Chia tài sản chung vợ, chồng là bất động sản trong thời kỳ hôn nhân theo thỏa thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

LƯƠNG TRỌNG KHA

CHIA TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ, CHỒNG

TRONG THỜI KỲ HÔN NHÂN

LÀ BẤT ĐỘNG SẢN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

CHIA TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ, CHỒNG

TRONG THỜI KỲ HÔN NHÂN

LÀ BẤT ĐỘNG SẢN

Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự

Định hướng ứng dụng

Mã số: 8380103

Người hướng dẫn khoa học : TS. Nguyễn Thị Bích Ngọc

Học viên : Lương Trọng Kha

Lớp : Cao học luật, Bình Thuận Khoá 2

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học thực sự của cá

nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Bích Ngọc.

Các tài liệu, cơ sở pháp lý, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác,

tin cậy, trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin chịu

trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Tác giả

Lương Trọng Kha

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

TT Từ, cụm từ được viết tắt Từ, cụm từ viết tắt

1 HNGĐ Hôn nhân và gia đình

2 BLDS Bộ luật dân sự

3 TTDS Tố tụng dân sự

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................1

CHƯƠNG 1. CHIA TÀI SẢN CHUNG VỢ, CHỒNG LÀ BẤT ĐỘNG SẢN

TRONG THỜI KỲ HÔN NHÂN THEO THỎA THUẬN ...................................6

1.1. Điều kiện để thoả thuận chia bất động sản trong thời kỳ hôn nhân của

vợ, chồng có hiệu lực pháp luật..........................................................................6

1.1.1. Quy định pháp luật....................................................................................6

1.1.2. Bất cập và kiến nghị hoàn thiện................................................................9

1.2. Hậu quả pháp lý của việc thoả thuận chia bất động sản chung của vợ

chồng trong thời kỳ hôn nhân ..........................................................................12

1.2.1. Về quan hệ tài sản của vợ chồng.............................................................12

1.2.2. Về quan hệ nhân thân của vợ chồng và nghĩa vụ đối với con chung.......16

1.3. Chấm dứt hiệu lực của việc thỏa thuận phân chia bất động sản chung

của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân ..............................................................20

1.3.1. Điều kiện để thoả thuận chấm dứt việc phân chia bất động sản chung của

vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân có hiệu lực ....................................................20

1.3.2. Thời điểm có hiệu lực và hậu quả của việc chấm dứt việc phân chia bất

động sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân......................................21

1.3.3. Bất cập và kiến nghị hoàn thiện ..............................................................23

1.4. Thoả thuận phân chia bất động sản chung của vợ chồng trong thời kỳ

hôn nhân vô hiệu ...............................................................................................25

1.4.1. Các trường hợp thoả thuận phân chia bất động sản chung của vợ chồng

trong thời kỳ hôn nhân vô hiệu .........................................................................25

1.4.2. Hậu quả của việc chia bất động sản chung trong thời kỳ hôn nhân bị

tuyên bố vô hiệu ................................................................................................28

1.4.3. Bất cập và kiến nghị hoàn thiện giải pháp bảo vệ quyền lợi của bên thứ

ba trong trường hợp việc phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ

hôn nhân vô hiệu...............................................................................................29

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ......................................................................................33

CHƯƠNG 2. CHIA TÀI SẢN CHUNG VỢ, CHỒNG LÀ BẤT ĐỘNG SẢN

TRONG THỜI KỲ HÔN NHÂN THEO TOÀ ÁN.............................................34

2.1. Chủ thể có quyền yêu cầu Toà án chia tài sản chung vợ, chồng là bất

động sản trong thời kỳ hôn nhân .....................................................................34

2.1.1. Quy định pháp luật..................................................................................34

2.1.2. Bất cập và kiến nghị................................................................................35

2.2. Nguyên tắc phân chia bất động sản chung của vợ chồng trong thời kỳ

hôn nhân ............................................................................................................37

2.2.1. Quy định pháp luật..................................................................................37

2.2.2. Bất cập và kiến nghị................................................................................38

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................44

KẾT LUẬN............................................................................................................45

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Gia đình là tế bào và là hạt nhân của xã hội, là nơi những người có quan hệ

hôn nhân, quan hệ huyết thống cùng chung sống, nuôi dưỡng, chăm sóc lẫn nhau.

Xây dựng gia đình hạnh phúc là một trong những nhiệm vụ trọng yếu của công cuộc

xây dựng xã hội văn minh, tiến bộ. Sự phát triển ổn định và lành mạnh của gia đình

sẽ tác động trực tiếp vào sự phát triển chung của toàn xã hội. Vấn đề xây dựng và

bảo vệ gia đình được tất cả các quốc gia, dân tộc trên thế giới quan tâm, trong đó có

Đảng và Nhà nước Việt Nam cũng luôn chú trọng quan tâm xây dựng gia đình văn

hoá, hạnh phúc.

Tuy nhiên, trong lĩnh vực pháp lý, bên cạnh việc quy định nhằm xác lập, bảo

vệ và gìn giữ gia đình, một nội dung quan trọng khác là tìm cách giải quyết những

vấn đề phát sinh trong gia đình, đặc biệt là quan hệ hôn nhân. Mặc dù quan hệ hôn

nhân vẫn dựa trên cơ sở tình cảm là trên hết, nhưng khi xã hội vận động và phát

triển, bất cứ ai cũng có những nhu cầu riêng về việc sử dụng tài sản. Bởi vậy, khi

không có sự phân biệt rạch ròi về nguồn gốc tài sản hay tài sản của ai, đặc biệt là

đối với loại tài sản có giá trị lớn như bất động sản thì tranh chấp dễ xảy ra. Vì lý do

chủ quan hay khách quan nào đó mà vợ chồng có nhu cầu chia bất động sản trong

thời kì hôn nhân, nên việc pháp luật có quy định và Toà án có cơ chế giải quyết chia

tài sản chung của vợ chồng trong thời kì hôn nhân đã và đang giúp giải quyết nhanh

chóng những xung đột phát sinh.

Theo thời gian, các quy định của pháp luật dân sự điều chỉnh về việc chia tài

sản chung của vợ chồng trong thời kì hôn nhân đã có bước phát triển phù hợp với sự

vận động liên tục của xã hội, góp phần quan trọng vào hiệu quả giải quyết vụ việc

trên thực tế. Việc nghiên cứu về chế định chia bất động sản của vợ chồng trong thời

kì hôn nhân là rất cần thiết.

Với tất cả những lý do nêu trên, theo tác giả việc chọn đề tài “Chia tài sản

chung của vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân là bất động sản” làm luận văn thạc

sĩ luật học là cấp thiết và có ý nghĩa thực tiễn.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Chia tài sản là nội dung luôn được đề cập khi xét đến việc giải quyết những

vấn đề của quan hệ hôn nhân, tuy nhiên, sự quan tâm dành cho mảng nội dung nhỏ

hơn là chia tài sản bất động sản trong thời kì hôn nhân của vợ chồng còn chưa

nhiều. Hiện chỉ có một số ít các công trình nghiên cứu đáng chú ý:

2

Bài viết “Việc chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân” của

tác giả Phùng Trung Tập trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 10/2012. Bài viết

này của tác giả Phùng Trung Tập phân tích các quy định pháp luật có liên quan về

chia tài sản chung của vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân dưới hiệu lực của Luật Hôn

nhân và gia đình năm 2000, từ đó chỉ ra các bất cập và kiến nghị, làm cơ sở hoàn

thiện pháp luật trong lĩnh vực này. Trong công trình này, loại tài sản là bất động sản

được tác giả nhắc đến như là một loại tài sản mà vợ, chồng có thể phân chia, nhưng

còn rất mờ nhạt. Hơn nữa, vì bài viết được viết theo Luật Hôn nhân và gia đình năm

2000 nên không còn tính thời sự, dẫu vậy, những gợi mở quý giá trong bài viết này

giúp tác giả luận văn thực hiện đề tài này.

Khoá luận tốt nghiệp “Pháp luật về phân chia tài sản chung của vợ chồng

trong thời kỳ hôn nhân” của tác giả Đặng Lê Phương Uyên năm 2018 tại Trường

Đại học Luật TP. HCM. Khoá luận này phân tích toàn diện các quy định pháp luật

liên quan đến việc phân chia tài sản chung của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân,

trong số đó có nhắc đến bất động sản; tác giả cũng có chỉ ra các bất cập để đề xuất

các kiến nghị hoàn thiện. Tuy vậy, vì giới hạn của khoá luận nên thực tiễn giải

quyết các tranh chấp hay yêu cầu về chia tài sản chung là bất động sản của vợ,

chồng trong thời kỳ hôn nhân chưa có điều kiện để phân tích nhiều.

Bài viết “Thoả thuận chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kì hôn nhân”

của các tác giả Ngô Thị Anh Vân và Đặng Lê Phương Uyên trên Tạp chí Khoa học

pháp lý, số 6/2019. Bài viết phân tích các nội dung tiêu biểu như: Phạm vi tài sản

chung của vợ, chồng được chia trong thời kỳ hôn nhân; chia tài sản chung trong thời

kỳ hôn nhân vì mục đích đầu tư kinh doanh; bảo vệ quyền lợi của người thứ ba khi

vợ, chồng chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân. Trong mỗi phần, các tác giả

phân tích các quy định pháp luật hiện hành và có đề xuất các kiến nghị hoàn thiện

pháp luật. Bài viết phân tích sâu các vấn đề tổng thể, trong đó có đề cập đến tài sản

là bất động sản, gồm cả các bất động sản hình thành trong tương lai. Một vài phân

tích trong nghiên cứu này liên quan trực tiếp đến đề tài mà tác giả đang thực hiện.

Bài viết “Thỏa thuận chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn

nhân” của tác giả Nguyễn Thị Hường đăng trên Tạp chí Toà án nhân dân, số

6/2020. Bài viết này đề cập đến khái niệm chia tài sản chung của vợ chồng trong

thời kỳ hôn nhân; một số vướng mắc, bất cập khi áp dụng quy định về thỏa thuận

chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân; từ đó đưa ra một số đề

xuất, kiến nghị. Bài viết có nhấn mạnh đến một vài khía cạnh pháp lý liên quan đến