Ccgiip 3 5 96

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

21

Lêi më ®Çu

Tõ x­a H¶i Phßng ®­îc biÕt ®Õn víi t­ c¸ch lµ mét thµnh phè c¶ng, thµnh

phè nhén nhip, tÊp nËp víi nh÷ng chuyÕn tµu ra vµo. Ngµy nay, trong qu¸ tr×nh

héi nhËp kinh tÕ cña ®Êt n­íc, vai trß cña H¶i Phßng cµng quan träng trong

viÖc lµ cÇu nèi giao l­u gi÷a c¸c tØnh miÒn B¾c víi c¸c tØnh, thµnh phè kh¸c

cña ®Êt n­íc còng nh­ víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi th«ng qua con ®­êng

chñ yÕu nhÊt lµ c¶ng H¶i Phßng.

C¶ng H¶i Phßng lµ c¶ng cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi vµ cã vÞ trÝ chiÕn

l­îc trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña miÒn B¾c còng nh­ cña c¶ n­íc. Tõ x­a ®Õn

nay viÖc giao th­¬ng b»ng ®­êng biÓn trë thµnh mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu, c¸c

quèc gia ph¸t triÓn nhÊt trªn thÕ giíi th­êng lµ c¸c quèc gia cã hÖ thèng c¶ng

biÓn hiÖn ®¹i. ViÖt Nam víi ®­êng bê biÓn dµi vµ hÖ thèng c¶ng biÓn víi ba

c¶ng chÝnh: Sµi Gßn, H¶i Phßng, §µ N½ng n»m ë ba miÒn cña ®Êt n­íc lµ mét

lîi thÕ tuyÖt vêi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ trong thêi k× më cöa, thêi k× toµn

cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ

Víi vai trß quan träng cña m×nh c¶ng H¶i Phßng ®· kh«ng ngõng ®æi míi,

hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng khèi l­îng hµng ho¸ ra vµo c¶ng ngµy cµng t¨ng. C¸c

dÞch vô c¶ng biÓn cña c¶ng còng ngµy cµng phong phó ®a d¹ng h¬n. Tuy

nhiªn trong giai ®o¹n hiÖn nay khi ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña tæ chøc

WTO ( th¸ng 12/2006 ), vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¸c dÞch vô c¶ng biÓn thÕ nµo ®Ó cã

thÓ cã ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh trong khu vùc vµ thÕ giíi lµ mét bµi to¸n ®Æt ra

cho c¶ng H¶i Phßng. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng vµ thiÕt thùc cña vÊn ®Ò

nµy, em chän ®Ò tµi “ C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn ë c¶ng H¶i

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

22

Phßng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu héi nhËp ” víi mong muèn t×m ra mét sè gi¶i ph¸p

h÷u hiÖu cho viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn cña c¶ng H¶i Phßng hiÖn nay.

Kho¸ luËn sÏ cho ®éc gi¶ thÊy ®­îc c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh c¸c

dÞch vô cña c¶ng H¶i Phßng vµ mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn

trong thêi k× héi nhËp ngµy nay

§Ò tµi gåm 3 ch­¬ng:

Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ dÞch vô t¹i c¶ng biÓn

Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c¸c dÞch vô c¶ng biÓn cña c¶ng H¶i Phßng

Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¶ng biÓn ë c¶ng H¶i Phßng ®¸p øng nhu

cÇu héi nhËp

Nh©n ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o – PGS . TS Vò Sü

TuÊn, gi¸o viªn trùc tiÕp h­íng dÉn em lµm kho¸ luËn nµy. Tuy vËy, do h¹n

chÕ vÒ kinh nghiÖm thùc tÕ còng nh­ nguån tµi liÖu, kho¸ luËn nµy sÏ kh«ng

tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong ®­îc thÇy c« vµ c¸c b¹n gãp ý ®Ó kho¸

luËn ®­îc tèt h¬n.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

23

Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ dÞch vô t¹i c¶ng biÓn

DÞch vô c¶ng biÓn nãi riªng còng nh­ dÞch vô nãi chung ®Òu ch­a cã

mét ®Þnh nghÜa cô thÓ nµo bëi tÝnh chÊt v« h×nh khã n¾m b¾t vµ ®a d¹ng cña

nã. §Ó n¾m b¾t mét c¸ch chÝnh x¸c vÒ dÞch vô c¶ng biÓn, chóng ta h·y b¾t ®Çu

tõ viÖc t×m hiÓu vÒ dÞch vô nãi chung

I. Kh¸i niÖm vÒ dÞch vô

1. Kh¸i niÖm

Trªn thÕ giíi hiÖn nay tån t¹i nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ dÞch vô,

xuÊt ph¸t tõ nhiÒu c¸ch tiÕp cËn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh¸c nhau

Víi c¸ch tiÕp cËn d­íi gãc ®é kinh tÕ, C¸c M¸c cho r»ng: DÞch vô lµ

con ®Î cña nÒn s¶ng xuÊt hµng ho¸, khi mµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn

m¹nh, ®ßi hái mét sù l­u th«ng tr«i ch¶y, th«ng suèt, liªn tôc ®Ó tho¶ m·n nhu

cÇu ngµy cµng cao cña con ng­êi th× dÞch vô ph¸t triÓn

Trong tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, quan niÖm vÒ dÞch vô ®­îc tãm t¾t

nh­ sau:

- §ã lµ nh÷ng ho¹t ®éng phôc vô nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu s¶n

xuÊt, kinh doanh vµ sinh ho¹t

- Do nhu cÇu cña con ng­êi rÊt ®a d¹ng, nªn cã rÊt nhiÒu lo¹i dÞch vô:

dÞch vô s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô phôc vô sinh ho¹t c«ng céng, dÞch vô c¸

nh©n d­íi h×nh thøc nh÷ng dÞch vô gia ®×nh.

Cßn theo tõ ®iÓn tiÕng ViÖt th× cho r»ng dÞch vô lµ nh÷ng c«ng viÖc

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

24

phôc vô trùc tiÕp cho nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh cña sè ®«ng, cã tæ chøc vµ

®­îc tr¶ c«ng.

Ngay c¶ trong HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô GATS (General

Agreement on Trade Related services) còng chØ ®­a ra kh¸i niÖm vÒ dÞch vô

b»ng c¸ch liÖt kª dÞch vô thµnh 12 ngµnh chÝnh vµ 155 ph©n ngµnh kh¸c nhau.

Theo ®ã, c¸c ngµnh dÞch vô chÝnh gåm cã: dÞch vô kinh doanh, dÞch vô liªn

l¹c, dÞch vô x©y dùng vµ thi c«ng, dÞch vô ph©n phèi, dÞch vô m«i tr­êng, dÞch

vô tµi chÝnh, c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn søc kháe vµ c¸c dÞch vô x· héi, c¸c

dÞch vô du lÞch vµ liªn quan ®Õn du lÞch, c¸c dÞch vô gi¶i trÝ vµ thÓ thao, c¸c

dÞch vô vËn t¶i, c¸c dÞch vô kh¸c.

Tõ nh÷ng c¸ch hiÓu trªn cã thÓ kh¸i qu¸t dÞch vô nh­ sau: DÞch vô lµ

c¸c ho¹t ®éng con ng­êi nh»m tho¶ m·n mét c¸ch tèt nhÊt c¸c nhu cÇu kh¸c

nhau (nhu cÇu vËt chÊt, nhu cÇu tinh thÇn) vµ th«ng qua ®ã, b»ng quan hÖ tiÒn

tÖ, c¸c tæ chøc kinh doanh nhËn ®­îc phÇn thu nhËp hîp lý cña m×nh.

2. T¸c dông cña dÞch vô

- DÞch vô gióp s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ ®­îc thuËn lîi h¬n. Tõ

viÖc mua nguyªn liÖu ®Çu vµo còng nh­ viÖc ph©n phèi hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i

sö dông nhiÒu lo¹i dich vô: dÞch vô cung øng hµng ho¸, dÞch vô vËn t¶i, dÞch

vô ®¹i lý…Nhê cã dÞch vô mµ s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc, s¶n phÈm ®Çu

ra ®Õn víi ng­êi tiªu dïng nhanh chãng, réng kh¾p

- DÞch vô lµm phong phó ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho con ng­êi.

Tr­íc ®©y c¸c dÞch vô h¹n hÑp trong ph¹m vi cung cÊp nh÷ng nhu cÇu thiÕt

yÕu cho ng­êi tiªu dïng nh­ ¨n, mÆc, ë th× ngµy nay c¸c h×nh thøc dÞch vô

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

25

ngµy cµng ®a d¹ng, phôc vô tÊt c¶ nh÷ng nhu cÇu cña con ng­êi nh­ c¸c dÞch

vô vÒ v¨n ho¸, thÓ thao, vui ch¬i gi¶i trÝ, víi nh÷ng ph­¬ng tiÖn, kü thuËt hiÖn

®¹i. ChÝnh v× thÕ ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña con ng­êi ngµy cµng ®­îc

phong phó, ®a d¹ng

- DÞch vô cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. DÞch vô

ngµy cµng chiÕm tØ träng lín trong tæng thu nhËp quèc d©n. H¬n n÷a dÞch vô

còng gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao

®éng. Ngµy nay nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nhÊt lµ nh÷ng n­íc cã tØ träng dÞch vô

cao nhÊt trong c¬ cÊu kinh tÕ. Theo OECD mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã tØ

träng dÞch vô kho¶ng 70% GDP vµ còng kho¶ng trªn d­íi 70% lao ®éng ho¹t

®éng trong lÜnh vùc nµy. Tû träng dÞch vô trong nÒn kinh tÕ Mü chiÕm tíi 85%

GDP, ë Hång K«ng lµ 73,7%. HiÖn nay dÞch vô lµ lÜnh vùc t¨ng tr­ëng nhanh

nhÊt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chiÕm 60% s¶n xuÊt trªn toµn thÕ giíi, t¹o ra

30% viÖc lµm vµ chiÕm gÇn 20% th­¬ng m¹i.

3. Ph©n lo¹i dÞch vô

Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i dÞch vô. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i phæ

biÕn hiÖn nay.

3.1 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ thùc hiÖn

- Víi chñ thÓ lµ nhµ n­íc cã c¸c dÞch vô: tr­êng häc, bÖnh viÖn, toµ ¸n,

c¶nh s¸t, b­u ®iÖn

- Víi chñ thÓ lµ c¸c tæ chøc x· héi: thùc hiÖn c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc

khoÎ céng ®ång, n©ng cao d©n trÝ, c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn

- Víi chñ thÓ lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh: thùc hiÖn c¸c dÞch vô vÒ ng©n

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

26

hµng, hµng kh«ng, kh¸ch s¹n, b¶o hiÓm…

3.2 Ph©n lo¹i dÞch vô theo qu¸ tr×nh mua b¸n hµng ho¸

Gåm cã 3 h×nh thøc:

- C¸c h×nh thøc dÞch vô tr­íc khi b¸n hµng: dÞch vô vÒ th«ng tin, giíi

thiÖu qu¶ng c¸o, chµo hµng…

- C¸c h×nh thøc dÞch vô trong khi b¸n hµng: vËn chuyÓn b¶o qu¶n s¶n

phÈm, thanh to¸n tiÒn hµng, bèc xÕp vµ giao hµng…

- C¸c h×nh thøc dÞch vô sau b¸n hµng: dÞch vô b¶o hµnh, söa ch÷a…

3.3 Ph©n lo¹i dÞch vô theo nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau

- Theo nguån gèc cña dÞch vô: dÞch vô cã nguån gèc lµ con ng­êi hay

thiÕt bÞ, m¸y mãc

- Theo ®éng c¬ mua dÞch vô cña kh¸ch hµng: dÞch vô cho tiªu dïng hay

dÞch vô cho nghÒ nghiÖp

- Theo môc tiªu cña dÞch vô: môc tiªu lîi nhuËn hay phi lîi nhuËn

3.4 Ph©n lo¹i theo c¸c ngµnh kinh tÕ

DÞch vô gåm cã: dÞch vô c«ng nghiÖp; dÞch vô n«ng, l©m, ng­ nghiÖp;

dÞch vô x©y dùng; dÞch vô giao th«ng vËn t¶i; dÞch vô y tÕ, VH-GD; dÞch vô

b­u ®iÖn.

II. C¸c lo¹i dÞch vô c¶ng biÓn

1. Mét sè lo¹i dÞch vô c¶ng biÓn

1.1 Mét sè kh¸i niÖm vÒ dÞch vô c¶ng biÓn

Còng gièng nh­ dÞch vô, trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam ch­a ®­a ra

mét kh¸i niÖm cô thÓ, râ rµng vÒ dÞch vô c¶ng biÓn. Trong hiÖp ®Þnh GATS,

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

27

hay trong c¸c quy ®Þnh cña EU còng nh­ cña ViÖt Nam ®Òu ®Þnh nghÜa dÞch

vô c¶ng biÓn b»ng c¸ch ®­a ra c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cña nã. Sau ®©y lµ mét sè

c¸c kh¸i niÖm vÒ dÞch vô c¶ng biÓn

* Theo EU, dÞch vô c¶ng biÓn bao gåm c¸c lo¹i h×nh sau:

- DÞch vô xÕp dì hµng ho¸: lµ dÞch vô thùc hiÖn bëi c¸c c«ng ty xÕp dì,

kÓ c¶ c«ng ty ®iÒu ®é kho b·i nh­ng kh«ng bao gåm c¸c dÞch vô do lùc l­îng

c«ng nh©n bèc xÕp ë bÕn c¶ng trùc tiÕp thùc hiÖn khi lùc l­îng nµy tæ chøc

®éc lËp víi c«ng ty xÕp dì vµ ®iÒu ®é kho b·i. DÞch vô nµy bao gåm viÖc tæ

chøc vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh: xÕp hµng ho¸ vµo vµ dì hµng ho¸ ra khái tµu; xÕp

hµng ho¸ vµo vµ dì hµng ho¸ ra khái xµ lan; nhËn hµng hoÆc göi hµng vµ b¶o

qu¶n hµng ho¸ an toµn tr­íc khi göi hoÆc sau khi dì hµng

- DÞch vô l­u kho hµng hãa: lµ dÞch vô cho thuª kho b·i ®Ó chøa hµng

t¹i khu vùc c¶ng

- DÞch vô khai b¸o h¶i quan: lµ dÞch vô trong ®ã mét bªn thay mÆt bªn

mét bªn kh¸c lµm thñ tôc h¶i quan liªn quan ®Õn viÖc xuÊt, nhËp khÈu hoÆc

vËn t¶i chë suèt cña hµng ho¸

- DÞch vô kinh doanh kho b·i Container: lµ dÞch vô l­u b·i Container

t¹i khu vùc c¶ng hoÆc néi ®Þa nh»m môc ®Ých ®ãng hµng vµo vµ dì hµng ra

khái Container, söa ch÷a vµ chuÈn bÞ Container s½n sµng cho viÖc vËn chuyÓn.

- DÞch vô ®¹i lý hµng h¶i: lµ dÞch vô lµm ®¹i lý ®¹i diÖn cho quyÒn lîi

th­¬ng m¹i cña mét hay nhiÒu h·ng tµu trong khu vùc ®Þa lý x¸c ®Þnh nh»m

thùc hiÖn c¸c môc ®Ých sau:

+ Thay mÆt h·ng tµu thùc hiÖn viÖc Marketing vµ kinh doanh dÞch vô

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

28

vËn t¶i vµ c¸c dÞch vô liªn quan, tõ viÖc b¸o gi¸ ®Õn viÖc thiÕt lËp ho¸ ®¬n,

ph¸t hµnh vËn ®¬n, nhËn vµ kinh doanh l¹i c¸c dÞch vô cÇn thiÕt, chuÈn bÞ

chøng tõ, cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i

+ Thay mÆt h·ng tµu thu håi tµu vµ tiÕp nhËn hµng ho¸ khi hä cã yªu cÇu

* Theo Trung Quèc: nghÞ ®Þnh 335 ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph¸p lý liªn

quan tíi c¸c nghiÖp vô kinh doanh vËn t¶i biÓn quèc tÕ vµ c¸c dÞch vô c¶ng

biÓn ë Trung Quèc, th× dÞch vô c¶ng biÓn bao gåm

- §¹i lý hµng h¶i quèc tÕ

- Qu¶n lý tµu

- XÕp dì hµng ho¸

- Kinh doanh dÞch vô kho b·i phôc vô hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu

- C¸c dÞch vô giao nhËn hµng lÎ

- C¸c dÞch vô giao nhËn ë b·i Container

- DÞch vô kinh doanh vËn t¶i kh«ng tµu

- DÞch vô kh¸c

* T¹i ViÖt Nam, trong NghÞ ®Þnh sè 10/2001/N§-CP cña chÝnh phñ

ngµy 19/3/2001 quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh dÞch vô hµng h¶i, th× dÞch

vô hµng h¶i gåm c¸c lo¹i sau ®©y:

- DÞch vô ®¹i lý tµu biÓn: lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau ®©y

theo uû th¸c cña chñ tµu.

+ Lµm thñ tôc cho tµu ra vµo c¶ng víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn;

+ Thu xÕp tµu lai d¾t, thu xÕp hoa tiªu dÉn tµu, bè trÝ cÇu bÕn, n¬i neo

®Ëu tµu ®Ó thùc hiÖn viÖc bèc, dì hµng ho¸, ®­a ®ãn kh¸ch lªn, xuèng tµu;

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

TrÇn ThÞ Minh Ch©u Líp: NhËt 3 –

K42

29

+ Th«ng b¸o nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c bªn cã liªn quan ®Õn

tµun, hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch, chuÈn bÞ c¸c tµi liÖu, giÊy tê vÒ hµng ho¸ vµ

hµnh kh¸ch, thu xÕp giao hµng cho ng­êi nhËn hµng;

+ Lµm c¸c thñ tôc h¶i quan, biªn phßng cã liªn quan ®Õn tµu vµ c¸c thñ

tôc vÒ bèc dì hµng ho¸, hµnh kh¸ch lªn, xuèng tµu;

+ Thùc hiÖn viÖc thu hé, tr¶ hé tiÒn c­íc, tiÒn båi th­êng, thanh to¸n

tiÒn th­ëng, ph¹t gi¶i phßng tµu vµ c¸c kho¶n tiÒn kh¸c;

+ Thu xÕp cho viÖc cung øng tµu t¹i c¶ng;

+ Ký kÕt hîp ®ång thuª tµu, lµm thñ tôc giao nhËn tµu vµ thuyÒn viªn;

+ Ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn, hîp ®ång bèc dì hµng ho¸;

+ Thùc hiÖn c¸c thñ tôc cã liªn quan ®Õn tranh chÊp hµng h¶i;

+ Gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc kh¸c theo uû quyÒn

- DÞch vô ®¹i lý vËn t¶i ®­êng biÓn: lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc

sau ®©y theo uû th¸c cña chñ hµng.

+ Tæ chøc vµ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc phôc vô qu¸ tr×nh vËn chuyÓn,

giao nhËn hµng ho¸, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµnh lý trªn c¬ së hîp ®ång

vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn hoÆc hîp ®ång vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc;

+ Cho thuª, nhËn thuª hé ph­¬ng tiÖn vËn t¶i biÓn, thiÕt bÞ bèc dì, kho

tµng, bÕn b·i, cÇu tµu, vµ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng hµng h¶i kh¸c;

+ Lµm ®¹i lý Container;

+ Gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc kh¸c theo uû quyÒn.

- DÞch vô m«i giíi hµng h¶i: lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau:

+ Lµm trung gian trong viÖc ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa,