Cải cách hành chính trong quản lý dự án đầu tư nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý kinh tế nhà nước tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

_____________________

NGUYỄN HOÀNG QUÝ

CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ DỰ ÁN

ĐẦU TƢ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ

KINH TẾ NHÀ NƢỚC TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN ĐÌNH THIÊN

THÁI NGUYÊN - 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em, dƣới sự

hƣớng dẫn của PGS.TS Trần Đình Thiên. Các số liệu, kết quả nêu trong luận

văn đảm bảo trung thực, khách quan. Những kết luận khoa học của luận văn

chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác./.

Ngày 20 tháng 8 năm 2012

Tác giả luận văn

Nguyễn Hoàng Quý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Với kiến thức đƣợc các thế hệ thầy cô giáo giảng dạy truyền thụ, cùng

với thực tiễn công tác và cuộc sống. Em đã chọn chủ đề : "Cải cách hành

chính trong quản lý dự án đầu tư nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản

lý kinh tế Nhà nước tỉnh Quảng Ninh" làm đề tài luận văn nghiên cứu.

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu và viết đề của mình, em đã nhận

đƣợc sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình, sự đóng góp quý báu của nhiều tập thể

và cá nhân đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ để em hoàn thành bản luận

văn này.

Lời đầu tiên, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Trần Đình Thiên –

Viện trƣởng Viện Kinh tế Việt Nam đã trực tiếp hƣớng dẫn em trong suốt thời

gian nghiên cứu thực hiện đề tài.

Trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Khoa sau Đại học, Trƣờng Đại học

kinh tế và Quản trị kinh doanh- Đại học Thái nguyên đã trang bị kiến thức và

đóng góp nhiều ý kiến quý báu và tạo mọi điều kiện cho em thực hiện đề tài.

Trân trọng cảm Sở Nội vụ Quảng Ninh, Sở Kế hoạch – Đầu tƣ Quảng

Ninh, Cục Thống kê Quảng Ninh, Văn phòng UBND tỉnh Quảng Ninh,

UBND huyện Hoành Bồ, Phòng Nội vụ Hoành Bồ và các đơn vị, cá nhân và

đồng nghiệp đã chỉ bảo, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi nghiên

cứu thực hiện luận văn tại địa phƣơng.

Với kiến thức của bản thân có hạn cùng với thời gian nghiên cứu thực

tiễn chƣa thực sự đƣợc nhƣ mong muốn. Bản luận văn không tránh khỏi

những hạn chế, thiếu sót. Bản thân em rất mong nhận đƣợc sự cảm thông và

đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và các đồng chí, đồng nghiệp,... để tiếp

tục nghiên cứu, hoàn thiện và vận dụng có hiệu quả trong thực tiễn công tác

và cuộc sống.

Em xin trân trọng cảm ơn !

Tác giả luận văn

Nguyễn Hoàng Quý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

Lời cam đoan......................................................................................................i

Lời cảm ơn ........................................................................................................ii

Mục lục.............................................................................................................iii

Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt.................................................................vii

Danh mục các bảng biểu ................................................................................viii

Danh mục các hình, biểu đồ, sơ đồ ..................................................................ix

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................... 3

3. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 4

3.1. Mục đích nghiên cứu.................................................................................. 4

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 4

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 5

4.1. Đối tƣợng nghiên cứu................................................................................. 5

4.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 5

5. Ý nghĩa của để tài.......................................................................................... 5

6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5

Chƣơng 1: CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU

TƢ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN ......... 7

1.1. Một số vấn đề lý luận về cải cách hành chính ........................................... 7

1.1.1. Khái niệm Thể chế và thể chế hành chính .............................................. 7

1.1.2. Khái niệm Cải cách hành chính ............................................................. 9

1.1.3. Một số nguyên tắc cơ bản cho cải cách hành chính trong quản lý dự án

đầu tƣ............................................................................................................... 11

1.1.4. Lợi ích của cải cách hành chính............................................................ 14

1.1.5. Các công cụ cải cách hành chính .......................................................... 15

1.2. Kết quả cải cách hành chính tại Việt Nam trong thời gian qua ......... 20

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

1.2.1. Những kết quả chính và những tác động đến công tác quản lý dự án

đầu tƣ .............................................................................................................. 20

1.2.2. Những hạn chế và vấn đề đặt ra............................................................ 21

1.2.3. Những tác động tiêu cực của quản lý hành chính đối với sự phát triển

kinh tế - xã hội và quản lý dự án đầu tƣ.......................................................... 23

1.3.3. Kinh nghiệm cải cách hành chính trong quản lý dự án đầu tƣ ............. 25

1.3.4. Cải thiện cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành ở Vĩnh Long, Bình Định,

Thừa Thiên Huế và Bình Dƣơng..................................................................... 40

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 45

2.1. Cơ sở phƣơng pháp luận .......................................................................... 45

2.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu................................................................... 45

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu sơ cấp..................................................... 45

2.2.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu thứ cấp................................................... 49

2.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu........................................................................ 50

2.4. Phân tich số liệu ....................................................................................... 50

2.4.1. Phƣơng pháp phân tổ............................................................................. 50

2.4.2. Phƣơng pháp so sánh............................................................................. 50

2.4.3. Phƣơng pháp đồ thị ............................................................................... 51

2.4.4. Phƣơng pháp chuyên gia, chuyên khảo................................................. 51

2.4.5. Phƣơng pháp dự báo.............................................................................. 51

2.5. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích................................................................ 51

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TRONG HOẠT

ĐỘNG QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI TỈNH QUẢNG NINH ............... 52

3.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh................................. 52

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 52

3.1.2. Phát triển kinh tế ................................................................................... 54

3.2. Những nỗ lực chính về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tƣ tại

Quảng Ninh trong thời gian qua ....................................................................... 60

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

3.2.1. Thiết lập bộ phận một cửa liên thông ................................................... 60

3.2.2. Đơn giản và minh bạch hóa các thủ tục hành chính gắn liền với cơ chế

một cửa liên thông........................................................................................... 62

3.2.3. Áp dụng ISO trong hoạt động của cơ quan hành chính........................ 63

3.2.4. Tin học hoá quản lý hành chính nhà nƣớc .............................................. 63

2.3. Đối với dự án đầu tƣ thuộc khu vực kinh tế nhà nƣớc ở tỉnh Quảng Ninh...... 64

3.3.1. Về chủ trƣơng đầu tƣ và Ban hành các văn bản quản lý có liên quan đến

các dự án đầu tƣ vốn ngân sách nhà nƣớc....................................................... 64

3.3.2. Về phân cấp quản lý dự án đầu tƣ vốn ngân sách nhà nƣớc................. 68

3.3.3. Công tác hƣớng dẫn lập dự án tiền khả thi và khả thi .......................... 71

3.4. Những kết quả tích cực từ cải cách quy trình thủ tục hành chính trong quản

lý dự án đầu tƣ thuộc khu vực kinh tế Nhà nƣớc của tỉnh Quảng Ninh............. 76

3.4.1. Kết quả cải cách thủ tục hành chính nói chung ....................................... 76

3.4.2. Những kết quả tích cực từ cải cách qui trình thủ tục hành chính trong quản

lý dự án đầu tƣ thuộc khu vực kinh tế nhà nƣớc ............................................... 85

3.5. Một số vấn đề còn tồn tại của cải cách quy trình thủ tục hành chính trong

quản lý dự án đầu tƣ thuộc khu vực kinh tế Nhà nƣớc của tỉnh Quảng Ninh .... 89

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẦU TƢ KHU

VỰC NHÀ NƢỚC THÔNG QUA CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH VỀ QUẢN

LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ ..................................................................................... 96

4.1. Bối cảnh, xu hƣớng phát triển của Quảng Ninh trong giai đoạn mới và

yêu cầu đặt ra đối với công cuộc cải cách hành chính và nâng cao chất lƣợng

quản lý dự án đầu tƣ........................................................................................ 96

4.1.1. Bối cảnh và xu hƣớng phát triển của Quảng Ninh trong giai đoạn mới ..... 96

4.1.2. Yêu cầu đặt ra đối với công cuộc cải cách hành chính và nâng cao chất

lƣợng quản lý dự án đầu tƣ ............................................................................. 98

4.2. Xác định mục tiêu và nhiệm vụ cải cách hành chính về quản lý đầu tƣ

thuộc khu vực nhà nƣớc ................................................................................ 100

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

4.2.1. Mục tiêu............................................................................................... 100

4.2.2. Nhiệm vụ............................................................................................. 101

4.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dự án đầu tƣ khu vực nhà nƣớc

tại tỉnh Quảng Ninh....................................................................................... 103

4.3.1. Giải pháp tổng thể nhằm nâng cao hiệu quả dự án đầu tƣ khu vực

nhà nƣớc ....................................................................................................... 103

4.3.2. Giải pháp cải cách hành chính nhằm nâng cao hiệu quả các dự án đầu tƣ

khu vực nhà nƣớc .......................................................................................... 106

4.4. Kiến nghị về đầu tƣ ................................................................................ 108

4.4.1. Kiến nghị với tỉnh Quảng Ninh........................................................... 108

4.4.2. Kiến nghị với cấp trung ƣơng ............................................................. 110

KẾT LUẬN................................................................................................... 111

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................... 113

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

KHĐT Kế hoạch đầu tƣ

MCLT Một cửa liên thông

EDO Văn phòng phát triển kinh tế

CCHC Cải cách hành chính

XHCN Xã hội chủ nghĩa

IFC Sổ tay tham khảo về cải cách hành chính dành cho địa phƣơng,

International Finance Corporation, 2011

ODA Các nguồn tài trợ chính thức

NGO Viện trợ chính phủ nƣớc ngoài

VCCI Phòng thƣơng mại và Công nghiệp Việt Nam

VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật

GDP Tốc độ tăng trƣởng kinh tế

TCVN-ISO Hệ thống quản lý chất lƣợng theo tiêu chuẩn

UBND Uỷ ban nhân dân

HĐND Hội đồng nhân dân

NSNN Ngân sách nhà nƣớc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Các yếu tố quyết định tới sự thành công của mô hình một cửa ..... 17

Bảng 1.2: Sự thay đổi về hồ sơ từ Quy trình thủ tục mới của Bắc Ninh ........ 32

Bảng 1.3: Sự thay đổi về thời gian từ quy trình mới của Bắc Ninh................ 32

Bảng 1.4: So sánh thời gian giải quyết thủ tục hành chính tại Ninh Thuận và

Trung ƣơng...................................................................................... 38

Bảng 3.1: Tình hình đầu tƣ phát triển kinh tế trên địa bàn ............................. 56

Bảng 3.2: Kết quả năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ............................................. 84

Bảng 3.3: Chỉ số quản trị hành chính công cấp tỉnh của Việt Nam 2011 ...... 90

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Hình 1.1: Sổ tay hƣớng dẫn quy trình thủ tục đầu tƣ vào Bắc Ninh đƣợc công

khai trên wedsite hai ngôn ngữ Việt – Anh .................................... 27

Hình 1.2: Giao diện wedsite 5 ngôn ngữ của tỉnh Đồng Nai.......................... 27

Hình 1.3: Công khai thủ tục hành chính trên website tỉnh Lào Cai................ 28

Biểu đồ 3.1: Tốc độ tăng trƣởng GDP ............................................................. 54

Biểu đồ 3.2. Cơ cấu kinh tế Quảng Ninh ........................................................ 55

Biểu đồ 3.3: GDP bình quân đầu ngƣời.......................................................... 60

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ miêu tả khái quát quy trình một cửa.................................... 17

Sơ đồ 1.2: Sơ đồ trình tự thủ tục tại Bắc Ninh................................................ 31

Sơ đồ 1.3: Mô hình EDO ................................................................................ 35

Sơ đồ 1.4: Quy trình thủ tục trƣớc và sau khi có EDO................................... 35

Sơ đồ 1.5: Thay đổi trong quy trình tiếp nhận dự án đầu tƣ tại Ninh Thuận.. 37

Sơ đồ 3.1: Mô hình một cửa liên thông Quảng Ninh...................................... 61

Sơ đồ 3.2: Điểm PCI 2010 của Quảng Ninh và Hải Phòng............................ 85

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm gần đây, cải cách nền hành chính nhà nƣớc và đổi

mới, nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý kinh tế nhà nƣớc là một trong

những vấn đề then chốt nổi lên ở rất nhiều các quốc gia, trong đó có Việt

Nam. Đặc biệt, vấn đề cải cách nền hành chính trong hoạt động quản lý dự án

đầu tƣ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý kinh tế nhà nƣớc ngày càng

đƣợc quan tâm do sự tác động mạnh mẽ của quá trình toàn cầu hóa và hội

nhập kinh tế quốc tế.

Ở Việt Nam sau hơn 25 năm đổi mới, với công cuộc phát triển đất nƣớc

theo cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa gắn liền với sự thay đổi

căn bản vai trò của Nhà nƣớc và phƣơng thức hoạt động của nền hành chính

nhà nƣớc. Có thể nói rằng, cải cách hành chính nhà nƣớc là tiền đề và động

lực thúc đẩy cải cách phát triển kinh tế - xã hội, trong đó các hoạt động quản

lý kinh tế và quản lý dự án đầu tƣ luôn đƣợc chú trọng. Sau gần 20 năm thực

hiện cải cách nền hành chính thì Việt Nam đã thu đƣợc những kết quả đáng

khích lệ: hệ thống thể chế trong đó chủ yếu là thể chế kinh tế thị trƣờng định

hƣớng xã hội chủ nghĩa và thể chế về tổ chức, hoạt động của nền hành chính

nhà nƣớc đã từng bƣớc hình thành và hoàn thiện theo hƣớng đồng bộ hơn,

phù hợp với nền kinh tế thị trƣờng và thông lệ quốc tế. Vai trò và chức năng

kinh tế của Nhà nƣớc đã đƣợc thay đổi căn bản từ chỗ chủ yếu sử dụng mệnh

lệnh hành chính với hệ thống chỉ tiêu kế hoạch pháp lệnh chi tiết từ trên

xuống dƣới trong quản lý kinh tế sang xây dựng hệ thống thị trƣờng có tính

cạnh tranh..…

Công cuộc cải cách nền hành chính nhà nƣớc mặc dù đã đạt đƣợc nhiều

kết quả tiến bộ, quan trọng và đáng ghi nhận nhƣng vẫn đang còn nhiều tồn

tại hạn chế, yếu kém, chƣa đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội.

Đến nay, chúng ta vẫn chƣa tạo lập đƣợc một hệ thống thể chế đầy đủ, đồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

bộ, phù hợp với yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội

chủ nghĩa trong điều kiện mở cửa hội nhập quốc tế và tiến bộ khoa học công

nghệ của thế giới hiện đại. Nhất là chƣa xác định đƣợc một cách đầy đủ, rõ

ràng về khung khổ thể chế cần phải có cho quản lý các hoạt động kinh tế nhà

nƣớc và quản lý các dự án đầu tƣ thuộc khu vực kinh tế nhà nƣớc. Những bổ

sung, sửa đổi này dù rất tích cực nhƣng chất lƣợng còn nhiều hạn chế; mang

tính chắp vá, thiếu đồng bộ và vẫn còn bị ảnh hƣởng bởi thể chế cũ - thể chế

quản lý tập trung quan liêu, bao cấp.

Quảng Ninh là một tỉnh dù có nhiều nỗ lực trong công cuộc cải cách

nền hành chính nhà nƣớc, nhất là trong lĩnh vực quản lý dự án đầu tƣ những

vẫn không nằm ngoài xu thế chung của đất nƣớc. Công cuộc cải cách hành

chính nhà nƣớc và quản lý dự án đầu tƣ thuộc khu vực kinh tế nhà nƣớc tỉnh

Quảng Ninh trong thời gian qua đƣợc thực hiện rất tích cực, và thu đƣợc

nhiều kết quả đáng khích lệ nhƣ thực hiện cơ chế “một cửa” và cơ chế “một

cửa liên thông”, triển khai, tổ chức thực hiện các chủ trƣơng, chính sách pháp

luật của Đảng và Nhà nƣớc, nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các chính

sách của Quảng Ninh cho phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phƣơng.

Tuy vậy, quá trình cải cách hành chính và quản lý kinh tế nhà nƣớc của

Quảng Ninh chƣa thực sự tạo đƣợc những chuyển biến căn bản theo hƣớng

nâng cao tính dân chủ, minh bạch, công khai trong hoạt động quản lý nhà

nƣớc nhất là việc cải cách hành chính trong quản lý các dự án đầu tƣ, chƣa

phân cấp một cách hợp lý toàn diện giữa các cấp chính quyền và các nhàng

chức năng của tỉnh, chƣa thu hút sự tham gia tích cực và chủ động của ngƣời

dân vào quá trình quản lý nhà nƣớc, tạo cơ sở để thực hiện có hiệu quả việc

phòng, chống tham nhũng. Chính điều này làm hạn chế hiệu quả hoạt động

quản lý nhà nƣớc nói chung và quản lý kinh tế nói riêng.

Quảng Ninh là một tỉnh có rất nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển

kinh tế - xã hội. Với mục tiêu chung của tỉnh Quảng Ninh phấn đấu đến năm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn