Các Quá Trình Và Thiết Bị Công Nghệ Sinh Học Trong Công Nghiệp [Chương 8: Thiết Bị Vắt,

140

Chæång 8

THIÃÚT BË VÀÕT, TRÊCH LY, TINH CHÃÚ CAÏC SAÍN PHÁØM

THU NHÁÛN TÆÌ PHÆÅNG PHAÏP TÄØNG HÅÜP VI SINH

8.1. MÅÍ ÂÁÖU

Nhiãûm vuû cuía cäng nghãû vi sinh laì duìng vi sinh váût âãø saín xuáút ra ba loaûi saín

pháøm nhæ sau:

- Caïc tãú baìo vi sinh åí traûng thaïi säúng (vi khuáøn Lactobacillus, vi khuáøn cäú âënh

âaûm Rhizobium, Azotobacter, vi khuáøn âiãöu trë tiãu chaíy Bacillis subtilis, vi khuáøn træì

sáu Bacillis thuringiensis, náúm træì sáu Bauveria bassiana, Metarrhizium anisopliac, vi

khuáøn laìm phán vi sinh nhæ B.megatherium, B.mycoides, náúm men laìm bäüt nåí baïnh mç

Saccharomyces cerevisiae...) hoàûc traûng thaïi chãút âãø laìm nguäön protein (Candida utilis,

caïc loaûi vi taío...)

- Caïc saín pháøm trao âäøi cháút så cáúp axit amin, vitamin, ræåüu, axit hæîu cå... vaì thæï

cáúp (khaïng sinh).

- Caïc loaûi enzim duìng trong caïc quaï trçnh thuyí phán, täøng håüp vaì chuyãøn hoaï.

Âãø laìm âæåüc viãûc âoï cáön phaíi giaíi quyãút hai váún âãö sau:

a) Kyî thuáût lãn men: nghiãn cæïu âiãöu kiãûn täúi æu trong quaï trçnh lãn men nhæ thiãút

bë , cäng nghãû...nhàòm âaût âæåüc hiãûu suáút cao cho caïc saín pháøm mong muäún.

b) Kyî thuáût thu häöi saín pháøm sau lãn men vaì chãú biãún thaình caïc daûng thæång

pháøm, nghiãn cæïu caïc âiãöu kiãûn trêch ly, tinh chãú nhàòm thu âæåüc caïc cháút coï hoaût tênh

sinh hoüc daûng tinh khiãút. Nhiãöu kyî thuáût trong cäng nghiãûp hoaï hoüc nhæ: loüc, kãút tuía, ly

tám, kãút tinh , háúp phuû, chæng cáút, sáúy... âãöu âæåüc sæí duûng åí âáy. Âiãöu khaïc nhau cáön

læu yï tåïi laì caïc cháút coï hoaût tênh sinh hoüc thæåìng khäng bãön væîng våïi cac âiã ï öu kiãûn nhiãût

âäü, pH vaì caïc yãúu täú váût lyï khaïc.

Âiãöu kiãûn vaì phæång phaïp nuäi cáúy vi sinh váût coï aính hæåíng âãún sæû hçnh thaình

thaình pháön vaì tênh cháút cuía cháút loíng canh træåìng. Caïc chãú âäü sinh täøng håüp cáön hæåïng

tåïi kãút quaí thu nháûn mäi træåìng coï cháút nãön vaì nhæîng taûp cháút khaïc coìn laûi laì täúi thiãøu

vaì coï näöng âäü caïc saín pháøm mong muäún laì cæûc âaûi.

141

Hçnh 8.1 khaío saït så âäö caïc phæång aïn cå baín âãø gia cäng cháút loíng canh træåìng

vaì lãn men bãö màût nhàòm thu nháûn caïc daûng saín pháøm tæì täøng håüp vi sinh. Tæì så âäö

chuïng ta tháúy phæång aïn gia cäng cháút loíng canh træåìng âån giaín nháút - thu nháûn cháút

thay thãú sæîa nguyãn tæì sæîa huyãút tæång bàòng phæång phaïp vi sinh. Thu nháûn âæåüc huyãön

Cháút loíng canh træåìng

Loüc, ly tám,

phán ly, làõng

Khæí khê, gaûn, cä

âàûc bàòng phæång

phaïp tuyãøn näúi

Cháút loíng canh

træåìng âaî âæåüc

loaûi boí mäüt säú

cháút

Nuäi cáúy bàòng phæång phaïp bãö màtû

Khä dáöu

sinh hoüc

Trêch

ly

Tinh chãú bàòng

phæång phaïp

sinh hoüc hay

cä vaì sáúy

Cháút loíng

canh træåìng

âæåüc laìm

trong

Sinh khäúi

daûng bäüt nhaìo

coï haìm læåüng

næåïc âãún 80%

Huyãön phuì

coï læåüng

næåïc trãn

85%

Caïc phæång

phaïp cä vaì

tinh chãú: cä

chán khäng,

loüc tháøm tháúu

ngæåüc, siãu

loüc, laûnh âäng,

taûo tinh thãø,

sáúy, tinh luyãûn

Phãú pháøm Cháút

trêch ly

Gia cäng så bäü

Cháút loüc

Cä chán khäng

Gia cäng så bäü

Phaï våî

Loüc, ly tám

Sáúy Sinh khäúi

Trêch ly

Cháút cä loíng Cháút cä khä Cháút beïo sinh hoüc

Cháút cä, saín pháøm täøng

håüp vê sinh coï mæïc âäü

tinh chãú khaïc nhau

Hçnh 8.1. Så âäö caïc phæång phaïp gia cäng cháút loíng canh træåìng

vaì nuäi cáúy vi sinh váût bàòng phæång phaïp bãö màût

142

phuì náúm men coï näöng âäü sinh khäúi âãún 150 g/l trong quaï trçnh nuäi cáúy náúm men trong

sæîa huyãút tæång. Sau khi gia cäng âàûc biãût (laìm giaìu vitamin vaì caïc cáúu tæí khaïc) khäng

coï caïc giai âoaûn trung gian, huyãön phuì âæåüc sáúy khä bàòng phæång phaïp sáúy phun. Khi

nuäi cáúy náúm men trong caïc mäi træåìng hydratcacbon hay mäi træåìng ræåüu, cháút loíng

canh træåìng coï haìm læåüng sinh khäúi nhoí hån 25 g/l âæåüc âem âi gia cäng. Trong træåìng

håüp naìy træåïc khi sáúy phaíi tiãún haình caïc giai âoaûn tuyãøn näøi, cä âàûc nhàòm âãø tàng näöng

âäü sinh khäúi âãún 20 ÷ 25% cháút khä.

Khi thu nháûn náúm men trãn mäi træåìng coï pháön cáút cuía dáöu moí viãûc cä sinh khäúi

træåïc khi phán ly âæåüc thæûc hiãûn bàòng phæång phaïp gaûn. Khi nuäi cáúy náúm men trong

caïc mäi træåìng âàûc thç caïc giai âoaûn tuyãøn näøi, phán ly khäng cáön thiãút. Cä âàûc sinh

khäúi buìn hoaût tênh træåïc khi sáúy coï thãø thæûc hiãûn bàòng phæång phaïp làõng vaì phán li.

Trong caïc vê duû vãö cä sinh khäúi nãu trãn (loaûi træì thu nháûn cháút thay thãú sæîa nguyãn

bàòng phæång phaïp sinh hoüc) âaî taûo ra mäüt læåüng låïn cháút loíng canh træåìng vaì âaî âæåüc

sæí duûng, chè coìn laûi mäüt êt cháút nãön, caïc cháút chuyãøn hoaï hoaì tan (axit amin, vitamin...)

vaì caïc vi sinh váût.

Mäüt pháön cháút loíng canh træåìng âaî sæí duûng âæåüc âæa vaìo saín xuáút, coìn pháön khaïc

âæåüc âæa âi tinh luyãûn bàòng phæång phaïp sinh hoüc âãø thu nháûn sinh khäúi hay âem âi cä

âàûc vaì sáúy.

Trong cäng nghiãûp vi sinh âaî thu nháûn mäüt säú chãú pháøm maì nguyãn caïc cháút

chuyãøn hoaï cuía chuïng nhæ axit amin, khaïng sinh, vitamin, caïc enzim... coï trong cháút

loíng canh træåìng ban âáöu åí traûng thaïi hoaì tan hay traûng thaïi keo. Khi saín xuáút caïc chãú

pháøm coï haìm læåüng caïc cáúu tæí khäng cao thç caïc quaï trçnh cä âàûc âæåüc thæûc hiãûn laì chuí

yãúu, khäng cáön phaíi taïch sinh khäúi bàòng con âæåìng háúp vaì sáúy caïc mäi træåìng lãn men.

Khi thu nháûn caïc cháút chuyãøn hoaï daûng tinh thãø coï mæïc tinh thãø cao thç sæû taïch sinh khäúi

vaì taûp cháút ràõn khoíi dung dëch laì giai âoaûn âáöu tiãn âãø gia cäng cháút loíng canh træåìng.

Viãûc gia cäng tiãúp theo âãø laìm trong dung dëch canh træåìng coï thãø tiãún haình theo nhiãöu

phæång phaïp. Dæûa vaìo caïc tênh cháút cuía caïc cáúu tæí vaì nhæîng âoìi hoíi cuía saín pháøm maì

læûa choün phæång phaïp gia cäng cho thêch håüp.

8.2. THIÃÚT BË EÏP

Âãø taïch hoaìn toaìn pháön chiãút ra khoíi baî, ngæåìi ta sæí duûng maïy eïp kiãøu vàõt. Hiãûu

suáút cuía quaï trçnh âæåüc xaïc âënh båíi sæû taïch hoaìn toaìn pha loíng, cuîng nhæ cháút læåüng

pháön chiãút âæåüc (khäng chæïa caïc tiãøu pháön ràõn). Khi vàõt cháút loíng tæû do dãù daìng taïch

khoíi pháön khä. Duìng phæång phaïp eïp khäng thãø taïch hoaìn toaìn pháön chiãút. Luän luän åí

trong baî coìn laûi mäüt læåüng cháút chiãút, khäng thãø taïch âæåüc åí daûng cán bàòng tæång æïng

våïi aïp aïp suáút vaì nhiãût âäü âaî cho.