Biện pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam (2).DOC

Phần mở đầu

Cách đây vài thế kỷ, thuật ngữ Logistics đã được sử dụng trong quân

đội và được hoàng đế Napoleon nhắc đến trong câu nói nổi tiếng "Kẻ nghiệp dư

bàn về chiến thuật, người chuyên nghiệp bàn về logistics".

Ngày nay, thuật ngữ logistics được sử dụng trong lĩnh vực kinh tế như

một ngành mang lại nhiều nguồn lợi to lớn không những cho các doanh nghiệp

mà cho cả nền kinh tế quốc dân.

Dịch vụ logistics là ngành dịch vụ xuyên suốt quá trình sản xuất, phân

phối lưu thông hàng hoá, dịch vụ trong nền kinh tế. Đây là một công cụ hữu

hiệu hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có hiệu quả, nâng cao

năng lực cạnh tranh trên thương trường.Với vai trò rất quan trọng và tác dụng to

lớn của nó mà ngày nay trên thế giới dịch vụ logistics đã trở nên phổ biến và rất

phát triển, được các doanh nghiệp coi là một thứ vũ khí cạnh tranh mới hỗ trợ

tích cực cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đạt hiệu quả

cao.

Trong vài thập niên trở lại đây, dịch vụ logistics đã phát triển nhanh

chóng và mang lại những kết quả rất tốt đẹp ở nhiều nước trên thế giới, điển

hình như: Hà Lan, Thuỵ Điển, Đan Mạch, Mỹ...

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, sự gia

tăng của hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư, dịch vụ logistics tại Việt Nam

đang có bước phát triển mạnh mẽ và là một trong những ngành có tiềm năng

phát triển rất lớn.Tỷ trọng dịch vụ logistics chiếm khoảng 15% trong kim ngạch

xuất khẩu. Trong mười năm tới, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam ước đạt

200 tỉ USD/năm và do đó tiềm năng phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam là

rất lớn.Gia nhập WTO, bước vào sân chơi toàn cầu, các doanh nghiệp kinh

doanh dịch vụ logistics sẽ có cơ hội phát triển nhanh. Tuy nhiên cũng sẽ có

những khó khăn, thách thức bởi hiện nay quy mô của phần lớn các doanh

nghiệp logistics Việt Nam còn nhỏ, tiềm lực tài chính yếu nguồn nhân lực cũng

hạn chế nhiều mặt, thiếu kinh nghiệm thương trường...đồng thời theo cam kết

gia nhập WTO, các công ty 100% vốn nước ngoài sẽ được phép hoạt động tại

Việt Nam.Vì vậy, trong thời gian tới trong ngành dịch vụ logistics ở nước ta sẽ

hứa hẹn sự cạnh tranh rất gay gắt.

Thấy rằng đây là một vấn đề còn khá mới ở Việt Nam và có tiềm năng

phát triển lớn trong thời gian tới đồng thời được sự hướng dẫn tận tình của GS￾TS Đặng Đình Đào nên trong đề án môn kinh tế thương mại em chọn đề tài:

"Biện pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam"

Việc nghiên cứu về các dịch vụ logistics ở Việt Nam sẽ giúp em trang bị

thêm kiến thức về lĩnh vực này, nắm được các vấn đề cơ bản về dịch vụ

logistics cũng như thấy được sự phát triển của dịch vụ này ở Việt Nam như thế

nào.Từ đó có thể đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ logistics ở

Việt Nam.

Nội dung của bản đề án bao gồm 3 chương:

Chương I: Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ logistics.

Chương II: Thực trạng phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam.

Chương III: Phương hướng và một số biện pháp phát triển ngành dịch

vụ logistics ở Việt Nam trong thời gian tới.

Do trình độ và điều kiện nghiên cứu có hạn chế nên bản đề án không thể

tránh khỏi nhiều thiếu sót. Em mong được sự giúp đỡ và góp ý của các thầy cô

để bài đề án được hoàn chỉnh hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

2

Phần nội dung

Chương I: Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ

logistics.

I. Bản chất, vai trò và tác dụng của các dịch vụ logistics.

1. Bản chất của các dịch vụ logistics.

1.1 Các quan niệm về logistics và các dịch vụ logistics.

Thuật ngữ logistics đã có từ khá lâu trong lịch sử.Lần đầu tiên logistics

được phát minh và ứng dụng không phải trong hoạt động thương mại mà là

trong lĩnh vực quân sự.Logistics được các quốc gia ứng dụng rất rộng rãi trong

hai cuộc Đại chiến thế giới để di chuyển lực lượng quân đội cùng các vũ khí có

khối lượng lớn và đảm bảo hậu cần cho lực lượng tham chiến.Sau khi chiến

tranh thế giới kết thúc, các chuyên gia logistics trong quân đội đã áp dụng các

kỹ năng logistics của họ trong hoạt động tái thiết kinh tế thời hậu chiến. Trải

qua dòng chảy lịch sử, logistics ngày càng được nghiên cứu và áp dụng sâu vào

lĩnh vực kinh doanh.Có rất nhiều khái niệm khác nhau về logistics cũng như

dịch vụ logistics được đưa ra bởi các tổ chức, cá nhân nghiên cứu về lĩnh vực

này.

Theo Hội đồng quản trị Logistics của Mỹ (CLM) thì "Quản trị logistics là

quá trình hoạch định, thực hiện và kiểm soát một cách hiệu quả chi phí lưu

thông, dự trữ nguyên vật liệu, hàng tồn kho trong quá trình sản xuất sản phẩm

cùng dòng thông tin tương ứng từ điểm xuất phát đầu tiên đến điểm tiêu dùng

cuối cùng nhằm mục đích đáp ứng yêu cầu của khách hàng".

Dưới góc độ quản trị chuỗi cung ứng, thì logistics là quá trình tối ưu hoá

về vị trí, lưu trữ và chu chuyển các tài nguyên/yếu tố đầu vào từ điểm xuất phát

đầu tiên là nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, người bán buôn, bán lẻ, đến tay

người tiêu dùng cuối cùng, thông qua hàng loạt các hoạt động kinh tế (xem

logistics and supply chain management, tác giả Ma Shuo, tài liệu giảng dạy của

World Maritime University, 1999).

3

Theo ông Nguyễn Hùng, Phó Tổng Giám Đốc Công ty Kho vận miền

Nam (Sotrans): Logistics là quá trình lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát một

cách hiệu quả những luồng lưu thông và khối lượng tồn kho của hàng hóa, dịch

vụ và những thông tin liên quan đến chúng.

Theo quan điểm "5 đúng" thì :"Logistics là quá trình cung cấp đúng sản

phẩm đến đúng vị trí, vào đúng thời điểm với điều kiện và chi phí phù hợp cho

khách hàng tiêu dùng sản phẩm".Còn theo giáo sư David Simchi-Levi (MIT,

USD) thì hệ thống Logistics là một nhóm các cách tiếp cận được sử dụng để

liên kết các nhà cung cấp, nhà sản xuất, kho, cửa hàng một cách hiệu quả để

hàng hóa được sản xuất đúng số lượng, đúng địa điểm và đúng thời điểm nhằm

mục đích giảm thiểu chi phí trên toàn bộ hệ thống đồng thời đáp ứng được các

yêu cầu về mức độ phục vụ".

Theo luật Thương mại Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày

14/6/2005 và Nghị định 140/2007NĐ-CP của Chính phủ qui định chi tiết luật

Thương mại về điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics có đưa ra khái niệm:

Dịch vụ logistics là hoạt động thương mại. Theo đó, thương nhân tổ chức thực

hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu

bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói

bao bì, ghi kí mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng

hoá theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao.

Nguyên vật liệu

Quá

trình sản

xuất

(sản

xuất và

lắp ráp) Đóng

gói

Kho

lưu

trữ

thành

phẩm Bến

bãi

chứa

T.T

phân

phối

Khách

hàng 4

Phụ tùng

Máy móc, thiết

bị

Bán thành phẩm

Dịch vụ

Đầu vào khác

Cung ứng Quản lý vật tư

Phân phối

Logistics

Dòng chu chuyển vận tải

Dòng thông tin lưu thông

Hình 1: Các hoạt động cơ bản của chuỗi dịch vụ logistics

Qua sơ đồ trên có thể thấy dịch vụ logistics là một chuỗi các dịch vụ

xuyến suốt từ quá trình sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp.

Qua các quan niệm ở trên có thể chia khái niệm dịch vụ logistics thành

hai nhóm như sau:

Thứ nhất, nhóm định nghĩa hẹp mà tiêu biểu là định nghĩa của Luật

Thương mại 2005, coi logistics gần tương tự với giao nhận hàng hoá. Tuy nhiên

trong đó có tính mở, thể hiện trong đoạn "hoặc các dịch vụ khác có liên quan

đến hàng hoá". Theo nhóm này, bản chất của dịch vụ logistics là việc tập hợp

các yếu tố hỗ trợ cho quá trình vận chuyển sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi

tiêu thụ. Theo đó, dịch vụ logistics mang nhiều yếu tố vận tải, người cung cấp

5

dịch vụ logistics không có nhiều khác biệt so với người cung cấp dịch vụ vận

tải đa phương thức(MTO).

Thứ hai, nhóm định nghĩa dịch vụ logistics theo phạm vi rộng, có tác

động từ giai đoạn tiền sản xuất cho tới khi hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối

cùng. Theo nhóm định nghĩa này, dịch vụ logistics gắn liền cả quá trình nhập

nguyên, nhiên vật liệu làm đầu vào cho quá trình sản xuất, sản xuất ra hàng hoá

và đưa vào các kênh lưu thông, phân phối để tới tay người tiêu dùng cuối cùng.

Nhóm định nghĩa này về dịch vụ logistics góp phần phân định rõ ràng giữa các

nhà cung cấp từng dịch vụ đơn lẻ như dịch vụ vận tải, giao nhận, khai thuê hải

quan, phân phối, dịch vụ hỗ trợ sản xuất, tư vấn quản lý...với một nhà cung cấp

dịch vụ logistics chuyên nghiệp, người sẽ đảm nhận toàn bộ các khâu trong quá

trình hình thành và đưa hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối cùng.Như vậy,

nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp đòi hỏi phải có chuyên môn,

nghiệp vụ vững vàng để cung cấp dịch vụ "trọn gói" cho các nhà sản xuất. Đây

là một công việc mang tính chuyên môn hoá cao. Ví dụ, khi một nhà cung cấp

dịch vụ logistics cho một nhà sản xuất thép, anh ta sẽ chịu trách nhiệm cân đối

sản lượng của nhà máy và lượng hàng tồn kho để nhập phôi thép, tư vấn cho

doanh nghiệp về chu trình sản xuất, kỹ năng quản lý và lập kênh phân phối, các

chương trình marketing, xúc tiến bán hàng để đưa sản phẩm đến với người tiêu

dùng.

1.2. Chức năng, nhiệm vụ của các dịch vụ logistics trong kinh tế thị

trường

1.2.1.Chức năng

Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, các dịch vụ logistics có các chức

năng sau:

- Các dịch vụ logistics thực hiện chức năng hỗ trợ cho quá trình sản

xuất cũng như quá trình phân phối lưu thông hàng hoá tới người tiêu dùng cuối

cùng cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.

Muốn sản xuất ra các sản phẩm thì phải cần đến các yếu tố đầu vào như

nguyên nhiên vật liệu, máy móc thiết bị, nhân công...Trong điều kiện kinh tế

6

hiện nay, các nguồn cung cấp các yếu tố này thì nhiều vô kể. Nhưng làm thế

nào để có thể mua được những yếu tố đầu vào đảm bảo về số lượng, chất lượng,

chủng loại, quy cách?

Dịch vụ logistics hoặc cung cấp trực tiếp cho các doanh nghiệp những

yếu tố này hoặc tư vấn cho các doanh nghiệp các nguồn hàng đảm bảo, đáp ứng

các yêu cầu của các doanh nghiệp, tư vấn cho khách hàng về lượng vật tư tồn

kho là bao nhiêu để vừa đảm bảo cho việc sản xuất lại vừa hạn chế được các chi

phí không cần thiết. Trong quá trình sản xuất, nhà cung cấp dịch vụ logistics sẽ

tư vấn cho các doanh nghiệp về qui trình sản xuất, lượng hàng hoá cần sản xuất,

lượng hàng dự trữ bao nhiêu...Các nhà cung cấp dịch vụ logistics cũng tư vấn

cho các doanh nghiệp các kênh phân phối, các chương trình marketing và xúc

tiến bán hàng. Đặc biệt, các nhà kinh doanh dịch vụ logistics cung ứng các dịch

vụ vận tải, đảm bảo hàng hoá đến với người tiêu dùng đúng thời gian và địa

điểm, chi phí thấp nhất đảm bảo uy tín cho các doanh nghiệp đồng thời nâng

cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp.

Như vậy, trong cả quá trình từ tiền sản xuất, sản xuất, phân phối lưu

thông đều có sự góp mặt của các dịch vụ logistics, hỗ trợ cho các hoạt động của

các doanh nghiệp sao cho với những chi phí thấp nhất, hiệu quả kinh doanh lớn.

- Thông qua các hoạt động cung ứng các yếu tố đầu vào, đầu ra, các

dịch vụ tư vấn... các dịch vụ logistics thực hiện chức năng gắn sản xuất với thị

trường, gắn nền kinh tế trong nước với nền kinh tế thế giới, thực hiện chính

sách mở cửa nền kinh tế.

Để có thể cung cấp cho các doanh nghiệp các yếu tố đầu vào, đầu ra, các

dịch vụ tư vấn...thì các nhà cung ứng dịch vụ logistics phải nghiên cứu và nắm

nhu cầu thị trường, huy động và sử dụng hợp lý các nguồn lực nhằm cung ứng

cho các doanh nghiệp các dịch vụ logistics có chất lượng tốt nhất,đảm bảo cho

các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh các sản phẩm phù hợp, đáp ứng nhu cầu

thị trường. Các dịch vụ logistics cũng thiết lập hợp lý các mối quan hệ kinh tế

trong nền kinh tế quốc dân, các quan hệ kinh tê thế giới thông qua việc tìm

kiếm các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất ở nước ngoài rẻ hơn ở trong

7