Biện pháp phát triển năng lực tự học cho HS THPT hệ Giáo dục thường xuyên trong dạy học phần “Sinh học Vi sinh vật” (Sinh học 10)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NÔNG THỊ CẢNH

BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

TỰ HỌCCHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

HỆ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG DẠY HỌC

PHẦN “SINH HỌC VI SINH VẬT” (SINH HỌC 10)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NÔNG THỊ CẢNH

BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

TỰ HỌC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

HỆ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG DẠY HỌC

PHẦN “SINH HỌC VI SINH VẬT” (SINH HỌC 10)

Ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Sinh học

Mã ngành: 8140111

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM THỊ HỒNG TÚ

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liệu trích

dẫn trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng, các kết quả nghiên cứu là trung thực

và chưa có ai công bố trong bất kì công trình khác.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018

Tác giả

Nông Thị Cảnh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tôi luôn nhận được sự hướng

dẫn, giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn, các thầy cô giáo, đồng nghiệp và bạn

bè.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Phạm Thị Hồng Tú - người đã tận

tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin chân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo, khoa Sinh Trường

Đại học Sư phạm Thái Nguyên cùng toàn thể các thầy cô giáo đã giảng dạy và tạo điều

kiện thuận lợi cho tôi được học tập và nghiên cứu tại trường.

Tôi xin được gửi lời chân thành cảm ơn đến Ban Giám đốc, các thầy cô giáo và các

em học sinh tại Trung tâm GDNN - GDTX đã hợp tác nhiệt tình, tạo điều kiện và giúp đỡ

tôi trong suốt thời gian thực nghiệm sư phạm.

Tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp, bạn bè, gia đình và người

thân đã luôn tạo điều kiện và động viện tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện

nghiên cứu đề tài.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018

Tác giả luận văn

Nông Thị Cảnh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ..................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ ..................................................... vi

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 2

3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ....................................................... 2

4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 2

5. Những điểm mới của đề tài....................................................................................... 2

6. Giới hạn nghiên cứu.................................................................................................. 3

7. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3

8. Các phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 3

9. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 4

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI............................... 5

1.1. Lược sử vấn đề nghiên cứu.................................................................................... 5

1.1.1. Trên thế giới........................................................................................................ 5

1.1.2. Ở Việt Nam......................................................................................................... 7

1.2. Cơ sở lí luận của tự học và dạy học theo định hướng phát triển NLTH ............. 11

1.2.1. Khái quát về Tự học và NLTH ......................................................................... 11

1.2.2. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học ....................................... 19

1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài..................................................................................... 25

1.3.1. Mục đích khảo sát............................................................................................. 25

1.3.2. Đối tượng, địa bàn khảo sát .............................................................................. 25

1.3.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 25

1.3.4. Phương pháp khảo sát....................................................................................... 25

1.3.5. Kết quả khảo sát (Kết quả cụ thể ở phụ lục 1.3)............................................... 25

iv

Chương 2. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC

SINH THPT HỆ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG DẠY HỌC............. 29

2.1. Đặc điểm cấu trúc, nội dung phần “Sinh học Vi sinh vật”(Sinh học 10)............ 29

2.2. Một số biện pháp phát triển NLTHcho HS THPT hệ GDTX trong dạy học

phần "Sinh học Vi sinh vật" (Sinh học 10)................................................................. 32

2.2.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................... 32

2.2.2. Một số biện pháp phát triển NLTH cho HS THPT hệ GDTX trong dạy

học phần “Sinh học vi sinh vật” (Sinh học 10)........................................................... 32

2.3. Tổ chức dạy học phần “Sinh học Vi sinh vật” (Sinh học 10) theo hướng sử

dụng các biện pháp phát triển NLTH cho HS THPT hệ GDTX................................. 50

2.3.1. Quy trình tổ chức dạy học theo hướng phát triển NLTH cho HS THPT hệ GDTX....... 50

2.3.2.Vận dụng quy trình tổ chức dạy học theo hướng phát triển NLTH cho HS

THPT hệ GDTX trong dạy học phần “Sinh học Vi sinh vật” SH 10 ......................... 52

Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM................................................................ 63

3.1. Mục đích thực nghiệm......................................................................................... 63

3.2. Nội dung thực nghiệm ......................................................................................... 63

3.3. Phương pháp thực nghiệm................................................................................... 63

3.3.1. Chọn trường, lớp TN ........................................................................................ 63

3.3.2. Bố trí TN........................................................................................................... 64

3.3.3. Kiểm tra, đánh giá HS ...................................................................................... 64

3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm và biện luận......................................................... 64

3.4.1. Phân tích kết quả học tập của học sinh ............................................................. 64

3.4.2. So sánh sự tiến bộ của HS lớp TN với lớp ĐC................................................ 74

3.4.3. Đánh giá HS qua phiếu điều tra mức độ hứng thú và khả năng tự học của

HS trước và sau khi tiến hành dạy TN........................................................................ 75

3.4.4. Đánh giá việc phát triển NLTH của HS thông qua kết quả theo dõi sự tiến

bộ của một nhóm HS (Case study) ............................................................................. 75

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................. 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 82

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

ĐC : Đối chứng

GD & ĐT : Giáo dục và đào tạo

GDNN : Giáo dục nghề nghiệp

GDTX : Giáo dục thường xuyên

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

KN : Kĩ năng

NLTH : Năng lực tự học

Nxb : Nhà xuất bản

SGK : Sách giáo khoa

THPT : Trung học phổ thông

TN : Thực nghiệm

TNKQ : Trắc nghiệm khách quan

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Nội dung cơ bản Phần “Sinh học Vi sinh vật” (Sinh học 10)............... 29

Bảng 3.1. Bảng phân phối tần số điểm kiểm tra lần 1 ................................... 65

Bảng 3.2. Bảng phân phối tần suất điểm kiểm tra lần 1 ................................ 65

Bảng 3.3. Tần suất hội tụ tiến điểm kiểm tra trong TN (lần 1)...................... 66

Bảng 3.4. Kiểm định

X

điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần1) ................... 67

Bảng 3.5. Phân tích phương sai điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần 1) ........ 67

Bảng 3.6. Bảngphân phối tần số điểm kiểm tra lần 2 .................................... 68

Bảng 3.7. Bảng phân phối tần suất điểm kiểm tra lần 2 ................................ 68

Bảng 3.8. Tần suất hội tụ tiến điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần2)......... 69

Bảng 3.9. Kiểm định

X

điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần2) ................... 70

Bảng 3.10. Phân tích phương sai điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần 2) ........ 71

Bảng 3.11. Bảng phân phối tần số điểm kiểm tra lần 3 ................................... 71

Bảng 3.12. Bảng phân phối tần suất điểm kiểm tra lần 3 ................................ 71

Bảng 3.13. Tần suất hội tụ tiến điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần3)......... 72

Bảng 3.14. Kiểm định

X

điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần3) ................... 73

Bảng 3.15. Phân tích phương sai điểm kiểm tra trong thực nghiệm (lần 3) ........ 74

vi

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Biểu hiện của người có NLTH.............................................................. 16

Sơ đồ 1.2. Biểu hiện của NLTH............................................................................. 17

Sơ đồ 1.3. Các yếu tố của NLTH môn Sinh học của HS ....................................... 19

Hình 1.4. Quan hệ HĐ TH - NLTH - Đánh giá NLTH ........................................ 25

Hình 2.1. Minhhọa bản đồ tư duy ......................................................................... 41

Hình 2.2. Bức tranh chủ đề ................................................................................... 45

Hình 2.3. Quy trình tổ chức dạy học theo hướng phát triển NLTHcho HS

THPT hệ GDTX.................................................................................... 50

Hình 3.1. Đồ thị biểu diễn tần suất điểm kiểm tra lần 1 trong thực nghiệm......... 65

Hình 3.2. Đồ thị đường lũy tích của nhóm lớp TN và ĐC bài kiểm tra lần 1 ...... 66

Hình 3.3. Đồ thị biểu diễn tần suất điểm kiểm tra lần 2 trong TN ....................... 68

Hình 3.4. Đồ thị đường lũy tích của nhóm lớp TN và ĐC bài kiểm tra lần 2 ...... 69

Hình 3.5. Đồ thị biểu diễn tần suất điểm kiểm tra lần 3 trong thực nghiệm......... 72

Hình 3.6. Đồ thị đường lũy tích của nhóm lớp TN và ĐC bài kiểm tra lần 3 ...... 73

1

MỞ ĐẦU

1.Lí do chọn đề tài

1.1.Căn cứ vào các nghị quyết của Đảng, các văn bản pháp quy của Nhà nước và

của Bộ Giáo dục -Đào tạo

Nghị quyết hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&

ĐT đã xác định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện

đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của

người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy

cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi

mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”[1].

Nghị quyết hội nghị Trung ương 8 khóa XI đối với GDTX:“Đối với giáo dục

thường xuyên, bảo đảm cơ hội cho mọi người, nhất là ở vùng nông thôn, vùng khó

khăn, các đối tượng chính sách được học tập nâng cao kiến thức, trình độ, kỹ năng

chuyên môn nghiệp vụ và chất lượng cuộc sống; tạo điều kiện thuận lợi để người lao

động chuyển đổi nghề; bảo đảm xóa mù chữ bền vững. Hoàn thiện mạng lưới cơ sở

giáo dục thường xuyên và các hình thức học tập, thực hành phong phú, linh hoạt, coi

trọng tự học và giáo dục từ xa”[1].

Luật Giáo dục 2005 quy định: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực,

tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học NLTH, khả năng

thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên…”. (Khoản 2 Điều 5)[30].

Bộ GD& ĐT quy định mục tiêu về kĩ năng học tập bộ môn Sinh học là “Phát

triển kĩ năng học tập, đặc biệt là tự học: biết thu thập và xử lí thông tin; lập bảng biểu,

sơ đồ, đồ thị, làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm; làm báo cáo nhỏ, trình bày

trước tổ, lớp”[5, tr 6].

1.2. Xuất phát từ thực trạng dạy học môn Sinh học ở Trung tâm GDNN -GDTX

Thực trạng dạy - học của các môn học nói chung và Sinh học nói riêng ở Trung

tâm GDNN-GDTX hiện nay đã thay đổi theo phương pháp dạy học phát huy tính tích

cực của HS, tuy nhiên GV việc thực hiện chưa thường xuyên. Vì vậy để phát triển được

năng lực HS, đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo hiện nay, cần có các biện pháp dạy

học để phát triển năng lực HS.

2

1.3. Xuất phát từ đặc điểm của Phần “Sinh học Vi sinh vật” Sinh học 10

Phần “Sinh học Vi sinh vật” giới thiệu với HS về thế giới của những sinh vật vô

cùng nhỏ bé, có kích thước hiển vi, không nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng bao gồm

nhiều nhóm phân loại khác nhau: vi khuẩn, vi tảo, vi nấm, động vật nguyên sinh,…

chúng phân bố ở khắp mọi nơi, trong đất, trong nước, trong không khí, trong thực

phẩm… chúng có vai trò rất quan trọng trong tự nhiên và trong nhiều lĩnh vực của cuộc

sống con người như sản xuất kháng sinh, thuốc diệt bệnh sinh học, xử lí rác thải, sản

xuất thực phẩm như sữa chua, muối dưa, lên men rượu… đồng thời chúng cũng gây ra

nhiều tác hại cho cuộc sống con người như dịch bệnh, gây hỏng đồ dùng, thực phẩm...

từ những đặc điểm này sẽ làm HS tò mò muốn nghiên cứu, tìm hiểu về vi sinh vật.

Phần “Sinh học vi sinh vật”được dạy ở kì 2 lớp 10, đến thời điểm này HS đã

quen với chương trình và phương pháp học ở bậc học mới vì vậy tác động đến HS là

phù hợp để phát triển NLTH.

Tự học là nhu cầu, một năng lực cần có của mọi người trong thời đại ngày nay,

do đó mục tiêu quan trọng nhất của nhà trường không phải trang bị cho người học tri

thức mà là phương pháp tự học.

Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi chọn đề tài “Biện pháp phát triển năng

lực tự học cho HS THPT hệ Giáo dục thường xuyên trong dạy học phần “Sinh học

Vi sinh vật” (Sinh học 10).

2. Mục tiêu nghiên cứu

- Đề xuất và sử dụng được các biện pháp phát triển NLTH phù hợp với HS

THPT hệ Giáo dục thường xuyên.

3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu

*Khách thể nghiên cứu

- Quá trình dạy học Sinh học 10.

* Đối tượng nghiên cứu

- Biện pháp phát triển NLTH choHS THPT hệ GDTX.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu đề xuất và sử dụng được các biện pháp phát triển NLTH cho HSTHPT hệ

GDTX trong dạy học phần “Sinh học Vi sinh vật” (Sinh học 10) một cách hợp lí thì sẽnâng

cao kết quả học tập môn Sinh học và phát triển NLTH ở HSTHPT hệ GDTX.

5. Những điểm mới của đề tài

3

5.1. Đưa ra được các biện pháp phát triển NLTH phù hợp với HSTHPT hệ GDTX.

5.2. Sử dụng được các biện pháp nhằm phát triển NLTH cho HSTHPT hệ GDTX

trong dạy học phần “Sinh học Vi sinh vật” (Sinh học 10).

6. Giới hạn nghiên cứu

6.1. Đối tượng nghiên cứu đại diện: HS ở một số Trung tâm GDNN-GDTX

trong tỉnh Thái Nguyên.

6.2. Nghiên cứu các biện pháp phát triển NLTH cho HS trong dạy học phần

“Sinh học vi sinh vật”(Sinh học 10) nhằm nâng cao kết quả học tập môn Sinh học đồng

thời phát triển NLTH ở HSTHPT hệ GDTX.

7. Nhiệm vụ nghiên cứu

7.1. Nghiên cứu tổng quan về tự học, NLTH, phát triển NLTH.

7.2. Phân tích cấu trúc nội dung phần "Sinh học Vi sinh vật" làm cơ sở cho việc

đề xuất các biện pháp phát triển NLTH cho HSTHPT hệ GDTX.

7.3. Đưa ra được các biện pháp phát triển NLTH phù hợp với HSTHPT hệ GDTX.

7.4. Sử dụng được các biện pháp trong dạy học phần “Sinh học Vi sinh vật”

(Sinh học 10) theo định hướng phát triển NLTH cho HSTHPT hệ GDTX.

7.5. Thực nghiệm sư phạm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi của giả thuyết đề

tài đã đặt ra.

8. Các phương pháp nghiên cứu

8.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết

Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, các văn bản pháp quy của nhà nước, Bộ GD￾ĐT; Các tài liệu chuyên môn, SGK và các tài liệu khác để phân tích tổng hợp hệ thống

những thông tin có liên quan đến đề tài.

8.2. Phương pháp thực tiễn

- Tham vấn chuyên gia: gặp gỡ, trao đổi và xin ý kiến của các chuyên gia về

lĩnh vực nghiên cứu. Lắng nghe sự tư vấn, giúp đỡ của các chuyên gia để giúp cho việc

triển khai nghiên cứu đề tài. Tham khảo ý kiến các GV có kinh nghiệm và tâm huyết

về các vấn đề liên quan.

4

- Sử dụng phiếu điều tra: Sử dụng phiếu điều tra, phỏng vấn thực trạng tự học

của HS và việc tổ chức rèn luyện KN tự học, đánh giá việc đề xuất và sử dụng các biện

pháp phát triển NLTH cho HS THPT hệ GDTX trong dạy học phần Sinh học "Vi sinh

vật" ( Sinh học 10).

- Thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm theo tiêu chí để đánh giá năng

lực tự học của HS ở lớp TN.

8.3. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phần mềm Excel để xử lí số liệu các

kết quả thực nghiệm.

9. Cấu trúc của luận văn

Phần mở đầu

Nội dung: Gồm 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn.

Chương 2. Các biện pháp phát triển NLTH cho HSTHPT hệ GDTX trong dạy

học phần “Sinh học Vi sinh vật” (Sinh học 10).

Chương3. Thực nghiệm sư phạm.

Phần kết luận và đề nghị.

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

5

Chương 1

CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Lược sử vấn đề nghiên cứu

1.1.1. Trên thế giới

Vấn đề tự học từ xa xưa đến nay đã có nhiều tác nghiên cứu đến. Lịch sử Trung

Hoa cổ đại đã xuất hiện các nhà giáo dục kiệt xuất, nổi bật là Khổng Tử (551- 479).

Trong cuộc đời dạy học của mình, ông quan tâm và coi trọng mặt tích cực suy nghĩ,

sáng tạo của HS. Cách dạy học của ông là gợi mở để học trò tìm ra chân lý. Ông nói

với học trò của mình: “Không giận vì không biết thì không gợi mở cho, không bực

vìkhông rõ thì không bày vẽ cho, một vật có 4 góc, bảo cho biết một góc mà không suy

ra 3 góc kia thì không dạy nữa” [15].

Mạnh Tử (372- 289), đòi hỏi người học phải tự suy nghĩ, chứ không nên nhắm

mắt theo sách: “cả tin ở sách thì chi bằng không có sách”. Ông đòi hỏi người học phải

tự cố gắng mà tìm hiểu, ông ví người dạy họ như người dạy bắn cung, chỉ kéo thẳng

dây cung mà không bắn tên đi hộ, tự người bắn phải bắn lấy [ 9].

Trong nền Giáo dục Phương tây cổ đại, ý tưởng dạy học coi trọng người học và trao

quyền tự chủ cho người học đã được chú ý đến phương pháp giảng dạy của Heraclitus (530-

475), Socrate (469- 390), Aristote (384- 322) nhằm phát hiện chân lý bằng cách đặt câu hỏi

để người học tự tìm ra kết luận. Sau đó cùng với những diễn biến của thăng trầm lịch sử và

sự phát triển của nhận thức xã hội mà ý tưởng này tiếp tục phát triển.

Nhà sư phạm J.A.Comenxki (1592 - 1670), ông tổ của nền giáo dục cận đại,

người đặt nền móng cho sự ra đời của nhà trường hiện nay đã khẳng định: “không có

khát vọng học tập thì không trở thành tài”. Trong tác phẩm ông cương quyết phản đối

lối dạy học áp đặt, giáo điều. Tư tưởng này cho thấy trong dạy học cần phải xây dựng

hoài bão, tạo động cơ để người học có thể tự vượt qua các trở ngại trong học tập [

16].

N.A.Rubakin (1862- 1946) trong tác phẩm "Tự học như thế nào", nhà xuất bản

Thanh niên năm 1990, đã trình bày nhiều vấn đề về phương pháp tự học, đặc biệt là

phương pháp sử dụng tài liệu và ông đã nhấn mạnh "việc giáo dục động cơ đúng đắn là

điều kiện cơ bản để bạn tích cực, chủ động trong tự học" [16]; "Hãy mạnh dạn tự mình

6

đặt ra câu hỏi rồi tự mình lấy câu trả lời, đó là phương pháp tự học" [16]. Ông cũng cho

rằng, nhiệm vụ của người thầy phải xây dựng được các bài tập nghiên cứu, hình thành

cho HS nhu cầu giải quyết các bài tập nghiên cứu là một trong các biện pháp hình thành

và phát triển NLTH cho HS.

Trong những năm 30 của thế kỷ XX, Tsunesaburo Makiguchi (1871 - 1944) nhà

sư phạm lỗi lạc Nhật Bản đã trình bày tư tưởng giáo dục mới. Trong cuốn "Giáo dục vì

cuộc sống sáng tạo "NXB trẻ 1994, có trích dẫn quan niệm của ông cho rằng giáo dục có

thể coi là quá trình hướng dẫn TH, mà động lực của nó là kích thích người học sáng tạo ra

giá trị để đạt tới giá trị hạnh phúc của bản thân và cộng đồng [19].

Ngay từ những năm đầu cách mạng tháng Mười Nga, N.K.Crupxcaia rất quan

tâm tới vấn đề tự học, tự nghiên cứu của HS, bà cho rằng: Điều quan trọng là dạy HS

học tập, mà không chờ đợi người khác làm điều đó thay mình. GV không chỉ làm diễn

giả, HS không chỉ làm thính giả, không những cần dạy cho HS biết nghe mặc dù điều

đó hoàn toàn cần thiết, mà còn cần dạy cho họ biết tự mình làm như: đọc, hiểu điều đã

đọc, kiểm tra nhiều điều bằng con đường nghiên cứu, tìm tài liệu, tập hợp lựa chọn tài

liệu [ 16].

Những năm cuối thế kỷ XX các nhà giáo dục tập chung nghiên cứu bản chất

NLTH, theo thống kê của Candy (1987) đã xác định được ít nhất 30 khái niệm khác

nhau được sử dụng đồng nghĩa với NLTH đó là: học tập độc lập, người học tự kiểm

soát, hướng dẫn bản thân, học tập phi truyền thống, học tập mở, TH, tự giáo dục, học

tập tự tổ chức, TH theo kế hoạch. Nội dung các định nghĩa tập trung mô tả người TH

đó là chủ động thể hiện kết quả học tập của mình, kiên trì trong học tập và chịu trách

nhiệm về việc học.

Trong cuốn "Tự học có hiệu quả", Anna Mikukak nhận định rằng trong những năm

gần đây các nhà giáo dục đã tập trungnhiều hơn vào việc thử nghiệm trong phòng thí nghiệm,

tham gia thực hành, tự nghiên cứu và sử dụng thao tác trong lớp học. Tác giả đưa ra lí do cơ

bản là HS có thể tự tích lũy được kinh nghiệm học tập tự định hướng.

Tác giả Dimitrios Thamasoulas, trong cuốn "TH là như thế nào và làm thế nào

bồi dưỡng việc TH" cho rằng: Khái niệm TH là sự độc lập và tự chủ của người học. Nó

là một vấn đề quan trọng nhất trong việc giảng dạy. Người học học học tập một cách