Bàn về đỉnh cao của Cách mạng Tư sản Pháp (1789-1794) sau 220 năm nhìn lại

BAN V^ OiNH CAO CUA CACH MANG TU SAN PHAP (1789 -1794)

SAU 220 NAM NHlN LAI

1 hs. Tran Thi Tam

Dai hoc Khoa hoc Hue

Nhan dinh lich sir vdi nhiing dot khdi

ma nd mang lai ludn la mdt van de thu biit su

quan tam cua rat nhieu ngudi. Cac eudc each

mang xa hdi theo dd se cd tinh chat dac biet

quan trgng trong tien trinh phat trien cua mdi

dan tgc, qudc gia va toan nhan loai. Neu d

the ky XX, Cach mang thang Mudi dugc

nhae den nhu mdt mdc son chdi lgi dua con

ngudi ehuyen sang mdt hinh thai kinh te - xa

hgi mdi thi trude dd 2 the ky, sau nhung

chan ddng tir ludng sinh khi mdi vdi ten ggi

Cach mang Tu san d Ha Lan, Anh va Bac

My thi d chau Au - mdt Ian niia ljch sir lai

chiing kien su quat khdi cua cuge dai each

mang d Phap (1789 - 1794). Cuge each mang

nay da "trd thanh eudc each mang cd anh

hudng Idn trong pham vi chau Au va cd y

nghTa Idn lao ddi vdi thdi dai"*'' qua 3 giai

doan cy the. "Ba giai doan ciia cuge each

mang chinh la 3 bac thang the hien con

dudng phat trien ciia nd tir thap den cao, theo

chieu hudng di len ma nen chuyen chinh

Jacobin la dinh cao nhat"'^*. Vdi nbtrng thanh

(1) Vii Duang Ninh-Nguyen Van Hong (2001), Lich

su The giai can dgi, Nxb Giao due. Ha Noi, tr. 98.

Vu Duong Ninh-Nguyen Van H6ng (2001), Tai

ieu da dan, tr. 98.

(21

qua va cdng hien Idn lao cho quin chiing

nhan dan lao ddng duong thdi va tien trinh

ljch sir nude Phap ndi chung, nen chuyen

chinh Jacobin (2/6/1793 - 27/7/1794) thuc sy

dugc xem la dinh cao eiia each mang Phap.

Nam 1793, cac nude Anh, Ao, Phd, Tay

Ban Nha, Ha Lan... thanh lap lien minh

ehdng lai nude Phap each mang. C) vj tri cam

dau lien minh la Anh (quy tgc, tu san) mudn

tim each dap tat each mang Phap de chiem

lay thj trudng cua nude Phap. Cac sT quan

Girondin da dau hang quan djch d nhieu noi

cdn gidi quy tdc lai cau ket vdi Girondin ndi

loan am sat cac hdi vien cua Jacobin. Nude

Phap diing trude nhirng am muu phan loan

ben trong va lien minh phong kien phan

ddng ben ngoai; chinh quyen each mang bi

de dga mdt each nghiem trgng, bj bao vay,

phong toa va hoan toan bj cd lap. Trong bdi

canh dd, quan chiing nhan dan nhan thay da

den thdi diem ljch sir chfnh quyen Girondin

khdng du siic tdn tai de thye hien sii menh

cua minh.

Ngay 3I/5/I793, lan thii 3 trong ljch sir

each mang Phap, quan chiing Paris ndi day

lat dl phai Girondin, gianh chinh quyen ve

tay phai Jacobin vao ngay 2/6/1793, chinh