Yếu tố tác động đến quyết định vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Phan Bá Hùng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

PHAN BÁ HÙNG

YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH

VAY VỐN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ

VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

PHAN BÁ HÙNG

YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH

VAY VỐN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ

VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã số : 60 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS., TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Yếu tố tác động đến quyết định vay vốn của các

doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai” là công trình nghiên cứu của

riêng tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, không có sản phẩm/nghiên cứu nào của

ngƣời khác đƣợc sử dụng trong luận văn này mà không đƣợc trích dẫn theo đúng quy

định. Luận văn này chƣa bao giờ đƣợc nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trƣờng

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

TP.HCM, ngày 15 tháng 10 năm 2016

Học viên

Phan Bá Hùng

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM. Trong quá

trình làm luận văn tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ để hoàn tất luận văn. Tôi xin

gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám hiệu, phòng sau đại học, các phòng ban

Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và sinh

hoạt trong suốt khóa học của mình tại trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM.

Xin cảm ơn chân thành đến quý Thầy, Cô giáo, Giảng viên của trƣờng Đại học

Ngân hàng TP.HCM đã tận tình giảng dạy, truyền đạt cho tôi những kiến thức cơ bản

trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS., TS. Lê Phan Thị Diệu

Thảo, ngƣời Thầy đã hết lòng giúp đỡ, hƣớng dẫn tận tình cho tôi trong suốt quá trình

viết và hoàn thành luận văn.

Sau cùng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và các bạn học viên lớp CH16B01 đã

động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận luận văn. Đồng thời xin gửi lời cám ơn

đến các anh/chị tại các ngân hàng Vietinbank, Sacombank, Techcombank,

Shinhanbank, BIDV và các thầy, cô giảng dạy tài chính, marketing trên địa bàn đã

nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra thông tin, thu thập số liệu. Cám ơn các

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã tham gia trả lời câu hỏi khảo sát giúp tôi

hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.

iii

TÓM TẮT

Đề tài nghiên cứu quyết định vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa

bàn tỉnh Đồng Nai. Kết quả nghiên cứu thông qua việc phỏng vấn, tham khảo ý kiến

các chuyên gia trong lĩnh vực nhƣ các thầy, cô giáo đang giảng dạy trong lĩnh vực

ngân hàng, quản trị, marketing và các cán bộ tín dụng nhiều kinh nghiệm trên địa bàn

đã xác định đƣợc 7 nhân tố tác động đến quyết định vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ

và vừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai gồm: (1) Quy mô ngân hàng, (2) Địa bàn, vị trí, (3)

Mối quan hệ với khách hàng, (4) Lãi suất vay vốn, (5) Hình thức vay vốn,(6) Quy

trình, thủ tục, (7) Đội ngũ nhân viên. Ngoài ra, còn nghiên cứu đến sự ảnh hƣởng của

các biến thuộc về đặc điểm doanh nghiệp đối với quyết định vay vốn của các doanh

nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nhƣ là loại hình doanh nghiệp và quy

mô về lao động của doanh nghiệp.

Quá trình thực hiện nghiên cứu đã có 290 bảng khảo sát đƣợc phát ra, thu về

230 bảng khảo sát và tiến hành gạn, lọc còn lại 210 bảng khảo sát hợp lệ. Các quan sát

đƣợc phân tích hồi quy đa biến thông qua phần mềm SPSS 16.0. Kết quả phân tích,

kiểm định thang đo và phân tích nhân tố EFA cho thấy mô hình nghiên cứu sẽ gồm: 7

nhân tố độc lập là (1) Quy mô ngân hàng, (2) Địa bàn, vị trí, (3) Mối quan hệ với

khách hàng, (4) Lãi suất vay vốn, (5) Hình thức vay vốn,(6) Quy trình, thủ tục, (7) Đội

ngũ nhân viên tác động đến quyết định vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên

địa bàn tỉnh Đồng Nai. Ngoài ra, trong kết quả phân tích sự khác biệt theo các đặc

điểm doanh nghiệp của các nhóm đối tƣợng khảo sát cho thấy có sự khác biệt về quy

mô lao động đối với quyết định vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn

tỉnh Đồng Nai. Qua kết quả nghiên cứu của đề tài gợi ý cho các NHTM trên địa bàn

tỉnh Đồng Nai tìm kiếm các giải pháp để gia tăng quyết định vay vốn của các doanh

nghiệp nhỏ và vừa.

Từ khóa: doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), yếu tố ảnh hưởng đến quyết định

vay vốn, ngân hàng thương mại (NHTM)

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.........................................................................................................ii

TÓM TẮT..............................................................................................................iii

MỤC LỤC.............................................................................................................iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..............................................................................viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH, BẢNG BIỂU.........................................................ix

Chƣơng 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU...............................................................1

1.1. Lý do nghiên cứu ......................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................3

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................3

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................3

1.6. nghĩa nghiên cứu...................................................................................4

1.7. Nội dung nghiên cứu ................................................................................4

Chƣơng 2: CƠ SỞ L THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU........................6

2.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa............................................................................6

2.1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa ..................................................6

2.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa .............................................7

2.2. Tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa .......................9

2.2.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng ............................................................9

2.2.2. Đặc điểm cho vay..............................................................................10

2.2.2. Quy trình cho vay..............................................................................13

2.2.3. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV.........................14

v

2.3. Mô hình lý thuyết về hành vi ngƣời tiêu dùng .......................................15

2.3.1. Lý thuyết về hành vi ngƣời tiêu dùng của Loudon và Della Bitta....17

2.3.2. Lý thuyết hành động hợp lý (TRA) của Fishbein và Ajzen..............20

2.3.3. Lý thuyết hành vi hoạch định (TPB) của Ajzen ...............................21

2.3.4. Lý thuyết về sự cố gắng của Bagozzi và Warshaw...........................24

2.4. Tổng quan các nghiên cứu trƣớc ............................................................25

2.4.1. Nghiên cứu của Phạm Bảo Dƣơng và Yoichi Izumida (2002).........25

2.4.2. Nghiên cứu của C. Frangos và Konstantinos C Fragkos (2012).......26

2.4.3. Nghiên cứu của Nguyễn Cao Phƣơng Vân (2012) ...........................27

2.5. Mô hình nghiên cứu các yếu tố tác động đến quyết định vay vốn của

DNNVV............................................................................................................27

Chƣơng 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................35

3.1. Các thông tin cần thu thập ......................................................................35

3.2. Nguồn thông tin thu thập ........................................................................35

3.3. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................36

3.4. Trình tự nghiên cứu ................................................................................37

3.5. Nghiên cứu định tính ..............................................................................39

3.6. Nghiên cứu định lƣợng ...........................................................................41

3.6.1. Thiết kế mẫu nghiên cứu và thu thập dữ liệu....................................41

3.6.2. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu .........................................................45

Chƣơng 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................50

4.1. Thống kê mô tả .......................................................................................50

4.2. Kiểm định độ tin cậy thang đo................................................................51

4.3. Kiểm định thang đo thông qua phân tích nhân tố khám phá EFA .........54

vi

4.4. Phân tích tƣơng quan ..............................................................................56

4.5. Kiểm định đa cộng tuyến........................................................................59

4.6. Kết quả phân tích mô hình hồi qui Binary Logistic ...............................61

4.7. Kiểm định độ phù hợp của mô hình .......................................................62

4.7.1. Kiểm định độ phù hợp của mô hình nghiên cứu...............................62

4.7.2. Kiểm định Wald Chi Square .........................................................62

4.7.3. Kiểm định tính chính xác trong dự báo của mô hình........................63

4.7.4. Phân tích sự khác biệt .......................................................................63

Chƣơng 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................65

5.1. Kết luận...................................................................................................65

5.2. Kiến nghị ................................................................................................65

 Về công tác đào tạo đội ngũ cán bộ, nhân viên ................................66

 Về chính sách lãi suất........................................................................67

 Về thủ tục xét duyệt vay vốn ............................................................68

 Về quy mô ngân hàng .......................................................................69

 Về sản phẩm cho vay ........................................................................70

5.3. Hạn chế và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .................................................71

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................73

PHỤ LỤC .............................................................................................................76

Phụ lục 1: CÂU HỎI PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA..........................................76

Phụ lục 2: BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT...........................................................82

Phụ lục 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................86

3.1. Thống kê mô tả mẫu ..................................................................................86

3.2. Kiểm định độ tin cậy thang đo ..................................................................86

vii

3.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA..............................................................92

3.4. Phân tích tƣơng quan Pearson ...................................................................96

3.5. Kiểm định đa cộng tuyến...........................................................................97

3.6. Phân tích hồi quy .......................................................................................98

3.7. Phân tích sự khác biệt................................................................................99

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT TỪ VIẾT TẮT CHÚ THÍCH

1 CN Công nghiệp

2 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa

3 HTX Hợp tác xã

4 KHDN Khách hàng doanh nghiệp

5 KHCN Khách hàng cá nhân

6 NHTM Ngân hàng thƣơng mại

ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH, BẢNG BIỂU

1. SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1 Sơ đồ quy trình tín dụng.......................................................................... 14

2. HÌNH

Hình 2.1 Mô hình hành vi nhận thức tiêu dùng....................................................... 16

Hình 2.2 Các nhân tố chính của thuyết hành vi tiêu dùng....................................... 17

Hình 2.3 Lý thuyết về hành vi tiêu dùng................................................................. 18

Hình 2.4 Lý thuyết hành động hợp lý...................................................................... 21

Hình 2.5 Lý thuyết hành vi hoạch định (TPB)........................................................ 22

Hình 2.6 Lý thuyết về sự cố gắng............................................................................ 25

Hình 2.7 Mô hình của Phạm Bảo Dƣơng và Izumida (2002) .................................. 26

Hình 2.8 Mô hình của Christos Frangos và Konstantinos C Fragkos (2012) .......... 26

Hình 2.9 Mô hình của Nguyễn Cao Phƣơng Vân (2012)......................................... 27

Hình 2.10 Mô hình nghiên cứu đề xuất ................................................................... 29

Hình 3.1 Trình tự nghiên cứu .................................................................................. 37

3. BẢNG BIỂU

Bảng 3.1 Tỷ lệ hồi đáp ............................................................................................ 41

Bảng 3.2 Thang đo các thành phần quyết định vay vốn của các doanh nghiệp nhỏ

và vừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai............................................................................ 42

Bảng 4.1 Thông tin mẫu .......................................................................................... 49

Bảng 4.2 Bảng kết quả phân tích Cronbach’s Alpha .............................................. 50

Bảng 4.3 Bảng kết quả phân tích EFA các biến độc lập ......................................... 53

Bảng 4.4 Kết quả phân tích tƣơng quan Pearson .................................................... 56

Bảng 4.5 Kiểm định đa cộng tuyến ......................................................................... 59

Bảng 4.6 Kết quả phân tích mô hình hồi quy Binary Logistic................................ 60

Bảng 4.7 Kết quả kiểm định độ phù hợp của mô hình ............................................ 55

Bảng 4.8 Kết quả kiểm định tính chính xác trong dự báo mô hình......................... 62