Yếu tố tác động đến lợi nhuận của các Ngân hàng Thương mại Cổ Phần Việt Nam, 2022

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

--------------------------------------

VƢƠNG TIỂU MẪN

YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

TẠI VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 7340201

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

--------------------------------------

VƢƠNG TIỂU MẪN

YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

TẠI VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 7340201

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. BÙI ĐAN THANH

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022 TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM

i

ABSTRACT

Banks are considered the "lifeblood" of the economy and profit

maximization is the main objective of the bank. In the current context, the high

profitability of banks will be a good thing because banks will have more resources

to support businesses and support the economy. Therefore, it is essential to learn

and study the factors that affect the bank's profitability.

In this thesis, the author has researched and examined the internal factors as

well as the macro factors that are affecting the profitability of joint-stock

commercial banks in Vietnam. The main research method used in this paper is the

quantitative method. The data set is collected by the author from the annual reports

and financial statements of 27 Vietnamese commercial banks in period 2012 - 2021.

In addition, the macro data will be obtained from the World Bank website. Data

were processed through Stata 16 software with a symmetric panel data regression

model using the usual least-squares model (Pooled OLS), fixed effects model

(FEM), and random effects (REM).

The results of the study show that, according to the NIM model, the variables

CAP, SIZE, OC, LOAN, LLR, and INF are positively correlated with NIM at the

5% significance level. Meanwhile, the variables DEPOSIT and LIQ have a negative

relationship with NIM. For the ROA model, the variables CAP, SIZE, OC and

LOAN have a positive effect on ROA a 5% significance level. In contrast, the

variable DEPOSIT has a negative effect on ROA. Finally, according to the ROE

model, the variables CAP, SIZE, OC, LOAN, and LIQ have a positive effect on

ROE a 5% significance level. And the DEPOSIT variable also has a negative

impact on the ROE index. However, compared with the original expectation of the

author, the growth rate variable is not statistically significant in the research model.

From the obtained results, the author recommends a few solutions to help

bank managers maximize the profits of Vietnam Joint Stock Commercial Banks in

the future.

ii

TÓM TẮT

Ngân hàng đƣợc xem là “huyết mạch” của nền kinh tế và tối đa hóa lợi

nhuận là mục tiêu hoạt động chính của ngân hàng. Trong bối cảnh hiện nay, việc lợi

nhuận của ngân hàng ở mức cao sẽ là điều đáng mừng vì các ngân hàng sẽ có thêm

nhiều nguồn lực để hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ nền kinh tế. Do đó, việc tìm hiểu và

nghiên cứu các yếu tố có tác động đến lợi nhuận của ngân hàng là điều cần thiết.

“Trong bài luận văn này, tác giả đã thực hiện nghiên cứu và xem xét các yếu

tố nội tại cũng nhƣ các yếu tố vĩ mô đang tác động đến lợi nhuận của ngân hàng

thƣơng mại cổ phần tại Việt Nam. Phƣơng pháp nghiên cứu chính đƣợc sử dụng

trong bài là phƣơng pháp định lƣợng. Bộ dữ liệu đƣợc tác giả thu thập từ báo cáo

thƣờng niên, báo cáo tài chính của 27 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012 –

2021. Ngoài ra, các số liệu vĩ mô sẽ đƣợc lấy từ website của Ngân hàng Thế giới.

Dữ liệu đƣợc xử lý thông qua phần mềm Stata 16 với mô hình hồi quy dữ liệu bảng

cân xứng bằng các phƣơng pháp mô hình bình phƣơng bé nhất thông thƣờng

(Pooled OLS), mô hình tác động cố định (FEM), mô hình tác động ngẫu nhiên

(REM).”

Kết quả của nghiên cứu cho thấy, theo mô hình NIM, các biến CAP, SIZE,

OC, LOAN, LLR và INF có tƣơng quan cùng chiều với NIM ở mức ý nghĩa 5%.

Trong khi đó, các biến DEPOSIT và LIQ có mối quan hệ ngƣợc chiều đến NIM.

Đối với mô hình ROA, các biến CAP, SIZE, OC và LOAN có tác động cùng chiều

đến ROA ở mức ý nghĩa 5%. Ngƣợc lại, biến DEPOSIT có tác động ngƣợc chiều

với ROA. Cuối cùng, theo mô hình ROE, các biến CAP, SIZE, OC, LOAN và LIQ

có tác động cùng chiều đến ROE ở mức ý nghĩa 5%. Và biến DEPOSIT cũng có tác

động ngƣợc chiều đến chỉ số ROE. Tuy nhiên, so với kỳ vọng ban đầu của tác giả,

biến tốc độ tăng trƣởng lại không có ý nghĩa thống kê trong mô hình nghiên cứu.

“Từ kết quả đã thu đƣợc, tác giả khuyến nghị một vài giải pháp nhằm giúp

các nhà quản trị ngân hàng có thể nâng cao tối đa lợi nhuận của NHTMCP Việt

Nam trong tƣơng lai.”

iii

LỜI CAM ĐOAN

Em tên là Vƣơng Tiểu Mẫn, là sinh viên lớp HQ6-GE05, ngành Tài chính –

Ngân hàng của Trƣờng Đại học Ngân Hàng Thành phố Hồ Chí Minh.

Em xin cam đoan bài khóa luận tốt nghiệp: “Yếu tố ảnh hưởng đến lợi

nhuận của các NHTMCP Việt Nam” là bài công trình nghiên cứu của riêng cá

nhân em. Các số liệu đƣợc sử dụng trong nghiên cứu đƣợc tác giả thu thập từ các

báo cáo tài chính, báo cáo thƣờng niên đƣợc công bố trên website chính thức của

Ngân hàng, và kết quả phân tích của nghiên cứu là trung thực, khách quan dƣới sự

hƣớng dẫn của TS. Bùi Đan Thanh, trong đó nội dung của luận văn không sao chép

ở bất kỳ đâu ngoại trừ các trích dẫn đã đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong khóa luận.

Luận văn này chƣa từng đƣợc nộp để lấy bất kỳ bằng cấp nào tại các trƣờng

đại học trên toàn quốc hoặc các cơ sở đào tạo giáo dục khác.

Tác giả

Vƣơng Tiểu Mẫn

iv

LỜI CẢM ƠN

Bằng tất cả sự biết ơn và kính trọng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất

đến Quý Thầy Cô Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, đặc biệt là Quý

Thầy Cô khoa Tài chính - Ngân hàng đã truyền đạt và chia sẻ những kiến thức quý

báu cho chúng em trong suốt những năm học vừa qua.

Đặc biệt, em xin gửi lời tri ân sâu sắc đến TS. Bùi Thanh Đan, ngƣời đã trực

tiếp hƣớng dẫn cho em trong suốt quá trình hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp

này. Do còn nhiều hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên bài khóa luận không

thể tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận đƣợc những ý kiến nhận xét, góp ý

từ Quý Thầy Cô để bài khóa luận có thể hoàn thiện tốt hơn.

Trân trọng.

Tác giả

Vƣơng Tiểu Mẫn

v

MỤC LỤC

TÓM TẮT ................................................................................................................... i

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. viii

DANH MỤC BẢNG................................................................................................. ix

DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................x

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU...........................................1

1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.................................................................................1

1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU..........................................................................2

1.2.1 Mục tiêu tổng quan .................................................................................2

1.2.2 Mục tiêu cụ thể .......................................................................................2

1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU.............................................................................2

1.4 ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU.......................................................................3

1.5 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................................................3

1.5.1 Về thời gian.............................................................................................3

1.5.2 Về không gian.........................................................................................3

1.6 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................3

1.7 ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ...........................................................................4

1.8 BỐ CỤC DỰ KIẾN CỦA ĐỀ TÀI ...............................................................4

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1............................................................................................7

CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN..............................................................................8

2.1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT ....................................................................................8

2.1.1 Ngân hàng thƣơng mại cổ phần ............Error! Bookmark not defined.

2.1.2 Khái niệm về lợi nhuận của ngân hàng thƣơng mại cổ phần..................8

2.1.3 Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA).................................................8

2.1.4 Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)...........................................9

2.1.5 Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) ..........................................................9

2.2 TÌNH HÌNH LỢI NHUẬN CỦA CÁC NHTM NƢỚC TA ............... Error!

Bookmark not defined.

vi

2.3 KHẢO LƢỢC CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC .............................................9

2.3.1 Các nghiên cứu trên Thế giới..................................................................9

2.3.2 Các nghiên cứu trong nƣớc...................................................................12

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................17

CHƢƠNG 3 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU .........................18

3.1 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................18

3.2 DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ...........................................................................19

3.3 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU..........................................................................20

3.4 CÁC BIẾN NGHIÊN CỨU.........................................................................23

3.4.1 Biến phụ thuộc ......................................................................................23

3.4.2 Biến độc lập ..........................................................................................24

3.5 CÁC PHƢƠNG PHÁP ĐỊNH LƢỢNG......................................................30

3.5.1 Phân tích thống kê mô tả.......................................................................30

3.5.2 Mô hình bình phƣơng nhỏ nhất (Pooled OLS).....................................30

3.5.3 Mô hình hồi quy tác động cố định (FEM)............................................31

3.5.4 Mô hình hồi quy tác động ngẫu nhiên (REM)......................................31

3.5.5 Kiểm định Fisher (F-test)......................................................................32

3.5.6 Kiểm định Hausman .............................................................................32

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..........................................................................................33

CHƢƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................34

4.1 KIỂM ĐỊNH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA

CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM............................34

4.1.1 Phân tích thống kê mô tả.......................................................................34

4.1.2 Kiểm định tự tƣơng quan và đa cộng tuyến giữa các biến độc lập.......36

4.1.3 Kiểm định hiện tƣợng đa cộng tuyến....................................................37

4.1.4Kiểm định lựa chọn mô hình Pooled OLS và mô hình tác động cố định

FEM ...................................................................................................................38

4.1.5 Kiểm định lựa chọn mô hình FEM và mô hình dữ liệu bảng REM .....39

4.1.6 Kiểm định hiện tƣợng phƣơng sai sai số thay đổi ................................39

vii

4.1.7 Kiểm định hiện tƣợng tự tƣơng quan....................................................40

4.1.8 Ƣớc lƣợng mô hình theo phƣơng pháp FGLS......................................40

4.2 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HỒI QUY............................................................43

4.3 THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................44

4.3.1 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu ............................................................................45

4.3.2 Quy mô ngân hàng................................................................................45

4.3.3 Chi phí hoạt động..................................................................................46

4.3.4 Tỷ lệ cho vay.........................................................................................46

4.3.5 Tỷ lệ tiền gửi.........................................................................................47

4.3.6 Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng..............................................................47

4.3.7 Rủi ro thanh khoản................................................................................47

4.3.8 Tỷ lệ lạm phát .......................................................................................48

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4..........................................................................................49

CHƢƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................50

5.1 KẾT LUẬN .................................................................................................50

5.2 KHUYẾN NGHỊ .........................................................................................50

5.2.1 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu ............................................................................51

5.2.2 Quy mô ngân hàng................................................................................51

5.2.3 Chi phí hoạt động..................................................................................52

5.2.4 Tỷ lệ cho vay.........................................................................................52

5.2.5 Tỷ lệ tiền gửi.........................................................................................53

5.2.6 Dự phòng rủi ro tín dụng ......................................................................53

5.2.7 Rủi ro thanh khoản................................................................................54

5.2.8 Lạm phát ...............................................................................................54

5.3 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI............................................................................55

5.4 HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO .......................................................55

KẾT LUẬN CHƢƠNG 5..........................................................................................57

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................1

PHỤ LỤC....................................................................................................................4