Y học cổ truyền Việt Nam - Sách kim quỹ part 1 ppsx

Sách kim quỹ – Y học cổ truyền Việt Nam

THIÊN THỨ NHẤT

BỆNH, MẠCH, CHỨNG, TRƯỚC SAU THEO TẠNG,

PHỦ, KINH, LẠC.

ĐIỀU 1

Hỏi : Bậc thượng công trị lúc chưa bệnh là thế nào ?

Thầy đáp : Trị lúc chưa bệnh, là thấy Can bệnh biết sẽ truyền Tỳ, trước nên thực Tỳ

(làm cho Tỳ mạnh). Bốn tháng cuối mùa, Tỳ vượng không thọ tà, không nên bổ Tỳ. Hạng

trung công không hiểu lẽ tương truyền (các tạng, phủ truyền cho nhau theo quy luật Ngũ

hành sinh, khắc, chế, hóa), thấy bệnh ở Can không biết rằng Tỳ bị thực, chỉ lo trị ở Can.

Can bệnh, nếu bổ dùng vị chua, muốn hỗ trợ thì dùng vị khét đắng; Muốn bổ ích cho nó

thì dùng vị ngọt. Vị chua vào Can, khét đắng vào Tâm, ngọt vào Tỳ. Tỳ thường ức chế

Thận (Thổ khắc Thủy), Thận khí yếu thì thủy không hành, thủy không hành thì Tâm hỏa

khí thiïnh, thì Phế bị ức chế. Phế bị chế thì Kim khí không vận hành, Can khí thịnh, do

đó, bệnh của Can tự khỏi. Đó là diệu pháp trị Can bằng cách bổ Tỳ. Can hư thì dùng phép

này, thực thì không trị như thế. Sách Nội Kinh nói : “Hư trị theo hư, thực trị theo thực, bổ

vào chỗ không đủ, bớt chỗ có thừa”, nghĩa nó là như thế. Các tạng khác chiếu theo đấy

làm chuẩn.

ĐIỀU 2

Con người bẩm 5 thường (tức 5 hành, thực tế chỉ 5 tạng), nhờ phong khí mà sinh

trưởng. Phong khí tuy hay sinh vạn vật, cũng hay hại vạn vật, như nước hay xuôi thuyền,

cũng hay lật đắm thuyền. Nếu chân nguyên 5 tạng thông sướng, con người sẽ an hòa. Nếu

không an hòa thì khách khí, tà phong trúng vào người, phần nhiều là chết. Tất cả bệnh tật

xảy ra không ngoài 3 con đường là: kinh lạc thọ tà, vào tạng phủ, đó là nội nhân, thứ hai

là tứ chi, chín khiếu, huyết mạch tương truyền, ủng tắc không thông, đó là trúng ngoài bì

phu, là ngoại nhân, 3 là phòng dục, vết thương do kim khí (dao), trùng thú cắn. Bệnh tật

đều do một trong 3 nguyên nhân này.

Nếu người biết dưỡng sinh phòng bệnh, không để cho phong tà phạm vào kinh lạc.

Vừa trúng vào kinh lạc, chưa truyền tạng phủ, nên trị ngay. Tay chân vừa cảm thấy nặng

nề liền dùng phép đạo dẫn (phép dưỡng sinh), thổ nạp (điều chỉnh hô hấp), châm cứu,