Xây dựng ngân hàng câu hỏi theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học vật lý 9 thcs

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA VẬT LÝ

NGUYỄN THỊ Ý NHI

Đề tài:

XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI THEO ĐỊNH HƢỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG DẠY HỌC

VẬT LÍ 9 THCS

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đà Nẵng, năm 2017

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA VẬT LÝ

NGUYỄN THỊ Ý NHI

Đề tài:

XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI THEO ĐỊNH HƢỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG DẠY HỌC

VẬT LÍ 9 THCS

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Chuyên ngành: Sư phạm Vật lý

Khóa học: 2013- 2017

Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Lê Thanh Huy

Đà Nẵng, năm 2017

I

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong đề tài là hoàn

toàn trung thực, chưa từng được ai sử dụng để công bố trong bất kì công trình nào

khác. Các thông tin, tài liệu trích dẫn trong đề tài đã được ghi rõ nguồn gốc và được

các đồng tác giả cho phép sử dụng. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2017

Sinh viên

Nguy n Thị Nhi

II

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin ch n thành cảm n an giám hiệu, Ph ng Đào Tạo Trường Đại học Sư

phạm – Đại học Đà Nẵng, các qu Th y, Cô giáo hoa vật Trường Đại học Sư phạm

– Đại học Đà Nẵng.

Tôi xin bày tỏ lòng biết n s u sắc tới th y giáo TS. Lê Thanh Huy, Giảng viên

hoa VL, Phó Trưởng Ph ng Đào tạo Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng,

th y à người đã tận t nh chu đáo trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài

Tôi xin ch n thành cảm n an Giám hiệu và qu th y cô t Vật của các

trường THCS Lê Hồng Phong, THCS Kim Đồng, THCS Nguy n Hồng nh đã nhiệt

t nh gi p đ , tạo điều iện thuận ợi trong quá tr nh thực nghiệm

Cuối cùng, tôi muốn bày tỏ lòng biết n đối với gia đ nh, người thân và bạn bè

đã động viên, gi p đ tôi hoàn thành hóa uận này

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Sinh viên

Ngu ễn Th Ý Nhi

III

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................................................I

LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................................II

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................................... V

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH ẢNH ..................................................................................VI

MỞ ĐẦU........................................................................................................................................ 1

CHƢƠNG 1................................................................................................................................... 5

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI......................... 5

THEO ĐỊNH HƢỚNG PH T TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH.................................... 5

1 1 Năng ực...................................................................................................................5

1.1.1. Khái niệm năng ực ......................................................................................5

1 1 2 Các năng ực chung ......................................................................................6

1 1 3 Các nh m năng ực thành ph n trong m n vật ...................................11

1 1 3 1 Nh m năng ực thành ph n iên quan đến sử dụng kiến thức VL ..11

1 1 3 2 Nh m năng ực thành ph n về phƣơng pháp (tập trung vào năng

lực thực nghiệm và năng ực mô hình hóa).....................................................12

1 1 3 3 Nh m năng ực thành ph n trao đ i th ng tin ...................................14

1.1.3.4. Nh m năng ực thành ph n iên quan đến cá thể..............................14

1 2 Thực tr ng của việc sử dụng c u hỏi phát triển năng ực học sinh trong d

học vật THCS...........................................................................................................15

CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT

TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ 9..................................18

2.1. Quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi theo đ nh hƣớng phát triển năng ực

học sinh trong d y học Vật lí 9 ...................................................................................18

2 1 1 Qu tr nh dựng c u hỏi phát triển năng ực HS ực trong d học

vật ......................................................................................................................18

2.2 Ngân hàng câu hỏi phát triển năng ực vật 9………………………………27

2.3 Các d ng c u hỏi....................................................................................................74

2.4 Phƣơng pháp d học với m i d ng c u hỏi ......................................................76

2.4 1 C u hỏi đ nh t nh .........................................................................................76

2.4 2 ài tập t nh toán...........................................................................................77

2.4 3 ài tập th nghiệm........................................................................................78

IV

CHƢƠNG 3 THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM.........................................................................80

3.1. Mục đ ch của thực nghiệm sƣ ph m...................................................................80

3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ ph m .........................................................................80

3 3 Đối tƣợng và ph m vi thực nghiệm sƣ ph m.....................................................80

3.4. Thời gian tiến hành thực nghiệm........................................................................80

3 5 Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ ph m...................................................................80

3 5 1 Các bƣớc thực hiện.....................................................................................80

3 5 2 Các phƣơng pháp khảo sát thực nghiệm..................................................81

ẾT LUẬN .................................................................................................................................86

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................................12

V

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

TĐG : Kiểm tra đánh giá

NL : Năng ực

NLTP : Năng ực thành ph n

THCS : Trung học c sở

SGK : Sách giáo khoa

VL : Vật

VI

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH ẢNH

S đồ 1. S đồ các năng ực chung...................................................................................... 16

S đồ S đồ quy tr nh iên soạn các c u hỏi theo định hướng phát triển năng ực ....... 19

H nh Đường truyền tia sáng từ cá đến mắt người ........................................................... 21

H nh : Ảnh của một điểm sáng ở đáy một cốc nước ......................................................... 23

H nh : H nh ảnh con m o quan sát con cá i trong nước ................................................ 26

H nh : H nh ảnh chai m t trời............................................................................................ 26

H nh : H nh ảnh viên pin ................................................................................................... 29

H nh : óng đ n phi ip công suất cao W...................................................................... 37

H nh : nh đun siêu tốc..................................................................................................... 40

H nh : Sự ưu ảnh của mắt................................................................................................. 55

H nh : H nh ảnh i nước ..................................................................................................... 60

H nh 10: Đánh đu ................................................................................................................ 71

H nh : T a nhà shophouse ............................................................................................... 73

H nh : H nh ảnh h c xạ.................................................................................................. P6

H nh : Kim cư ng............................................................................................................ P6

H nh : Tụ sáng h c xạ của người thợ thêu..................................................................... P6

H nh : Tia s t ................................................................................................................... P8

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Theo xu thế toàn c u hóa và hội nhập quốc tế hiện nay với những tác động tích

cực của nền kinh tế tri thức và tiến bộ của thông tin, truyền thông, nền giáo dục nước

ta cũng đang trong tiến tr nh đ i mới căn ản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nếu như

trước đ y giáo dục chú trọng mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh và gi p người

học hình thành hệ thống kiến thức, kỹ năng, thái độ thì ngày nay giáo dục trên thế giới

đang đi theo xu hướng giảng dạy và đánh giá theo năng ực giáo dục c n phải giúp

người học hình thành một hệ thống phẩm chất, năng ực đáp ứng được với yêu c u

Theo đó, quá tr nh phát triển phẩm chất, năng ực của người học trong quá trình giáo

dục cũng sẽ là quá trình hình thành, phát triển, hoàn thiện nhân cách con người.

Nghị quyết Hội nghị Trung ư ng hóa XI về đ i mới căn ản, toàn diện giáo

dục và đào tạo “Tiếp tục đ i mới mạnh mẽ phư ng pháp dạy và học theo hướng hiện

đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của

người học; khắc phục lối truyền thụ áp đ t một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy

cách học, cách nghĩ, huyến khích tự học, tạo c sở để người học tự cập nhật và đ i

mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng ực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang t chức

hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa

học Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”

Giáo dục ph thông nước ta đang thực hiện chuyển từ chư ng tr nh giáo dục

tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng ực của người học, nghĩa à người học hông ch

thuộc nhớ iến thức mà c n vận dụng iến thức đã học để từ đó đưa ra cách giải quyết

các t nh huống trong đời sống thực ti n Để đảm bảo được điều đó c n phải chuyển

cách giảng dạy một chiều vận dụng các phư ng pháp dạy học mới để h nh thành ỹ

năng, phát triển năng ực HS ên cạnh đó phải thay đ i cách đánh giá ết quả HS

hông ch “thuộc – nhớ” mà c n vận dụng giải quyết vấn đề, coi trọng đánh giá ết

quả cả quá tr nh học của HS Từ đó n ng cao chất ượng giáo dục hiện nay

Môn vật à một môn hoa học thực nghiệm, HS có thể vận dụng iến thức vật

để giải th ch một số hiện tượng thực tế, vận dụng để giải quyết ài toán thực ti n

Ch nh v vậy trong quá tr nh học sẽ góp ph n phát triển năng ực của HS o đó mà

c n phải có hệ thống iến thức theo định hướng phát triển năng ực HS.

2

Tuy nhiên, thực trạng hiện nay nội dung ch nh của ài học vẫn c n n ng về iến

thức xa rời thực ti n, HS học một ượng iến thức rất ớn nhưng ại hông iết cách

vận dụng iến thức đã học để giải th ch hiện tượng thực tế cũng như giải các ài toán

từ thực ti n Ch nh điều này đã àm hạn chế sự phát triển năng ực của HS trong quá

tr nh học tập

Để giáo dục nước ta ngày càng hoà nhập và ắt ịp với xu thế hiện nay trên

toàn thế giới th c n có sự đ i mới trong việc dạy học cụ thể h n nữa à việc x y dựng

hệ thống c u hỏi theo định hướng phát triển năng ực HS.

Trước thực trạng đó, ch ng tôi chọn nghiên cứu đề tài: n n n n

u t o n n p t tr ển n n HS tron v t

2. Mục tiêu nghiên cứu

Làm sáng tỏ được c sở uận của việc xây dựng ngân hàng câu hỏi theo định

hướng phát triển năng ực HS THCS.

Xây dựng được ngân hàng câu hỏi theo định hướng phát triển năng ực học sinh

trong dạy học Vật lí 9.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nghiên cứu chư ng tr nh và sách giáo hoa Vật lí 9.

Nghiên cứu c sở lý luận về dạy học Vật lí ở trường ph thông và kiểm tra đánh

giá theo hướng tiếp cận năng ực.

Xây dựng ngân hàng câu hỏi theo định hướng phát triển năng ực HS trong dạy

học Vật lí 9.

Nghiên cứu thực trạng về việc kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển

năng ực HS.

Thiết kế quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi theo định hướng phát triển năng

lực HS.

Tiến hành thực nghiệm bằng phư ng pháp chuyên gia để đánh giá t nh hiệu quả

của đề tài.

Xử lý số liệu thực nghiệm sư phạm

4. Đối tƣợng và ph m vi nghiên cứu

Hoạt động dạy và học với ngân hàng câu hỏi theo định hướng phát triển năng

lực HS trong dạy học Vật lí 9.

Nội dung chư ng tr nh Vật lí 9 THCS.