Xây dựng học liệu điện tử hỗ trợ dạy học tương tác ở tiểu học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

TRẦN DƯƠNG QUỐC HOÀ

XÂY DỰNG HỌC LIỆU ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ DẠY HỌC

TƯƠNG TÁC Ở TIỂU HỌC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hà Nội - 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

TRẦN DƯƠNG QUỐC HOÀ

XÂY DỰNG HỌC LIỆU ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ DẠY HỌC

TƯƠNG TÁC Ở TIỂU HỌC

Chuyên ngành: Lí luận và lịch sử giáo dục

Mã số: 9 14 01 02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS. Đào Thái Lai

2. PGS.TS. Trần Thị Thái Hà

Hà Nội - 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện dưới

sự hướng dẫn của PGS.TS. Đào Thái Lai và PGS.TS. Trần Thị Thái Hà. Các số liệu,

kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công

trình nào khác.

Tác giả luận án

Trần Dương Quốc Hòa

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG HỌC

LIỆU ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ DẠY HỌC TƯƠNG TÁC Ở TIỂU HỌC ..................... 7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.............................................................................7

1.1.1. Nghiên cứu về DHTT và DHTT ở tiểu học.................................................7

1.1.2. Nghiên cứu xây dựng các loại HLĐT sử dụng trong dạy học ở tiểu học......9

1.2. Dạy học tương tác ở tiểu học ............................................................................13

1.2.1. Một số vấn đề cơ bản về DHTT................................................................ 13

1.2.2. Đặc điểm của học sinh tiểu học ................................................................ 17

1.2.3. Hoạt động học và hoạt động dạy trong DHTT ở tiểu học.......................... 18

1.2.4. Đặc trưng của DHTT ở tiểu học ............................................................... 20

1.2.5. Nguyên tắc tổ chức DHTT ở tiểu học ....................................................... 21

1.2.6. Quy trình tổ chức DHTT ở tiểu học.......................................................... 24

1.2.7. Định hướng tổ chức DHTT ở tiểu học ...................................................... 26

1.3. Học liệu điện tử và vấn đề thiết kế học liệu điện tử hỗ trợ dạy học tương tác ở

tiểu học .....................................................................................................................31

1.3.1. Một số vấn đề cơ bản về HLĐT................................................................ 31

1.3.2. Những thành phần cơ bản của HLĐT sử dụng trong DHTT tiểu học ........ 35

1.3.3. Ưu thế và khả năng hỗ trợ của HLĐT trong DHTT ở tiểu học .................. 36

1.3.4. Mức độ hỗ trợ của HLĐT trong DHTT ở tiểu học .................................... 42

1.3.5. Hạn chế của HLĐT trong DHTT ở tiểu học.............................................. 45

1.3.6. Những định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh khi thiết kế và

sử dụng HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học ............................................................. 46

1.3.7. Yêu cầu sư phạm đối với HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học ......................... 47

1.3.8. Công nghệ 4.0 và triển vọng ứng dụng trong xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT

ở tiểu học ........................................................................................................... 49

1.4. Sử dụng học liệu điện tử trong dạy học tương tác ở tiểu học ..........................51

1.4.1. Tương tác dạy học trong môi trường lớp học có sự hỗ trợ của HLĐT ....... 51

1.4.2. Hình thức sử dụng HLĐT trong dạy học tương tác ở tiểu học ................... 51

1.4.3. Các yếu tố tác động đến việc sử dụng HLĐT trong DHTT ở tiểu học ......53

1.5. Thực trạng sử dụng học liệu điện tử của giáo viên tiểu học và nhu cầu về học

liệu điện tử sử dụng trong dạy học tương tác ở tiểu học ........................................57

1.5.1. Mục đích, đối tượng, nội dung và phương pháp khảo sát.......................... 57

1.5.2. Thực trạng khai thác và sử dụng HLĐT của GVTH.................................. 58

1.5.3. Nhu cầu của GVTH, SVTH về nguồn HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học...... 66

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1......................................................................................... 70

CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG HỌC LIỆU ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ DẠY HỌC TƯƠNG

TÁC Ở TIỂU HỌC .................................................................................................. 72

2.1. Nguyên tắc xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học.....................................72

2.1.1. Đảm bảo tính phù hợp .............................................................................. 72

2.1.2. Đảm bảo tính hỗ trợ.................................................................................. 73

2.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả.............................................................................. 73

2.1.4. Đảm bảo khả năng thích ứng .................................................................... 74

2.1.5. Đảm bảo khả năng sử dụng lại.................................................................. 74

2.1.6. Đảm bảo tính duy trì và phát triển ............................................................ 74

2.2. Đề xuất cấu trúc hệ thống HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học .............................75

2.2.1. Cấu trúc hệ thống HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học .................................... 75

2.2.2. Các tầng thiết kế theo cấu trúc hệ thống HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học... 78

2.3. Quy trình xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học.......................................80

2.3.1. Quy trình xây dựng................................................................................... 80

2.3.2. Một số lưu ý khi vận dụng quy trình......................................................... 85

2.3.3. Minh họa.................................................................................................. 90

2.4. Xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT các môn học ở tiểu học ................................107

2.4.1. Cấu trúc HLĐT hỗ trợ DHTT các môn học ở tiểu học ............................ 107

2.4.2. Chức năng hỗ trợ DHTT của hệ thống EcPit........................................... 110

2.4.3.Cách thức phân phối và định hướng phát triển dữ liệu của hệ thống EcPit116

2.5. Sử dụng hệ thống EcPit hỗ trợ DHTT ở tiểu học...........................................117

2.5.1. Định hướng sử dụng hệ thống EcPit hỗ trợ DHTT ở tiểu học.................. 117

2.5.2. Các hình thức sử dụng hệ thống EcPit hỗ trợ DHTT ở trường tiểu học .... 119

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2....................................................................................... 132

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.......................................................... 134

3.1. Khái quát thực nghiệm sư phạm....................................................................134

3.1.1. Mục đích thực nghiệm............................................................................ 134

3.1.2. Nội dung thực nghiệm............................................................................ 134

3.1.3. Đối tượng thực nghiệm........................................................................... 134

3.1.4. Tiêu chí đánh giá và thang đo thực nghiệm............................................. 135

3.1.5. Cách thức tiến hành thực nghiệm sư phạm ............................................. 137

3.2. Kết quả thực nghiệm.......................................................................................140

3.2.1. Kết quả khảo sát GVTH, SVTH ............................................................. 140

3.2.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 1..................................................... 144

3.2.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 2..................................................... 150

3.2.4. Kết quả nghiên cứu trường hợp .............................................................. 162

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3....................................................................................... 164

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 165

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ................... 169

TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 170

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

CNTT công nghệ thông tin

DHTT dạy học tương tác

ĐC đối chứng

GV giáo viên

GVTH giáo viên tiểu học

HLĐT học liệu điện tử

HS học sinh

HSTH học sinh tiểu học

PMDH phần mềm dạy học

PPDH phương pháp dạy học

PTDH phương tiện dạy học

QTDH quá trình dạy học

SGK sách giáo khoa

SV sinh viên

SVTH sinh viên ngành tiểu học

THCS trung học cơ sở

THPT trung học phổ thông

TN thực nghiệm

TNSP thực nghiệm sư phạm

XT xem thêm

DANH MỤC CÁC BẢNG

Tên các bảng Trang

Bảng 1.1 Hoạt động của GV và HS trong DHTT ở tiểu học 27

Bảng 1.2 Đánh giá của GVTH về số lượng và chất lượng các loại HLĐT hỗ trợ

dạy học ở tiểu học hiện nay 68

Bảng 1.3 Ý kiến của GVTH đối với các nhận định về nguồn HLĐT hỗ trợ 1 tiết

dạy 69

Bảng 1.4 Mức độ khai thác các loại HLĐT của GVTH 70

Bảng 1.5 Những nội dung thường được lựa chọn để ứng dụng các loại HLĐT 71

Bảng 1.6 Mục đích sử dụng HLĐT của GVTH 71

Bảng 1.7 Mức độ khó khăn khi khai thác và sử dụng nguồn HLĐT do tác động

của trình độ công nghệ 74

Bảng 1.8

Các yếu tố quan tâm của GVTH, SVTH khi khai thác các bài giảng

điện tử, PMDH hay dữ liệu từ các website dạy học được cung cấp trên

Internet

76

Bảng 1.9 Các nội dung, yếu tố GVTH, SVTH mong muốn có trong một HLĐT

hỗ trợ DHTT ở tiểu học 78

Bảng 1.10 Ý kiến của GVTH, SVTH về 5 yếu tố mong muốn nhất trong một

HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học 70

Bảng 2.1 Quy trình xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT theo tiến trình dạy học 95

Bảng 2.2 Quy trình xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT theo bài học hoặc theo nội

dung 97

Bảng 2.3 Quy trình xây dựng HLĐT hỗ trợ tự học cho HS 98

Bảng 2.4 Ý tưởng tổ chức hoạt động và các dự kiến cho bài “Phân số” (Toán 4) 101

Bảng 2.5 Bảng tổng hợp các học liệu trong từng hoạt động của bài “Phân số” 103

Bảng 2.6 Bản định hướng thiết kế cho bài “Phân số” (Toán 4) 105

Bảng 2.7 Bảng tổng hợp các nội dung và chủ đề kiến thức của mảng kiến thức

Phân số (Toán 4)

110

Bảng 2.8 Bảng minh họa khai triển chi tiết các liều kiến thức của 2 chủ đề

(thuộc nội dung “Nhận diện phân số) 111

Bảng 3.1 Các lớp thực nghiệm sư phạm vòng 1 146

Bảng 3.2 Các lớp thực nghiệm sư phạm vòng 2 146

Bảng 3.3 Ý kiến của GVTH, SVTH về hệ thống EcPit 151

Bảng 3.4 Ý kiến của GVTH, SVTH về khả năng hỗ trợ dạy học của hệ thống

EcPit

153

Bảng 3.5 Các đại lượng thống kê trên điểm kiểm tra môn Toán, Khoa học của

HS nhóm TN và ĐC trước TNSP vòng 1

156

Bảng 3.6 Mức độ nhận thức môn Toán, Khoa học của HS nhóm TN và ĐC

trước TNSP vòng 1

156

Bảng 3.7 Phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra môn Toán, Khoa học

của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 1

157

Bảng 3.8 Các đại lượng thống kê trên điểm kiểm tra môn Toán, Khoa học của

HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 1

158

Bảng 3.9 Mức độ nhận thức môn Toán, Khoa học của HS nhóm TN và ĐC sau

TNSP vòng 1

158

Bảng 3.10 Các đại lượng thống kê trên điểm kiểm tra môn Toán (lớp 4 và lớp 5)

của HS nhóm TN và ĐC trước TNSP vòng 2

163

Bảng 3.11 Các đại lượng thống kê trên điểm kiểm tra môn Khoa học (lớp 4 và

lớp 5) của HS nhóm TN và ĐC trước TNSP vòng 2

163

Bảng 3.12 Phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra môn Toán (lớp 4 và

lớp 5) của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 2

164

Bảng 3.13 Phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra môn Khoa học (lớp 4

và lớp 5) của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 2

165

Bảng 3.14 Các đại lượng thống kê trên điểm kiểm tra môn Toán (lớp 4 và lớp 5)

của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 2

167

Bảng 3.15 Các đại lượng thống kê trên điểm kiểm tra môn Khoa học (lớp 4 và

lớp 5) của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 2

167

Bảng 3.16 Kết quả phỏng vấn HS sau các tiết dạy TNSP vòng 2 170

Bảng 3.17 Đánh giá của GV về các tiết dạy TNSP vòng 2 (khi so sánh với các tiết

dạy thông thường) 171

Bảng 3.18 Bảng tổng hợp kết quả quan sát giờ dạy của đợt TNSP vòng 2 172

Bảng 3.19 Kết quả nghiên cứu trường hợp 173

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Tên các biểu đồ, sơ đồ Trang

Biểu đồ 1.1 Các loại HLĐT được GVTH sử dụng trong dạy học 67

Biểu đồ 1.2 Lí do GVTH không khai thác và sử dụng các loại HLĐT trong dạy

học

69

Biểu đồ 1.3 Số lượng HS được tham gia tương tác với học liệu trong tiết học có

ứng dụng HLĐT

72

Biểu đồ 1.4 Ý kiến của GVTH về lí do gây ra khó khăn khi khai thác và sử

dụng nguồn HLĐT hiện có

74

Biểu đồ 1.5

Các yếu tố quan tâm của GVTH, SVTH khi khai thác các bài giảng

điện tử, PMDH hay dữ liệu từ các website dạy học được cung cấp

trên Internet

77

Sơ đồ 2.1 Sơ đồ phân nhánh các liều kiến thức thuộc chủ đề “Đọc viết phân

số” 114

Biểu đồ 3.1 Đường biểu diễn phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra

môn Toán của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 1

157

Biểu đồ 3.2 Đường biểu diễn phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra

môn Khoa học của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng 1

157

Biểu đồ 3.3 Mức độ nhận thức môn Toán 4 của HS nhóm TN và ĐC trước

TNSP vòng 2

162

Biểu đồ 3.4 Mức độ nhận thức môn Toán 5 của HS nhóm TN và ĐC trước

TNSP vòng 2

162

Biểu đồ 3.5 Mức độ nhận thức môn Khoa học 4 của HS nhóm TN và ĐC trước

TNSP vòng 2

162

Biểu đồ 3.6 Mức độ nhận thức môn Khoa học 5 của HS nhóm TN và ĐC trước

TNSP vòng 2

163

Biểu đồ 3.7

Đường biểu diễn phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra

môn Toán (lớp 4 và lớp 5) của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP vòng

2

165

Biểu đồ 3.8

Đường biểu diễn phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi điểm kiểm tra

môn Khoa học (lớp 4 và lớp 5) của HS nhóm TN và ĐC sau TNSP

vòng 2

166

Biểu đồ 3.9 Mức độ nhận thức môn Toán (lớp 4 và lớp 5) của HS nhóm TN và

ĐC sau TNSP vòng 2

168

Biểu đồ 3.10 Mức độ nhận thức môn Khoa học (lớp 4 và lớp 5) của HS nhóm TN

và ĐC sau TNSP vòng 2

169

DANH MỤC CÁC HÌNH

Tên các hình Trang

Hình 1.1 Khả năng hỗ trợ quá trình tổ chức hoạt động nhận thức cho HSTH của

HLĐT

48

Hình 1.2 Khả năng hỗ trợ học theo khả năng cá nhân HS của HLĐT 49

Hình 1.3 Khả năng hỗ trợ việc kích thích và duy trì hứng thú học tập cho HSTH

của HLĐT

49

Hình 1.4 Minh họa công nghệ AR trong dạy học một nội dung ở tiểu học 58

Hình 1.5 Mô hình chấp nhận và sử dụng HLĐT trong DHTT ở tiểu học 62

Hình 2.1 Cấu trúc hệ thống HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học 86

Hình 2.2 Hình minh họa tính phù hợp và tương thích cấu trúc của các tầng thiết

kế 90

Hình 2.3

Hình minh họa việc phân quyền truy cập hệ thống HLĐT hỗ trợ

DHTT ở tiểu học (đơn môn hoặc đa môn)

90

Hình 2.4 Quy trình xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học 91

Hình 2.5 Sơ đồ cấu trúc HLĐT hỗ trợ DHTT bài “Phân số” (Toán 4) 104

Hình 2.6 HLĐT hỗ trợ DHTT bài “Phân số” được thiết kế bằng phần mềm

Lectora InSpire

107

Hình 2.7 Trang nội dung của một số hoạt động 107

Hình 2.8 Giao diện trang mở đầu và trang quản lí các hoạt động 108

Hình 2.9 Một trang nội dung của hoạt động 2 (Hoạt động “Khám phá”) 108

Hình 2.10 Giao diện trang quản lí các hoạt động của bài học 108

Hình 2.11 Một trang nội dung của hoạt động 3 (Hoạt động “Chiếm lĩnh”) 109

Hình 2.12 Giao diện trang đăng nhập (1) và trang quản lí nội dung (2) 115

Hình 2.13

Giao diện một trang quản lí chủ đề (1) và một trang thể hiện nội dung

SGK (2)

116

Hình 2.14

Giao diện trang nội dung của một liều kiến thức (1) và một trang nội

dung của tiểu mục “Bài kiểm tra tổng hợp”(2) 116

Hình 2.15 Giao diện các trang hướng dẫn 116

Hình 2.16 Cấu trúc hệ thống EcPit 118

Hình 2.17 Giao diện trang quản lý nội dung của hệ thống EcPit 118

Hình 2.18

Giao diện trang quản lý nội dung của HLĐT môn Toán với đối tượng

đăng nhập là GV (1) và HS (2)

119

Hình 2.19 Giao diện trang quản lý nội dung của HLĐT môn Khoa học (1) và

môn Lịch sử (2) với đối tượng đăng nhập là GV

119

Hình 2.20 Giao diện trang lựa chọn đối tượng và trang đăng nhập (môn Toán) 120

Hình 2.21 Giao diện trang quản lý các bài học và một trang bài giảng thuộc hệ

thống HLĐT môn Toán (EcPit_M)

121

Hình 2.22 Giao diện trang quản lý các bài học và một trang bài giảng thuộc hệ

thống HLĐT môn Khoa học (EcPit_S)

121

Hình 2.23 Giao diện trang luyện tập Toán 4 và Toán 5 122

Hình 2.24 Giao diện trang luyện tập Lịch sử 4 122

Hình 2.25 Giao diện trang đề kiểm tra nội dung “Phân số” (Toán 4) 123

Hình 2.26 Giao diện trang “Kết quả” sau khi HS hoàn thành đề kiểm tra 123

Hình 2.27

Giao diện trang quản lí các chủ đề kiến thức và một trang nội dung

một liều kiến thức phần Phân số (Toán 4)

124

Hình 2.28 Giao diện trang quản lí các chủ đề kiến thức và một trang nội dung của

HLĐT tìm hiểu về Hai Bà Trưng

124

Hình 2.29 Giao diện một trang nội dung của thành phần “Bài học” (môn Toán) 125

Hình 2.30 Giao diện trang nội dung của thành phần “Bài học” (môn Lịch sử) 125

Hình 2.31 Giao diện trang quản lí dữ liệu của thành phần “Tài nguyên” thuộc

HLĐT môn Toán (EcPit_M)

126

Hình 2.32 Nội dung trang “Game giải trí” 126

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Dựa trên quan điểm hướng vào người học, dạy học tương tác (DHTT) là

hướng tiếp cận dạy học hiện đại và tích cực của giáo dục hiện nay. DHTT đặc biệt quan

tâm đến sự gia tăng giá trị tương tác giữa người dạy, người học và môi trường, để từ đó

thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học. DHTT mang đến cho người học một môi trường lý

tưởng để kiến tạo và tự chiếm lĩnh kiến thức thông qua các hoạt động được thiết kế bởi

người dạy.

DHTT coi trọng tính tích cực, năng động của người học. Việc dạy và học được

thực hiện dựa trên sự tác động qua lại giữa các thành tố của quá trình dạy học (QTDH)

(các tương tác sư phạm). Sự tác động này đã giảm bớt đáng kể tính một chiều, tính thụ

động của người học đồng thời tăng cường tương tác tích cực đa chiều, đặc biệt là các

tương tác người học - người dạy, người học - người học, người học - nhóm bạn học,

người học - phương tiện học.

Hiện nay, việc nghiên cứu ứng dụng DHTT vào QTDH đang được thực hiện một

cách có hệ thống và đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Có thể kể đến một số nghiên cứu

của T.A.Ilina, P.P.Êxipốp, Iu.K.Babanski, Jean Marc Denomme & Madelein Roy, Đặng

Thành Hưng, Vũ Lệ Hoa, Tạ Quang Tuấn,…. Tuy nhiên, các nghiên cứu về vấn đề này

trong dạy học ở bậc tiểu học vẫn còn khá hạn chế và chưa mang lại nhiều kết quả cụ thể.

Do đó, việc vận dụng quan điểm DHTT trong dạy học ở tiểu học cần được tiếp tục

nghiên cứu sâu với những định hướng rõ ràng hơn.

1.2. Trong DHTT, các hoạt động dạy học đòi hỏi phải được thiết kế, sắp xếp theo

trình tự hợp lí, phù hợp với quy luật nhận thức của người học và hướng vào mục tiêu

dạy học. Khi tổ chức các hoạt động DHTT, các tác động sư phạm của người dạy cần

phải hướng đến việc thúc đẩy cao nhất tính chủ động, tích cực của người học cũng như

nâng cao khả năng hoạt động của người học khi tham gia vào các tương tác. Do đó, với

DHTT, việc ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin (CNTT) và truyền thông tỏ

ra có nhiều ưu thế vượt trội, được nhiều nước trên thế giới quan tâm nghiên cứu thực

hiện, và đây cũng là một xu thế tất yếu trong dạy học hiện nay. Kết hợp với các hình

thức cũng như phương pháp dạy học (PPDH) khác, DHTT tạo ra sự phát triển toàn diện

hơn cho người học, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.

2

Và hiện nay, chúng ta đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của CNTT và truyền

thông. Việc ứng dụng những thành tựu của CNTT đã và đang tạo ra nhiều thuận lợi cho

việc thực hiện đổi mới PPDH nói chung và tổ chức DHTT nói riêng. Có thể nhắc đến

việc ứng dụng CNTT để xây dựng, thiết kế các nguồn tư liệu hỗ trợ dạy học như: các

phần mềm dạy học (PMDH), các bài giảng điện tử, sách điện tử,… cho các bậc học,

trong đó có bậc tiểu học.

1.3. Thực tế dạy học ở trường tiểu học hiện nay cho thấy, cùng với sự phát triển

của các công cụ tìm kiếm thông tin trên mạng internet, các sách, tài liệu tham khảo cũng

như các ứng dụng hay phần mềm hỗ trợ dạy học ở tiểu học ngày càng nhiều và đa dạng.

Đây là nguồn tài liệu hữu ích đối với giáo viên tiểu học (GVTH) và học sinh tiểu học

(HSTH). Song, thực tế dạy học tại các trường tiểu học cho thấy, số lượng và tần suất

xuất hiện của các nghiên cứu, các nguồn tư liệu hỗ trợ dạy học lại không tương đồng với

mức độ quan tâm, mức độ ủng hộ cũng như tần suất sử dụng của GVTH, HSTH . Thực

trạng này đặt ra vấn đề là liệu các nguồn tài liệu hiện nay có hay không tác dụng hỗ trợ

thật sự đối với hoạt động dạy và học ở tiểu học, và lí do của thực trạng nói trên là gì?

Giáo viên (GV) và học sinh (HS) mong muốn gì ở một tài liệu hỗ trợ dạy học ở tiểu học

theo định hướng đổi mới? Quy trình và kĩ thuật thiết kế các học liệu hiện đã đáp ứng

được xu thế mới của giáo dục hay chưa? Để tăng cường khả năng tương tác của HS với

GV, với môi trường và với các bạn học khác, các tài liệu hỗ trợ dạy học cần được thiết

kế và sử dụng như thế nào?... Đây là những vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu.

1.4. Với sự phát triển của công nghệ hiện nay, học liệu điện tử (HLĐT) là một ứng

dụng CNTT đang dần được phát triển và phổ biến rộng rãi trong lĩnh vực giáo dục, đã

tạo được hiệu quả tích cực cho QTDH ở trường phổ thông. Do có nhiều ưu thế về sự đa

dạng, phong phú và thuận tiện của các dạng thông tin cũng như tính năng hỗ trợ tương

tác, việc xây dựng HLĐT phục vụ giảng dạy mang lại nhiều lợi ích cho cả GV lẫn HS

trong QTDH. Do đó, nghiên cứu xây dựng nguồn HLĐT trong dạy học nói chung và

dạy học ở tiểu học nói riêng là thực sự cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng dạy học

cho bậc học này. Tuy vậy, hiện nay các nghiên cứu về HLĐT hỗ trợ dạy học các môn

học ở tiểu học, đặc biệt là hỗ trợ DHTT, còn khá mới mẻ chưa được quan tâm thực hiện.

Do đó, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu “Xây dựng học liệu điện tử hỗ trợ dạy

học tương tác ở tiểu học” với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở

bậc học này.

3

2. Mục đích nghiên cứu

Xác định cơ sở khoa học cho việc xây dựng học liệu điện tử hỗ trợ dạy học tương

tác ở tiểu học, đồng thời xây dựng được nguồn học liệu điện tử hỗ trợ dạy học tương tác

một số nội dung trong chương trình tiểu học.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

QTDH có sự hỗ trợ của HLĐT ở trường tiểu học.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Các hoạt động, quan hệ, tương tác giữa người dạy, người học và môi trường dạy

học có sử dụng HLĐT ở tiểu học.

Cấu trúc và nội dung của HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học.

4. Giả thuyết khoa học

HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học nếu được xây dựng một cách có hệ thống, kết hợp

thống nhất giữa các tiêu chí sư phạm và tiêu chí công nghệ, giữa ý tưởng sư phạm và ý

tưởng của HLĐT, phù hợp với đặc điểm DHTT ở tiểu học, đồng thời có hình thức sử

dụng hợp lí thì sẽ góp phần nâng cao kết quả học tập và phát huy được tính tích cực, chủ

động của HSTH trong quá trình DHTT.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Xác định cơ sở lí luận và thực tiễn cho việc xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu

học.

5.2. Đề xuất cấu trúc hệ thống HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học

5.3. Hình thành và phát triển phương pháp xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT ở tiểu học.

5.4. Xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT một số nội dung của môn Toán, Khoa học và

Lịch sử lớp 4, 5.

5.5. Đề xuất các hình thức sử dụng HLĐT trong DHTT ở tiểu học.

5.6. TNSP nhằm kiểm chứng giả thuyết khoa học và đánh giá tính thiết thực, khả thi

của HLĐT trong việc hỗ trợ DHTT ở tiểu học.

6. Phạm vi nghiên cứu

6.1. Nội dung nghiên cứu

Luận án tập trung nghiên cứu xây dựng HLĐT hỗ trợ DHTT dùng trong dạy học

một số nội dung của môn Toán, Khoa học và Lịch sử lớp 4, 5.