Xây dựng hệ thống để kiểm tra sử dụng hệ thống câu trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn nhằm kiểm tra, đánh giá chất lượng kiến thức chương "dòng điện xoay chiều" của học sinh lớp 12 trung học phổ thông.

0

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ KIM THU

XÂY DỰNG HỆ THỐNG ĐỀ KIỂM TRA SỬ DỤNG HỆ THỐNG CÂU

TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHIỀU LỰA CHỌN NHẰM KIỂM TRA,

ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG KIẾN THỨC CHƢƠNG “DÒNG ĐIỆN XOAY

CHIỀU” CỦA HỌC SINH LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Chuyên nghành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học (Bộ môn Vật lý)

Mã số: 60 14 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM VẬT LÍ

Ngƣời hƣớng dẫn: TS. NGÔ DIỆU NGA

Hà Nội - 2010

1

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

1.Lý do chọn đềtài………………………………….………………………………..1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu.....................................................................................2

3. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................................2

4. Giả thuyết khoa học...............................................................................................3

5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài....................................................................3

6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài....................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................................4

8. Bố cục của luân văn...............................................................................................4

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ

KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC Ở NHÀ

TRƢỜNG PHỔ THÔNG.........................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh.................................5

1.1.1. Khái niệm về kiểm tra đánh giá........................................................................5

1.1.2. Mục đích của kiểm tra đánh giá........................................................................6

1.1.3.Chức năng của kiểm tra đánh giá.......................................................................6

1.1.4. Các yêu cầu sư phạm đối với việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của

HS................................................................................................................................8

1.1.5. Nguyên tắc chung cần quán triệt trong kiểm tra đánh giá.................................8

1.2. Mục tiêu dạy học..................................................................................................9

1.2.1. Tầm quan trọng của việc xác định mục tiêu dạy học.......................................9

1.2.2. Phân biệt các trình độ của mục tiêu nhận thức..................................................9

1.2.3. Cách phát biểu mục tiêu. ................................................................................10

1.3. Phương pháp và kĩ thuật soạn thảo câu trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn................10

1.3.1. Các hình thức trắc nghiệm khách quan...........................................................10

1.3.2. Cấu trúc và kĩ thuật soạn thảo câu trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn..............12

1.4. Quy trình xây dựng bài kiểm tra kết quả học tập của học sinh........................16

1.4.1. Yêu cầu của việc xây dựng bài kiểm tra. ......................................................16

1.4.2. Quy trình xây dựng bài kiểm tra đánh giá thành quả của học sinh.................16

2

1.5. Cách trình bày và chấm điểm một bài kiểm tra sử dụng các câu trắc nghiệm

khách quan nhiều lựa chọn........................................................................................23

1.5.1. Cách trình bày bài kiểm tra............................................................................23

1.5.2. Chuẩn bị cho học sinh.....................................................................................24

1.5.3. Công việc của giám thị....................................................................................25

1.5.4. Chấm bài.........................................................................................................25

1.5.5. Các loại điểm của bài trắc nghiệm.................................................................25

1.6. Thực trạng của việc kiểm tra đánh giá chất lượng kiến thức Vật lí ở các

trường trung học phổ thông hiện nay........................................................................26

1.6.1. Mục đích điều tra.............................................................................................26

1.6.2. Phương pháp điều tra.......................................................................................26

1.6.3. Thực trạng của việc kiểm tra đánh giá chất lượng kiến thức Vật lí

ở trường THPT.........................................................................................................27

1.6.4. Những khó khăn và sai lầm phổ biến của học sinh khi học chương

“Dòng điện xoay chiều”............................................................................................27

Kết luận chƣơng 1...................................................................................................30

Chƣơng 2. SOẠN THẢO CÁC ĐỀ KIỂM TRA SỬ DỤNG HỆ THỐNG CÂU

HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHIỀU LỰA CHỌN CHƢƠNG

“DÕNG ĐIỆN XOAY CHIỀU”.............................................................................31

2.1. Đặc điểm cấu trúc nội dung chương “Dòng điện xoay chiều” vật lí 12............31

2.1.1. Đặc điểm nội dung của chương “ Dòng điện xoay chiều”..............................31

2.1.2. Sơ đồ cấu trúc nội dung kiến thức chương “ Dòng điện xoay chiều”.............31

2.2. Nội dung về kiến thức và kỹ năng mà học sinh cần có sau khi học...................37

2.3. Bảng phân bố câu hỏi theo mục tiêu giảng dạy.................................................47

2.4. Hệ thống câu hỏi TNKQNLC chương “Dòng điện xoay chiều”.......................47

2.5. Hệ thống đề kiểm tra..........................................................................................74

2.5.1. Đề kiểm tra 15 phút.........................................................................................74

2.5.2. Đề kiểm tra 45 phút…….................…………………………………………77

Kết luận chƣơng 2………......…………………………………………………….80

3

Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM..............................................................81

3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm (TNSP) ……….......…………………….81

3.2. Đối tượng thực nghiệm………......……………………………………………81

3.3. Phương pháp thực nghiệm………………………………......………………...81

3.4 Các bước tiến hành thực nghiệm……………………………......……………..82

3.4.1. Nội dung bài kiểm tra……………………………………..………………...82

3.4.2. Trình bày bài trắc nghiệm…………………………………………………...82

3.4.3. Tổ chức kiểm tra…………………………………………………………….85

3.5. Kết quả thực nghiệm và nhận xét………………………………….………….86

3.5.1. Kết quả thực nghiệm đợt 1 và nhận xét……………………………………..86

3.5.2. Kết quả thực nghiệm đợt 2 và nhận xét........................................................131

Kết luận chƣơng 3.................................................................................................139

KẾT LUẬN............................................................................................................141

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................143

PHỤ LỤC

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong bối cảnh với tốc độ phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật, lượng tri

thức của nhân loại tăng lên nhanh chóng theo cấp số nhân. Khái niệm "học vấn phổ

thông" trong những năm đầu của thế kỉ 21 đã khác rất xa so với 20-30 năm về trước.

Đặc biệt là trong xu thế hội nhập quốc tế và khu vực, người lao động mà nhà trường

đào tạo phải nhạy bén, năng động sáng tạo, bản lĩnh và có khả năng giao tiếp tốt.

Trước tình hình đó, ở nước ta hiện nay việc đổi mới nội dung, phương pháp và

hình thức tổ chức dạy học là đòi hỏi cấp thiết của thực tế khách quan.

Đại hội đảng cộng sản Việt Nam lần thứ IX và các nghị quyết trung ương của

Đảng cũng đã có những khẳng định rõ ràng về vấn đề mà giáo dục phải chăm lo:

“Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp bậc học, áp dụng những phương

pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng

lực giải quyết vấn đề.”

Muốn đổi mới phương pháp dạy học, trước hết cần phải đổi mới phương pháp

kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, sinh viên. Kiểm tra đánh giá là một

hoạt động thường xuyên, giữ một vai trò quan trọng trong việc quyết định chất

lượng đào tạo. Trong dạy học, kiểm tra đánh giá tốt sẽ phản ánh đầy đủ việc dạy của

thầy, và việc học của trò, người dạy hoàn thiện quá trình dạy, người học tự đánh giá

lại bản thân, các nhà quản lý có cái nhìn khách quan hơn về chương trình cách tổ

chức đào tạo.

Các phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập rất đa dạng. Mỗi phương

pháp có ưu điểm và nhược điểm nhất định của nó, không có phương pháp nào hoàn mỹ

đối với mục tiêu giáo dục. Tuỳ thuộc vào mục tiêu cụ thể mà lựa chọn phương pháp

đánh giá, chúng ta sẽ có cơ hội đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục. Các bài thi

kiểm tra viết được chia làm hai loại: loại luận đề và loại trắc nghiệm khách quan.

Đối với loại luận đề, đây là loại mang tính truyền thống, được sử dụng một

cách phổ biến trong một thời gian dài từ trước tới nay. Ưu điểm của loại này là nó

cho học sinh cơ hội phân tích và tổng hợp dữ kiện theo lời lẽ riêng của mình, nó có

thể dùng để kiểm tra trình độ tư duy ở trình độ cao. Song loại bài luận đề cũng

thường mắc phải những hạn chế là: Nó chỉ cho phép khảo sát một số ít kiến thức

2

trong thời gian nhất định. Việc chấm điểm loại này đòi hỏi nhiều thời gian chấm

bài, kết quả thi không có ngay, thiếu khách quan, khó ngăn chặn các hiện tượng tiêu

cực và do đó trong một số trường hợp không xác định được thực chất trình độ của

học sinh.

Trong khi với hình thức kiểm tra bằng TNKQ có thể kiểm tra hầu hết các mục

tiêu chương trình, một cách nhanh chóng, khách quan, chính xác; nó cho phép xử lý

kết quả theo nhiều chiều với từng học sinh cũng như tổng thể cả lớp học hoặc một

trường học, giúp cho giáo viên kịp thời điều chỉnh hoàn thiện phương pháp dạy để

nâng cao hiệu quả dạy học. Nhưng việc biên soạn một hệ thống đề kiểm tra sử dụng

câu trắc nghiệm khách quan đảm bảo chất lượng là một công việc không đơn giản,

đòi hỏi sự quan tâm của nhiều người, đặc biệt là các nhà giáo, phải qua nhiều thử

nghiệm và mất nhiều thời gian.

Để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học Vật lý ở trường THPT chúng tôi

đã chọn đề tài: Xây dựng các đề kiểm tra sử dụng hệ thống câu trắc nghiệm

khách quan nhiều lựa chọn nhằm kiểm tra, đánh giá chất lượng kiến thức

chương “Dòng điện xoay chiều” của học sinh lớp 12 trung học phổ thông.

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Đã có nhiều tác giải nghiên cứu về phương pháp trắc nghiệm khách quan như:

+ Lưu Văn Xuân: Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa

chọn nhằm kiểm tra đánh giá trình độ nắm vững kiến thức chương: “sóng cơ học,

âm học” của học sinh lớp 12 THPT

+ Hoàng Ngọc Ánh: Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều

lựa chọn nhằm kiểm tra đánh giá chất lượng kiến thức chương: “Dòng điện xoay

chiều” của học sinh lớp 12 THPT .

+ Cao Thị Mai : xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn

nhằm kiểm tra đánh giá trình độ nắm vững kiến thức của một số đơn vị kiến thức

chương “ Động học chất điểm” Vật lý 10 Ban nâng cao,...

Hiện nay trong các trường học và trong các kỳ thi học kỳ vẫn sử dụng cả 2 hình

thức kiểm tra trắc nghiệm và tự luận. Có nhiều ý kiến khác nhau về cách sử dụng hình

thức thi, tuy nhiên hiện nay trong các kỳ thi tốt nghiệp và đại học cũng như trong quá

trình dạy học vẫn đang sử dụng hình thức TNKQ.

3

3. Mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn

chương “Dòng điện xoay chiều” vật lí 12 THPT bám sát mục tiêu dạy học. Cấu trúc

hệ thống câu trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn đã soạn thảo thành các đề

kiểm tra nhằm đáp ứng được yêu cầu của việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

chương “Dòng điện xoay chiều” của học sinh THPT.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu có một hệ thống câu hỏi được soạn thảo một cách khoa học theo phương

pháp trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn, phù hợp với mục tiêu dạy học và nội

dung kiến thức vật lý chương “Dòng điện xoay chiều” vật lí 12 THPT sau đó cấu

trúc chúng thành các đề kiểm tra phù hợp với mục tiêu kiểm tra, đánh giá kết quả

học tập của học sinh thì không những giúp giáo viên đánh giá khách quan mức độ

chất lượng kiến thức chương “Dòng điện xoay chiều” của học sinh lớp 12 THPT mà

còn giúp học sinh tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của mình, từ đó cải tiến phương

pháp học tập cho hiệu quả hơn.

5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của đề tài

5.1. Đối tượng nghiên cứu

Hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học vật lý

bằng hình thức TNKQNLC.

5.2. Phạm vi nghiên cứu.

Đề tài nghiên cứu phương pháp trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để xây dựng

các đề kiểm tra nhằm đánh giá thành quả học tập chương “Dòng điện xoay chiều” của

học sinh lớp 12 THPT và thực nghiệm trên một số lớp 12 ở 2 trường THPT Tân Lập –

Hà Nội và Trường THPT Đan Phượng – Hà Nội.

6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ở

trường THPT.

- Nghiên cứu cơ sở lý luận và kỹ thuật xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan

nhiều lựa chọn.

- Nghiên cứu mục tiêu, nội dung, cấu trúc chương Dòng điện xoay chiều vật lí 12.

4

- Soạn thảo hệ thống câu hỏi TNKQ nhiều lựa chọn chương Dòng điện xoay chiều

trong chương trình vật lý 12.

- Xây dựng hệ thống đề kiểm tra TNKQ chương “Dòng điện xoay chiều” trong

chương trình vật lý 12 theo mục tiêu kiểm tra.

- Thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính khả thi của các đề kiểm tra đã soạn thảo.

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu lý luận.

- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ( điều tra, thực nghiệm sư phạm).

- Phương pháp thống kê toán học.

8. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần mở đầu, danh mục các tài liệu tham khảo, kết luận, phụ lục, nội

dung chính của luận văn được trình bày trong 03 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

của học sinh trong dạy học vật lí ở trường phổ thông.

Chương 2: Soạn thảo các đề kiểm tra sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm

khách quan nhiều lựa chọn chương “Dòng điện xoay chiều”.

Chương 3: Thực nghiệm sư phạm.

5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ

KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC Ở NHÀ

TRƢỜNG PHỔ THÔNG

1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh

1.1.1. Khái niệm về kiểm tra đánh giá

Kiểm tra đánh giá được hiểu là sự theo dõi, tác động của người kiểm tra đối

với người học nhằm thu được những thông tin cần thiết để đánh giá.

Theo J.M De Ketele: “Đánh giá, có nghĩa là xem xét mức độ phù hợp của một

tập hợp các thông tin thu được với một tập hợp các tiêu chí thích hợp của mục tiêu

đã xác định nhằm đưa ra quyết định theo một mục đích nào đó.”

Quá trình đánh giá bao gồm các khâu:

Đo: Theo J.P Guilford: Là gắn một số cho một đối tượng hoặc một biến cố

theo một qui tắc được chấp nhận một cách lôgíc. Cụ thể, trong dạy học, giáo viên

gắn các số (các điểm) cho các sản phẩm của HS. Để việc đo được chính xác thì đề

ra phải đảm bảo:

- Độ giá trị (hay độ hiệu lực): Đề ra phải căn cứ vào mục tiêu (cho phép đo

được cái cần đo).

- Độ trung thực (hay độ tin cậy): Đó là khả năng luôn luôn cung cấp cùng một

giá trị của cùng một đại lượng được đo với cùng dụng cụ đó.

- Độ nhậy: Đó là khả năng của dụng cụ đo có thể phân biệt hai đại lượng chỉ

khác nhau rất ít.

Lƣợng giá: Là việc giải thích các thông tin thu được về kiến thức kĩ năng của

HS, làm sáng tỏ trình độ tương đối của một HS so với thành tích chung của tập thể lớp

hoặc trình độ của HS so với yêu cầu của chương trình học tập.

- Lượng giá theo chuẩn: là so sánh tương đối với chuẩn trung bình chung của

tập hợp.

- Lượng giá theo tiêu chí: là sự đối chiếu với những tiêu chí đã đề ra.

Đánh giá: là việc đưa ra những kết luận nhận định, phán xét, về trình độ của

HS, xét trong mối quan hệ với quyết định cần đưa ra. Các bài kiểm tra, bài trắc

nghiệm được xem như là phương tiện để kiểm tra kiến thức, kĩ năng trong dạy học.

Do đó, việc soạn thảo nội dung cụ thể của các bài kiểm tra có tầm quan trọng đặc

biệt trong việc kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng.

6

1.1.2. Mục đích của kiểm tra đánh giá

- Trong dạy học, kiểm tra đánh giá gồm 3 mục đích chính:

+ Kiểm tra kiến thức kĩ năng để đánh giá trình độ xuất phát của người học, có

liên quan tới việc xác định nội dung phương pháp dạy học một môn học, một học

phần sắp bắt đầu.

+ Kiểm tra đánh giá nhằm mục đích dạy học: Bản chất của việc kiểm tra đánh

giá nhằm định hướng hoạt động chiếm lĩnh kiến thức cần dạy.

+ Kiểm tra nhằm mục đích đánh giá thành tích kết quả học tập hoặc nhằm

nghiên cứu đánh giá mục tiêu phương pháp dạy học.

Căn cứ mục đích kiểm tra đánh giá trên mà mục đích đánh giá trong đề tài là:

-Xác nhận kết quả theo mục tiêu đề ra. (Nhận biết, Hiểu, Vận dụng)

-Xác định xem khi kết thúc một học phần của dạy học, mục tiêu của dạy học

đã đạt đến mức độ nào so với mục tiêu mong muốn.

-Tạo điều kiện cho giáo viên thu được thông tin về kết quả học tập của HS,

qua đó giúp cho giáo viên cải tiến giảng dạy tốt hơn.

1.1.3.Chức năng của kiểm tra đánh giá

Chức năng của kiểm tra đánh giá được phân biệt dựa vào mục đích kiểm tra

đánh giá. Đã có nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả đưa ra các chức năng

khác nhau về kiểm tra đánh giá như:

GS. Trần Bá Hoành đề cập đến ba chức năng của kiểm tra đánh giá trong dạy học:

- Chức năng sư phạm: Kiểm tra đánh giá thể hiện ở tác dụng có ích cho bản thân

HS được kiểm tra cũng như chất lượng dạy của GV trong việc thực hiện nhiệm vụ

giảng dạy.

- Chức năng xã hội: Công khai hóa kết quả học tập của mỗi HS trong tập thể

lớp, trường, thông báo nội dung kết quả học tập cho HS, gia đình và xã hội.

- Chức năng khoa học: Nhận định chính xác về một mặt nào đó trong thực tế dạy

và học, về hiệu quả dạy học một sáng kiến, cải tiến nào đó trong dạy học. Tùy theo

mục đích đánh giá mà một hoặc vài chức năng nào đó sẽ được đưa lên hàng đầu.

Theo GS .TS Phạm Hữu Tòng trong thực tiễn dạy học ở trường phổ thông

chúng ta chủ yếu quan tâm đến các chức năng sư phạm của kiểm tra đánh giá bao

gồm 3 chức năng chính :

7

- Chức năng chuẩn đoán.

- Chức năng chỉ đạo định hướng hoạt động.

- Chức năng xác nhận thành tích học tập, hiệu quả dạy học.

+ Chức năng chuẩn đoán.

Các bài kiểm tra trắc nghiệm có thể sử dụng như phương tiện thu lượm thông

tin cần thiết cho việc xác định hoặc việc cải tiến nội dung, mục tiêu và phương pháp

dạy học.

Dựa trên kết quả kiểm tra đánh giá kiến thức ta biết rõ trình độ xuất phát của

người học để điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học cho phù hợp, cho phép đề

xuất định hướng bổ sung những sai sót, phát huy những kết quả trong cải tiến hoạt

động dạy học đối với những phần kiến thức đã giảng dạy.

Dùng các bài kiểm tra khi bắt đầu dạy học một phần để thực hiện chức năng

chuẩn đoán.

+ Chức năng định hướng hoạt động học.

Các bài kiểm tra trắc nghiệm, kiểm tra trong quá trình dạy học có thể được

sử dụng như phương tiện, phương pháp dạy học; đó là các câu hỏi kiểm tra từng

phần, kiểm tra thường xuyên được sử dụng để chỉ đạo hoạt động học.

Các bài kiểm tra trắc nghiệm được soạn thảo công phu, nó là cách diến đạt

mục tiêu dạy học cụ thể đối với các kiến thức kĩ năng nhất định, nó có tác dụng định

hướng hoạt động hoạt động tích cực của học sinh, sinh viên. Việc xem xét thảo luận

các câu hỏi trắc nghiệm nếu được tổ chức một cách khoa học, đúng lúc có thể xem

như một phương pháp dạy học tích cực giúp cho người học chiếm lĩnh được kiến

thức một cách tích cực, sâu sắc và vững chắc, đồng thời có thể giúp cho người dạy

kịp thời bổ sung, điều chỉnh hoạt động dạy cho có hiệu quả.

+ Chức năng xác nhận thành tích học tập, trình độ kiến thức, kĩ năng của

người học.

Với chức năng này đòi hỏi nội dung các bài kiểm tra trắc nghiệm và các tiêu

chí đánh giá, căn cứ theo các mục tiêu dạy học cụ thể đã xác định cụ thể cho từng

kiến thức kĩ năng. Các bài kiểm tra trắc nghiệm như vậy có thể được sử dụng để

nghiên cứu đánh giá mục tiêu dạy học và hiệu quả phương pháp dạy học.

8

1.1.4. Các yêu cầu sư phạm đối với việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS

Kiểm tra, đánh giá kiến thức kĩ năng của HS chỉ có tác dụng khi thực hiện tốt

các yêu cầu sau:

+. Đảm bảo tính khách quan trong quá trình đánh giá.

- Phản ánh trung thực kết quả học tập của HS so với yêu cầu qui định.

- Nội dung kiểm tra phải phù hợp với các yêu cầu của chương trình qui định.

- Tổ chức thi phải nghiêm túc.

Để đảm bảo tính khách quan trong quá trình đánh giá thì phải khách quan

trong các khâu: ra đề, tổ chức thi, cho điểm, và tuỳ theo đặc trưng môn học mà lựa

chọn hình thức thi cho phù hợp.

+. Đảm bảo tính toàn diện.

Để kiểm tra đánh giá được kết quả học tập của HS về khối lượng và chất lượng

kiến thức mà HS chiếm lĩnh được, kĩ năng vận dụng môn học, kết quả phát triển năng

lực tư duy sáng tạo, thái độ, tình cảm…Bên cạnh đó còn đánh giá cả về số lượng, cả

nội dung và hình thức của câu hỏi dùng để kiểm tra đánh giá.

+. Đảm bảo tính thường xuyên và hệ thống.

- Sau mỗi tiết học, hay kết thúc một chương, một phần thì cần phải có hình

thức kiểm tra đánh giá.

- Câu hỏi kiểm tra cần có tính hệ thống.

+ Đảm bảo tính phát triển.

- Hệ thống câu hỏi theo mục tiêu đề ra (Nhận biết, Hiểu, Vận dụng).

- Động viên kịp thời và khuyến khích những cố gắng của HS trong học tập.

1.1.5. Nguyên tắc chung cần quán triệt trong kiểm tra đánh giá

- Xác định rõ mục đích kiểm tra đánh giá.

- Xác định rõ nội dung cụ thể của các kiến thức kĩ năng cần kiểm tra đánh giá,

các tiêu chí cụ thể của mục tiêu dạy học với từng kiến thức, kĩ năng đó để làm đối

chiếu các thông tin cần thu.

Việc xác định nội dung kiến thức cần chính xác, cụ thể.

Việc xác định các mục tiêu, tiêu chí đánh giá cần dựa trên quan niệm rõ ràng

và sâu sắc về các mục tiêu dạy học.

9

- Xác định rõ biện pháp thu lượm thông tin (hình thức kiểm tra), phù hợp với

đặc điểm của nội dung kiến thức, kĩ năng cần kiểm tra, phù hợp với mục đích cần

kiểm tra. Có thể phối kết hợp các hình thức kiểm tra.

- Xây dựng các câu hỏi, đề bài kiểm tra, các bài trắc nghiệm cho phép thu

lượm các thông tin tương ứng với các tiêu chí đã đề xác định.

- Tiến hành kiểm tra thu lượm thông tin, xem xét kết quả và đánh giá.

1.2. Mục tiêu dạy học

1.2.1. Tầm quan trọng của việc xác định mục tiêu dạy học

- Có được phương hướng, tiêu chí để quyết định về nội dung, phương pháp,

phương tiện dạy học.

- Có được ý tưởng rõ ràng về cái cần kiểm tra đánh giá khi kết thúc mỗi môn

học, học phần hay trong quá trình giảng dạy từng kiến thức cụ thể.

- Thông báo cho người học biết những cái mong đợi ở đầu ra của sự học là gì?

Điều này giúp họ tự tổ chức công việc học tập của mình.

-Có được ý tưởng rõ ràng về các kiến thức, kĩ năng, thái độ cần có của GV.

1.2.2. Phân biệt các trình độ của mục tiêu nhận thức

Việc phân biệt các trình độ (các bậc) của mục tiêu nhận thức cho phép có căn

cứ xác đáng để lựa chọn phương pháp dạy học thích hợp và tiêu chí rõ ràng để tiến

hành kiểm tra đánh giá kiến thức, kĩ năng của người học.

1.2.2.1.Trình độ nhận biết, tái hiện tái tạo

Trình độ này thể hiện ở khả năng nhận ra được, nhớ lại được, phát ngôn lại

được đúng với sự trình bày kiến thức đã có: như nhớ lại được nội dung một định

luật, một qui tắc, các công thức, đơn vị đo...

1.2.2.2. Trình độ hiểu, vận dụng (giải quyết được tình huống tương tự như tình

huống đã biết)

Trình độ này thể hiện ở khả năng giải thích, minh hoạ được ý nghĩa của kiến

thức, áp dụng được kiến thức đã nhớ lại, hoặc đã được gợi ra để giải quyết được

những tình huống tương tự với tình huống đã biết, theo cùng một mẫu như tình

huống đã biết.

Các câu hỏi kiểm tra trình độ hiểu thường là: giải thích một hiện tượng, vận

dụng các định luật, định lý, qui tắc để giải quyết các bài toán quen thuộc.

10

1.2.2.3. Trình độ vận dụng linh hoạt (giải quyết được tình huống có biến đổi so với

tình huống đã biết)

Trình độ này thể hiện ở khả năng lựa chọn, áp dụng tri thức trong tình huống

có biến đổi so với tình huống đã biết, nhận ra rằng có thể giải quyết tình huống đã

cho bằng cách vận dụng phối hợp các cách giải quyết, các tình huống theo mẫu đã

biết. Loại mục tiêu này bao gồm cả những kĩ năng có thể đo lường được thông qua

một bài trắc nghiệm.

1.2.2.4. Trình độ sáng tạo (đề xuất và giải quyết vấn đề không theo mẫu có sẵn)

Trình độ này thể hiện ra khả năng phát biểu và giải quyết những vấn đề theo cách

riêng của mình bằng cách lựa chọn, đề xuất và áp dụng kiến thức để giải quyết được

các vấn đề không theo các mẫu (Angôrit) đã có sẵn; Đề ra và giải quyết được câu hỏi

thuộc dạng: “Có vấn đề gì?’; “Đề xuất ý kiến riêng, cách giải quyết riêng thế nào?”.

(Bạn thấy vấn đề đặt ra là gì và bạn có thể đi tới kết quả thoả mãn như thế nào?).

Các câu hỏi nêu ở mỗi bậc trên đây có thể xem như những tiêu chí chung để

phân biệt các trình độ nắm tri thức khi kiểm tra đánh giá. Dựa theo các dạng chung

đó của các câu hỏi, có thể soạn thảo các câu hỏi hoặc các đề bài kiểm tra đánh giá

kiến thức kĩ năng cụ thể phù hợp với mục tiêu dạy học đã xác định và phù hợp với

mục đích kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng đã đề ra.

1.2.3. Cách phát biểu mục tiêu

Các câu phát biểu mục tiêu cần:

- Phải rõ ràng, cụ thể

- Phải đạt tới được trong khoá học hay đơn vị học tập.

- Phải bao gồm nội dung học tập thiết yếu của môn học.

- Phải quy định rõ kết quả của việc học tập, nghĩa là các khả năng mà người

học sẽ có được khi họ đã đạt đến mục tiêu.

- Phải đo lường được.

- Phải chỉ rõ những gì người học có thể làm được vào cuối giai đoạn học tập.

1.3. Phƣơng pháp và kĩ thuật soạn thảo câu trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn.

1.3.1. Các hình thức trắc nghiệm khách quan

1.3.1.1. Trắc nghiệm Đúng - Sai

Được trình bày dưới dạng một câu phát biểu và HS trả lời bằng cách lựa chọn

Đúng (Đ), hay Sai (S). Câu trắc nghiệm Đúng - Sai có một số ưu khuyết điểm sau: