Văn hóa tộc người trong tranh của các họa sĩ người dân tộc thiểu số

10 NGHIÊN CỨU - TRAO Đ ổ i

VĂN HÓA TỘC NGƯỜI TRONG TRANH

CỦA CÁC HỌA SĨ NGƯỜI DÂN TỘC THIÊU s ố

Nguyễn Mỹ Thanh

Tóm tắt:

Văn hóa các tộc người thiếu so đã được thể hiện qua nhiều lĩnh vực văn học, âm nhạc,

múa, kịch, mỹ thuật... nhằm ca ngợi vẻ đẹp, những nét đặc trưng mỗi vùng miền và đời sống của

những tộc người thiểu sổ ở Việt Nam. Thông qua đỏ, các nhà văn, nghệ sĩ cũng mong muốn bảo

tồn văn hóa các tộc người theo quan niệm của mỗi cá nhãn, tô chức và Nhà nước Việt Nam. Mỹ

thuật thể hiện bằng ngôn ngữ hình thể, bổ cục, đường nét, màu sắc... và văn hóa tộc người thiêu

sổ luôn là chủ để được các họa sĩ khai thác sáng tác. Vậy các họa sĩ tộc người thiếu số thế hiện

những thực hành văn hóa của dãn tộc mình trên tranh như thế nào, mang tinh thần tích cực hay

tiêu cực và những hình ảnh ấy có phải là được tái hiện một cách lãng mạn phi thực tế hay không?

Từ góc độ văn hóa, bài viết làm rõ nội dung và hình thức biêu đạt văn hóa tộc người trên các tác

phâm của một số họa sĩ người dân tộc thiêu sô.

Từ khóa: Văn hóa tộc người, Ngôn ngữ tạo hình, Biêu tượng.

Mử đầu

Những nét đẹp trong đời sổng văn hóa

tộc người thường được thể hiện qua những

câu chuyện, bài thơ hay những bài hát dựa

trên giai điệu truyền thống, các động tác múa

của người Thái, Tày, Mường... được các nhà

biên đạo múa sáng tạo thêm các vũ đạo hiện

đại đưa lên sân khấu v.v... Đặc biệt, đối với

mỳ thuật, vẻ đẹp của những họa tiết hoa văn

trên trang phục, góc bếp nhà sàn, những vật

dụng sinh hoạt, kiến trúc nhà ở trong không

gian núi đồi, ruộng bậc thang... luôn được

các họa sĩ khai thác thể hiện trên tranh bằng

các chất liệu như sơn dầu, sơn mài, lụa, khắc

gỗ. Qua ngôn ngữ tạo hình: bố cục, màu

sắc, đường nét, hình thể,... các họa sĩ đã thể

hiện được mong muốn, tình cảm của mình

và người xem nhận diện văn hóa tộc người

từ những câu chuyện kể về không gian sống,

con người, những thực hành văn hóa của một

số tộc người thiểu số. Đặc biệt, các họa sĩ là

người dân tộc thiểu số, sinh ra từ bản làng sẽ

thể hiện văn hóa dân tộc mình hay các dân tộc

khác với những màu sắc và tiếng nói riêng.

Bài viết sẽ khảo sát một số tác phẩm

của các hoạ sĩ người dân tộc thiếu số. Những

họa sĩ này phần lớn được học qua các trường

đại học mỳ thuật và trong quá trình sáng tác,

họ luôn hướng đến cội nguồn, thể hiện vẻ

đẹp, đời sống của dân tộc mình cũng như các

tộc người thiểu số khác. Từ góc nhìn ngôn

ngừ tạo hình như một hệ thống siêu kí hiệu,

bài viết sẽ chỉ ra nét riêng trong nội dung và

cách thức biểu đạt về văn hóa tộc người ở các

tác phẩm này.

Ngôn ngữ tạo hình - hệ thống siêu

kí hiệu

Một luận điểm quan trọng của ngành

nghiên cứu văn hóa (Cultural Studies) là coi

văn hóa như là văn bản (text). Khái niệm văn