Vận dụng lý thuyết "quản lý sự thay đổi" trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường THCS thành phố Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

LÊ HẰNG

VẬN DỤNG LÝ THUYẾT “QUẢN LÝ SỰ THAY ĐỔI”

TRONG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

CỦA HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THCS

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

LÊ HẰNG

VẬN DỤNG LÝ THUYẾT “QUẢN LÝ SỰ THAY ĐỔI”

TRONG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

CỦA HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THCS

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản lí giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học thực

sự của cá nhân tôi. Luận văn được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của

TS Nguyễn Thị Thanh Huyền. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận

văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình khoa học

nào khác.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2014

Học viên

Lê Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn Thạc sỹ này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của

nhiều tập thể và cá nhân.

Trước hết, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy giáo,

cô giáo trong Ban Giám hiệu, khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo, trường

Đại học Sư phạm đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:

TS Nguyễn Thị Thanh Huyền người thầy đã hướng dẫn giúp đỡ tôi trong

việc định hướng về nội dung đề tài, phương pháp nghiên cứu khoa học cũng

như tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thành được

luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào

tạo thành phố Thái Nguyên, Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo, học sinh các

trường THCS Chu Văn An, Nha Trang, Quang Trung, Tân Thành, Tân Long

Thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, cùng các bạn đồng nghiệp đã tạo

điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tôi có được các thông tin cần thiết để

phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.

Với thời gian và kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế, bản thân dù đã cố

gắng rất nhiều, song chắc chắn luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu

sót, kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp thông cảm, giúp

đỡ, đưa ra những chỉ dẫn quý báu cho tôi.

Xin trân trọng cảm ơn !

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2014

Học viên

Lê Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................iv

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ .............................................................................v

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Cấu trúc nội dung luận văn..............................................................................5

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẬN DỤNG LÝ THUYẾT QUẢN

LÝ SỰ THAY ĐỔI TRONG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT

QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TRUNG

HỌC CƠ SỞ.............................................................................................6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................6

1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài...........................................................8

1.2.1. Quản lý.......................................................................................................8

1.2.2. Thay đổi và sự thay đổi ...........................................................................10

1.2.3. Lý thuyết quản lý sự thay đổi..................................................................11

1.2.4. Kiểm tra, đánh giá, kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh.........14

1.3. Một số vấn đề cơ bản về vận dụng lý thuyết “quản lý sự thay đổi” trong

kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trường THCS..................18

1.3.1. Một số vấn đề về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS ở trường THCS......18

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.3.2. Vận dụng lý thuyết “Quản lý sự thay đổi” trong kiểm tra đánh giá

kết quả học tập của học sinh ở trường THCS .........................................24

Kết luận chương 1..............................................................................................37

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VẬN DỤNG LÝ THUYẾT QUẢN LÝ SỰ

THAY ĐỐI TRONG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC

TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ

THÁI NGUYÊN......................................................................................38

2.1. Vài nét về khách thể và địa bàn nghiên cứu...............................................38

2.1.1. Khái quát về tình hình KT - XH và sự phát triển của hệ thống

GD&ĐT thành phố Thái Nguyên............................................................38

2.1.2. Khái quát về các trường khảo sát ............................................................40

2.2. Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS ở các

trường THCS thành phố Thái Nguyên ....................................................43

2.2.1. Quy định về hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học

sinh các trường THCS .............................................................................43

2.2.2. Thực trạng các hình thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học

sinh các trường THCS thành phố Thái Nguyên ......................................44

2.3. Thực trạng vận dụng lý thuyết quản lý sự thay đổi trong KTĐG ở các

trường THCS thành phố Thái Nguyên ....................................................47

2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS thành

phố Thái Nguyên về mục đích của đổi mới KTĐG...................................47

2.3.2. Thực trạng mức độ thực hiện các nội dung quản lý đổi mới KTĐG của

GV các trường THCS thành phố Thái Nguyên .........................................50

2.3.3. Thực trạng các bước tiến hành quản lý thực hiện đổi mới KTĐG ở

các trường THCS thành phố Thái Nguyên..............................................59

2.4. Đánh giá về hoạt động quản lý thực hiện đổi mới KTĐG ở các trường

THCS thành phố Thái Nguyên................................................................67

Kết luận chương 2..............................................................................................70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP VẬN DỤNG LÝ THUYẾT QUẢN LÝ SỰ

THAY ĐỔI TRONG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC

TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ

THÁI NGUYÊN......................................................................................71

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................71

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học .........................................................71

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..........................................................71

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống..........................................................72

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và khả thi ...........................................72

3.2. Các biện pháp vận dụng lý thuyết quản lý sự thay đổi trong quản lý

thực hiện đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh

các trường THCS thành phố Thái Nguyên..............................................73

3.2.1. Biện pháp 1: Lập kế hoạch đổi mới kiểm tra đánh giá khoa học, phù

hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường.............................................73

3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về đổi mới

KTĐG, chuẩn bị tốt tâm thế và các điều kiện cần thiết để thực hiện

có hiệu quả việc đổi mới .........................................................................74

3.2.3. Biện pháp 3: Chú trọng bồi dưỡng chuyên môn, bồi dưỡng về đổi

mới KTĐG, khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng .....................78

3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng các qui định, hướng dẫn hỗ trợ quá trình đổi

mới KTĐG...............................................................................................80

3.2.5. Biện pháp5. Đổi mới và hoàn thiện quy trình kiểm tra đánh giá kết

quả học tập của học sinh..........................................................................81

3.2.6. Biện pháp 6: Huy động mọi nguồn lực cá nhân, tập thể trong và

ngoài nhà trường để đảm bảo cho hoạt động đổi mới KTĐG.................90

3.2.7. Biện pháp 7: Kịp thời phát hiện các rào cản trong quá trình triển

khai thực hiện đổi mới KTĐG và áp dụng các phương pháp phù

hợp để vượt qua .......................................................................................91

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2.8. Biện pháp 8: Xây dựng cụ thể hóa các chuẩn đánh giá, thực hiện có

hiệu quả công tác kiểm tra, đánh giá và duy trì hoạt động đổi mới

KTĐG ......................................................................................................92

3.3. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp.............94

3.3.1. Mục đích khảo nghiệm............................................................................94

3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................94

3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm......................................................................94

3.3.4. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................94

Kết luận chương 3..............................................................................................99

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...............................................................100

1. Kết luận........................................................................................................100

2. Khuyến nghị.................................................................................................102

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................104

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

CSVC Cơ sở vật

GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

GV Giáo viên

GVDG Giáo viên dạy giỏi

HS Học sinh

HT Hiệu trưởng

PHT Phó Hiệu trưởng

HĐ Hoạt động

HĐDH Hoạt động dạy học

KQHT Kết quả học tập

KT Kiểm tra

KTĐG kiểm tra đánh giá

PP Phương pháp

PPDH Phương pháp dạy học

KK Khuyến khích

QL Quản lý

QLGD Quản lý giáo dục

QLSTĐ Quản lý sự thay đổi

SL Số lượng

TB Trung bình

TBDH Thiết bị dạy học

TL Tỉ lệ

TP Thành phố

TT Thứ tự

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ

Bảng:

Bảng 2.1. Số lượng, chất lượng cán bộ, GV của 5 trường khảo sát năm

học 2013 - 2014.....................................................................................40

Bảng 2.2. Độ tuổi cán bộ, GV của 05 trường khảo sát năm học 2013 - 2014 .........41

Bảng 2.3. Kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh 05 trường khảo sát từ

năm học 2010-2011 đến năm học 2013 - 2014.....................................41

Bảng 2.4. Kết quả xếp loại học lực của học sinh 05 trường khảo sát sát từ

năm học 2010 -2011đến năm học 2013 - 2014.....................................42

Bảng 2.5. Kết quả thi học sinh giỏi cấp thành phố, cấp tỉnh các môn văn hóa

của 05 trường khảo sát từ năm học từ 2010 -2011 đến 2013-2014............42

Bảng 2.6. Nhận thức của cán bộ quản lý, GV các trường THCS TP Thái

Nguyên về mục đích của đổi mới KTĐG................................................48

Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL và GV về mức độ thực hiện nội dung quản

lý đổi mới KTĐG ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên...........51

Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, GV các trường THCS thành phố Thái

Nguyên về mức độ thực hiện quản lý bồi dưỡng GV đáp ứng yêu

cầu đổi mới KTĐG................................................................................56

Bảng 2.9. Thực trạng công tác chuẩn bị đổi mới KTĐG ở các trường

THCS thành phố Thái Nguyên..............................................................60

Bảng 2.10. Đánh giá của giáo viên về công tác quản lý thực hiện đổi mới

KTĐG................................................................................................................ 65

Bảng 3.1. Các bậc nhận thức tương ứng với mỗi nội dung bài kiểm tra 15 phút ...... 84

Bảng 3.2. Các bậc nhận thức tương ứng với mỗi nội dung bài kiểm tra 45 phút ...... 85

Bảng 3.3. Mẫu dàn bài các bài kiểm tra ............................................................87

Bảng 3.4. Đánh giá của cán bộ quản lý các trường THCS thành phố Thái

Nguyên về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất........ 95

Bảng 3.5. Đánh giá của giáo viên các trường THCS thành phố Thái Nguyên về

mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất........................... 96

Sơ đồ:

Sơ đồ 1.1. Mô hình quản lý ................................................................................. 9

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đổi mới quản lý giáo dục nhằm phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo

nguồn nhân lực đã và đang là một nhiệm vụ có tính chiến lược ở nước ta hiện

nay, việc đổi mới giáo dục và đào tạo theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá sẽ

đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập của mọi người, tạo ra nguồn nhân

lực có chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất

nước và hội nhập quốc tế. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nguồn

nhân lực, Nghị quyết Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam, lần thứ XI đã chỉ rõ:

“Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của

xã hội; nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá và

hội nhập quốc tế, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đẩy

mạnh xây dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được

học tập suốt đời” [24].

Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng

đang là vấn đề cấp bách được toàn ngành GD&ĐT quan tâm, đặc biệt là vấn đề

đổi mới KTĐG ở các cấp học, bậc học. Bộ GD&ĐT đã tổ chức hội thảo, nhiều

đợt tập huấn giáo viên cốt cán về đổi mới phương pháp dạy học và KTĐG. Tuy

nhiên, sức lan tỏa của chủ trương đổi mới phương pháp dạy và học, đổi mới

KTĐG kết quả học tập của học sinh vẫn còn hạn chế. Một trong những nguyên

nhân cơ bản nhất của tình trạng nêu trên là công tác quản lí hoạt động đổi mới

PPDH và KTĐG kết quả học tập của học sinh ở các trường phổ thông còn mang

tính hình thức, hiệu quả chưa cao. Trong nhà trường hiện nay, việc dạy học

không chỉ chủ yếu là dạy cái gì mà còn dạy học như thế nào. Đổi mới phương

pháp dạy học là một yêu cầu cấp bách có tính chất đột phá để nâng cao chất

lượng dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi phải tiến hành một cách

đồng bộ đổi mới từ nội dung chương trình sách giáo khoa, phương pháp dạy học

cho đến KTĐG kết quả dạy học. Kiểm tra đánh giá có vai trò rất to lớn đến việc

2

nâng cao chất lượng đào tạo. Kết quả của KTĐG là cơ sở để điều chỉnh hoạt

động dạy, hoạt động học và quản lý giáo dục. Nếu KTĐG sai dẫn đến nhận định

sai về chất lượng đào tạo gây tác hại to lớn trong việc sử dụng nguồn nhân lực.

Đổi mới KTĐG trở thành nhu cầu bức thiết của ngành giáo dục và toàn xã hội

ngày nay. Kiểm tra đánh giá đúng thực tế, chính xác và khách quan sẽ giúp

người học tự tin, hăng say, nâng cao năng lực sáng tạo trong học tập.

Thực tế đó đòi hỏi chúng ta cần phải có những biện pháp thiết thực trong

việc quản lí công tác đổi mới cả quá trình, từ phương pháp dạy học đến KTĐG

kết quả học tập của học sinh phổ thông nói chung, đặc biệt là biện pháp quản lí

của cán bộ quản lí nhà trường với vấn đề đánh giá kết quả học tập của học sinh.

Quản lí sự thay đổi là một lí thuyết ra đời nhằm tăng tính thích ứng các

hoạt động quản lí đối với “sự thay đổi” của bối cảnh và của chính đối tượng

quản lí trong quá trình phát triển.

Là một cán bộ quản lý giáo dục tôi nhận thấy việc nghiên cứu cơ sở lí

luận, thực trạng KTĐG kết quả học tập của học sinh từ đó đề xuất các biện pháp

vận dụng lí thuyết “Quản lí sự thay đổi” trong KTĐG kết quả học tập của học

sinh nhằm nâng cao hiệu quả KTĐG kết quả học tập của học sinh là công việc có

ý nghĩa thiết thực. Xuất phát từ những lí do trên tôi chọn đề tài “Vận dụng lý

thuyết “quản lý sự thay đổi” trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học

sinh các trường THCS thành phố Thái Nguyên” với mong muốn góp phần

nâng cao hiệu quả KTĐG kết quả học tập của HS, góp phần nâng cao chất lượng

giáo dục của thành phố Thái Nguyên.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu cơ sở lí luận, thực trạng KTĐG và thực trạng quản lí đổi mới

KTĐG kết quả học tập của học sinh các trường THCS thành phố Thái Nguyên.

Đề xuất các biện pháp vận dụng lí thuyết “Quản lí sự thay đổi” trong KTĐG

kết quả học tập của học sinh nhằm nâng cao hiệu quả KTĐG kết quả học tập

của học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục các trường THCS thành

phố Thái Nguyên.