Vấn đề về bồi hoàn chi phí đào tạo theo pháp luật lao động Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP.HỒ CHÍ MINH

----------------------------------

LÊ THỊ HỒNG LIỄU

VẤN ĐỀ VỀ BỒI HOÀN CHI PHÍ ĐÀO TẠO

THEO PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ THỊ HỒNG LIỄU

VẤN ĐỀ VỀ BỒI HOÀN CHI PHÍ ĐÀO TẠO THEO

PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Dân sự & Tố tụng dân sự

Mã số: 60380103

Người hướng dẫn khoa học: Pgs.Ts. TRẦN HOÀNG HẢI

`

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng toàn bộ nội dung luận văn “Vấn đề về bồi hoàn chi phí

đào tạo theo pháp luật lao động Việt Nam” là kết quả của quá trình tổng hợp và

nghiên cứu của bản thân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của Phó giáo sư, Tiến sĩ

Trần Hoàng Hải. Những phần sử dụng tài liệu tham khảo trong luận văn đã được

nêu rõ trong phần trích dẫn tài liệu tham khảo. Các bản án, thông tin được nêu trong

luận văn là trung thực và hoàn toàn chính xác.

Tác giả luận văn

Lê Thị Hồng Liễu

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

1 Bộ Lao động Thương binh và Xã hội BLĐTB&XH

2 Bộ luật Dân sự BLDS

3 Bộ luật Lao động BLLĐ

4 Hợp đồng lao động HĐLĐ

5 Nghị định NĐ

6 Người lao động NLĐ

7 Người sử dụng lao động NSDLĐ

8 Tòa án nhân dân tối cao TANDTC

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU.......................................................................................................................1

1. Lý do lựa chọn đề tài ................................................................................................1

2. Tình hình nghiên cứu:..............................................................................................2

3. Mục đích nghiên cứu:...............................................................................................6

4. Đối tượng nghiên cứu ...............................................................................................7

5. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................7

6. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu.................................................................7

7. Tính mới, ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài ..................................8

8. Bố cục của Luận văn.................................................................................................8

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BỒI HOÀN CHI PHÍ ĐÀO

TẠO TRONG LĨNH VỰC LAO ĐỘNG ...........................................................................9

1.1. Khái niệm, đặc điểm bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động...........9

1.1.1. Khái niệm bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động...........................9

1.1.2. Đặc điểm bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động ..........................11

1.2. Căn cứ áp dụng trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động

...............................................................................................................................14

1.2.1. Có hành vi vi phạm gây thiệt hại ....................................................................15

1.2.2. Có thiệt hại xảy ra ..........................................................................................15

1.2.3. Có mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại và hành vi gây thiệt hại..................16

1.2.4. Có lỗi của người vi phạm................................................................................17

1.3. Nguyên tắc xác lập thỏa thuận về bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực

lao động ..........................................................................................................................17

1.3.1. Tự do hợp đồng...............................................................................................18

1.3.2. Chế tài tương ứng đối với hành vi vi phạm ....................................................19

1.3.3. Bảo vệ lợi ích chính đáng của người sử dụng lao động .................................20

1.3.4. Bảo vệ trật tự công cộng.................................................................................22

1.4. Ý nghĩa bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động...............................23

1.4.1. Về phương diện kinh tế ...................................................................................23

1.4.2. Về phương diện xã hội ....................................................................................24

1.4.3. Về phương diện pháp lý ..................................................................................25

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ..................................................................................................27

CHƯƠNG 2. PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM VỀ BỒI HOÀN CHI PHÍ ĐÀO

TẠO.....................................................................................................................................28

2.1 Căn cứ xác định trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao

động ...............................................................................................................................28

2.1.1. Hợp đồng đào tạo ...........................................................................................29

2.1.2. Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động............................37

2.2. Giải quyết tranh chấp về bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động

........................................................................................................................40

2.2.1. Giải quyết tranh chấp về bồi hoàn chi phí đào tạo thông qua thương lượng

trực tiếp........................................................................................................................41

2.2.2. Giải quyết tranh chấp về bồi hoàn chi phí đào tạo thông qua con đường hòa

giải ........................................................................................................................42

2.2.3. Giải quyết tranh chấp về bồi hoàn chi phí đào tạo thông qua con đường Tòa

án ........................................................................................................................43

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ..................................................................................................46

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT LAO

ĐỘNG VỀ BỒI HOÀN CHI PHÍ ĐÀO TẠO TẠI VIỆT NAM....................................47

3.1. Thực trạng về bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động tại Việt Nam.

...............................................................................................................................47

3.1.1. Thực trạng về vi phạm pháp luật trong hợp đồng đào tạo từ phía người lao

động ........................................................................................................................47

3.1.2. Thực trạng về vi phạm pháp luật khi ký kết hợp đồng đào tạo từ phía người sử

dụng lao động ..............................................................................................................51

3.1.3. Thực trạng về giải quyết tranh chấp bồi hoàn chi phí đào tạo ......................65

3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao

động tại Việt Nam ..........................................................................................................68

3.2.1. Về căn cứ pháp lý để người lao động bồi hoàn chi phí đào tạo .....................68

3.2.2. Về việc khấu trừ chi phí đào tạo dần vào tiền lương của người lao động sau

khi tham gia khóa đào tạo............................................................................................70

3.2.3. Về việc thực hiện biện pháp đảm bảo khi người lao động được tham gia khóa

đào tạo ........................................................................................................................71

3.2.4. Người lao động phải bồi hoàn chi phí đào tạo khi người sử dụng lao động

tiến hành kỷ luật sa thải người lao động đúng luật .....................................................73

3.2.5. Về việc xác định mức bồi hoàn chi phí đào tạo tương ứng với thời gian mà

người lao động đã làm việc cho người sử dụng lao động ...........................................74

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..................................................................................................77

KẾT LUẬN CHUNG.........................................................................................................78

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Ngày 07/11/2007, Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ chức

Thương Mại Quốc tế (WTO). Sự kiện này được cộng đồng doanh nghiệp quốc tế

xem là dấu hiệu về sự vận hành khá hiệu quả nền kinh tế trong nước so với khu vực

và toàn cầu. Điều này không những thúc đẩy việc sản xuất nông sản, thủy sản, dệt

may… phát triển, mà còn làm cho các doanh nghiệp trong nước bước vào cuộc cạnh

tranh khốc liệt hơn. Doanh nghiệp nào mạnh sẽ đứng vững trên thương trường,

doanh nghiệp yếu kém sẽ bị loại bỏ.

Nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh cho mình, các doanh nghiệp luôn đảm bảo chất

lượng hàng hóa từ khâu sản xuất đến tiêu dùng. Để kinh doanh hiệu quả, các doanh

nghiệp không ngừng trang bị các công cụ sản xuất hiện đại, đồng thời việc tuyển

dụng đội ngũ lao động lành nghề vào làm việc là điều không kém phần quan trọng.

Tuy nhiên, hiện nay các trường học khó có thể cung cấp toàn diện dịch vụ đào tạo để

sinh viên sau khi ra trường có thể đáp ứng đầy đủ yêu cầu làm việc ở một doanh

nghiệp nhất định, số học sinh, sinh viên tốt nghiệp các trường cao đẳng và trung cấp

nghề hiện không đủ đáp ứng nhu cầu thị trường lao động. Tính đến cuối năm 2011,

cả nước chỉ có 128 trường cao đẳng nghề; 308 trường trung cấp nghề; 908 trung tâm

dạy nghề1

.

Chính vì thế, nhiều doanh nghiệp đã tự đào tạo nhân viên tại nơi làm việc

hoặc tài trợ chi phí để người lao động được học tập nâng cao trình độ khoa học công

nghệ phù hợp với công việc được chỉ định. Nó không chỉ giúp cho doanh nghiệp đạt

được kết quả cao về mặt kinh tế mà còn thúc đẩy sự gắn kết đội ngũ nhân viên với

nhau, tạo sự bình ổn nguồn lao động trong doanh nghiệp. Hội Đào Tạo Và Phát

Triển Mỹ (ASTD) đã ủy thác cho Viện nghiên cứu năng suất doanh nghiệp (i4cp)

tiến hành khảo sát và cho kết quả: Trong Nghiên cứu về việc học và sự gắn kết năm

2007 của ASTD/i4cp, khoảng hai phần ba số người được hỏi nói rằng chất lượng của

các cơ hội học tập và đào tạo tại doanh nghiệp có ảnh hưởng tích cực đối với sự gắn

kết trong tổ chức của họ2

.

Một thực tế khá phổ biến hiện nay cho thấy không ít người lao động đã bỏ

doanh nghiệp đào tạo mình để sang phục vụ cho doanh nghiệp khác. Điều này làm

cho chính doanh nghiệp đào tạo người lao động nâng cao tay nghề chịu không ít rủi

1 Tổng cục Dân số và kế hoạch hóa gia đình (2011), Số liệu thống kê xã hội số 1 (130) 2 http://management.about.com/cs/people/a/NEO112597.htm (truy cập ngày 03/11/2013).

2

ro. Để đảm bảo cho lợi ích chính đáng của doanh nghiệp khi rơi vào trường hợp nêu

trên, pháp luật lao động đã quy định trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo cho người

sử dụng lao động khi người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, ngày

18/6/2012 Quốc hội thông qua Bộ luật Lao động mới, thay thế Bộ luật Lao động

1994. Nhưng văn bản hướng dẫn thi hành quy định liên quan đến bồi hoàn chi phí

đào tạo trong quan hệ lao động lại không được quy định cụ thể, rõ ràng dễ dẫn đến

việc áp dụng không thống nhất.

Thực trạng trên đòi hỏi việc xây dựng khung pháp lý cho chế định về bồi

hoàn chi phí đào tạo là điều hết sức cần thiết trong việc đảm bảo sự phát triển bình

ổn, hài hòa quan hệ lao động trong kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Để

đạt được mục tiêu đó, điều kiện tiên quyết là hệ thống pháp luật cần phải minh bạch,

cụ thể với những quy định hoàn thiện nhằm giảm thiểu tranh chấp lao động có thể

phát sinh trên thực tiễn là điều cần thiết.

Chính vì thế, tác giả chọn đề tài: “Vấn đề về bồi hoàn chi phí đào tạo theo

pháp luật lao động Việt Nam” làm luận văn thạc sĩ luật học.

2. Tình hình nghiên cứu

Bồi hoàn chi phí đào tạo là một chế định khá quan trọng trong pháp luật lao

động, liên quan đến đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động ở Việt Nam, có ý

nghĩa lớn trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực lao động.

Do đó, vấn đề này đã được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu trong từng giai đoạn

phát triển của xã hội, cụ thể các công trình nghiên cứu đó là:

Đối với tài liệu là giáo trình, tập bài giảng:

Các giáo trình, bài giảng Luật lao động của một số trường đại học có đề cập

trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo trong chế định đơn phương chấm dứt hợp đồng

lao động tại phần hợp đồng lao động. Có thể kể đến một số tài liệu như: “Giáo trình

luật lao động” của Trường Đại học Luật TP.HCM, Nxb. Đại học Quốc gia TP.HCM

xuất bản năm 2011 do Pgs.Ts Trần Hoàng Hải chủ biên; “Giáo trình Luật Lao động”

của Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Công an nhân dân phát hành 2008 do tác giả

Chu Thanh Hưởng chủ biên; “Giáo trình Luật Lao động” của Trường Đại học Lao

động - Xã hội do Nxb. Lao động - Xã hội ấn hành năm 2009; “Giáo trình Luật Lao

động Việt Nam” của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (1999), do tác

giả Phạm Công Trứ chủ biên, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội. Những tài liệu này

liệt kê, giới thiệu các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động như một

hành vi pháp lý từ đó phát sinh quyền và nghĩa vụ của các bên. Đối với chế định bồi

3

hoàn chi phí đào tạo, do là giáo trình nên các tài liệu này chỉ trình bày sơ lược,

không thể hiện rõ việc điều chỉnh bằng pháp luật về vấn đề này trong thực tiễn.

Bên cạnh đó, bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động được đề cập

trong một số công trình nghiên cứu luận án Tiến sĩ, luận văn Thạc sĩ, Khóa luận tốt

nghiệp, cụ thể như sau:

Pháp luật về đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động – những vấn đề lý

luận và thực tiễn của tác giả Nguyễn Thị Hoa Tâm, luận án Tiến sĩ Luật học, được

công bố tại trường Đại học Luật TP.HCM năm 2013. Với công trình nghiên cứu này,

tác giả đã nghiên cứu có hệ thống và toàn diện cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý về đơn

phương chấm dứt hợp đồng lao động. Trong đó thể hiện rõ hệ quả pháp lý tương ứng

với việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật và trái luật. Về trách

nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo được tác giả tổng hợp và khái quát ở mục giải quyết

tranh chấp khi người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái luật.

Công trình khoa học này đã phân tích, bình luận, đánh giá một cách toàn diện và

khách quan về thực trạng áp dụng pháp luật đơn phương chấm dứt hợp đồng lao

động ở Việt Nam khi Bộ luật Lao động 2012 có hiệu lực. Qua đó tìm ra những điểm

hợp lý và chưa hợp lý, xác định tính khả thi của các quy phạm pháp luật về đơn

phương chấm dứt hợp đồng lao động trái luật hiện hành. Tuy nhiên, luận án có đối

tượng nghiên cứu rộng, vì vậy đối với trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo là một

dạng trách nhiệm phát sinh trong trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt

hợp đồng lao động trái luật vẫn không được phân tích sâu. Luận án chưa nghiên cứu

có hệ thống cơ sở lý luận về bồi hoàn chi phí đào tạo, việc điều chỉnh của pháp luật

lao động thông qua thực tiễn áp dụng, đối chiếu với quy định pháp luật một số nước

trên thế giới để tạo tiền đề đưa ra kiến nghị hoàn thiện pháp luật liên quan đến chế

định này.

Pháp luật về đào tạo nghề - thực trạng áp dụng trong các doanh nghiệp tại

tỉnh Nam Định của tác giả Vũ Thị Hương, luận văn Thạc sĩ Luật học, được công bố

tại trường Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2013. Luận văn đã đi sâu vào nghiên cứu

những vấn đề lý luận chung và pháp luật về đào tạo nghề nhưng chỉ phân tích dựa

vào Luật Dạy nghề năm 2006 là chủ yếu. Về việc xác định chi phí đào tạo nghề, thời

hạn người lao động phải làm việc cho doanh nghiệp và trách nhiệm bồi hoàn chi phí

đào tạo trong trường hợp người lao động vi phạm cam kết thời hạn làm việc được tác

giả đề cập ở phần thực trạng pháp luật về đào tạo nghề và thực tiễn thực hiện trong

các doanh nghiệp. Ở đây, đối tượng nghiên cứu của luận văn là vấn đề dạy nghề và

4

học nghề dựa trên cơ sở thực tế của một số doanh nghiệp tại tỉnh Nam Định. Chính

vì vậy, khi đề cập đến việc bồi hoàn chi phí đào tạo, tác giả đánh giá đây là một bất

cập của pháp luật dạy nghề. Luận văn chỉ dừng lại ở việc đưa ra những hạn chế,

vướng mắc trong công tác thực hiện pháp luật mà chưa nghiên cứu có hệ thống cơ sở

lý luận, quy định pháp luật, chỉ ra những vấn đề thực tiễn mà văn bản pháp luật chưa

điều chỉnh.

Bồi thường thiệt hại trong pháp luật lao động Việt Nam của tác giả Nguyễn

Anh Sơn, luận văn Thạc sĩ Luật học, được công bố tại trường Đại học quốc gia Hà

Nội năm 2007. Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở nghiên cứu có hệ thống các

quy định của pháp luật về bồi thường thiệt hại trong luật lao động từ thời kỳ đổi mới

đến thời điểm thực hiện luận văn, trên cơ sở so sánh lịch sử với chế định bồi thường

thiệt hại của nước ta ở các thời kỳ trước. Luận văn đã làm sáng tỏ các loại bồi

thường thiệt hại xuất hiện trong lĩnh vực lao động là: bồi thường thiệt hại về tài sản,

bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Theo đó, trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo được xác định là trách nhiệm bồi

thường thiệt hại về tài sản do vi phạm hợp đồng học nghề. Tuy nhiên, tác giả chỉ

dừng lại ở việc nêu ra quy định pháp luật điều chỉnh vấn đề này mà chưa thực hiện

việc đánh giá pháp luật, nêu cơ sở thực tiễn và phác thảo phương hướng hoàn thiện

pháp luật hoặc công tác thực thi pháp luật. Bên cạnh đó, vì đề tài nghiên cứu trách

nhiệm bồi thường thiệt hại nói chung nên khó có thể đi sâu vào nghiên cứu có hệ

thống loại trách nhiệm pháp lý đặc trưng xuất phát từ hành vi đơn phương chấm dứt

hợp đồng lao động của người lao động – trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo.

Một số khóa luận tốt nghiệp cũng đề cập về bồi thường thiệt hại trong pháp

luật lao động như: Bồi thường thiệt hại trong pháp luật lao động Việt Nam - hướng

hoàn thiện các quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại của tác giả Trần Thị Hồng

Cúc, Khóa luận tốt nghiệp năm 2005; Khóa luận tốt nghiệp: Bồi thường thiệt hại

theo pháp luật lao động, thực trạng và phương hướng hoàn thiện của tác giả Nguyễn

Khương Minh Trí, Khóa luận tốt nghiệp năm 2009; hay liên quan đến chế định học

nghề, dạy nghề, như Khóa luận tốt nghiệp năm 2003: Học nghề - thực trạng đào tạo

nghề ở TP.HCM: hướng hoàn thiện quy định của pháp luật về học nghề - Cử nhân

Hoàng Xuân Thanh. Các khóa luận tốt nghiệp này được thực hiện trước khi Bộ luật

Lao động 2012 ra đời, do đó cách tiếp cận theo pháp luật cũ. Đồng thời, trách nhiệm

bồi hoàn chi phí đào tạo chỉ là một lĩnh vực nhỏ trong phạm vi nghiên cứu của đề tài.

5

Do đó, các khóa luận tốt nghiệp trên vẫn chưa thể khái quát cụ thể từ những vấn đề

về lý luận, pháp lý, thực tiễn đối với trách nhiệm pháp lý này.

Tiếp đó, có thể kể đến các bài viết pháp lý có nêu một số vấn đề liên quan đến

đề tài nghiên cứu trên Tạp chí Lao động và Xã hội, Tạp chí Khoa học pháp lý, Tạp

chí Nhà nước và Pháp luật, Tạp chí Luật học như:

Bài Một số ý kiến hoàn thiện các quy định pháp luật về chấm dứt hợp đồng

lao động của tác giả Trần Hoàng Hải và Nguyễn Thị Hoa Tâm, được đăng trên Tạp

chí Khoa học pháp lý số 02/2012; Bài Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy

định pháp luật về đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của tác giả Nguyễn Thị

Hoa Tâm đăng ở Tạp chí Nhà nước và pháp luật số 02/2012; Bài Quyền đơn phương

chấm dứt hợp đồng lao động của tác giả Nguyễn Thị Hoa Tâm tại Tạp chí Nhà nước

và pháp luật số 8/2009; Bài Cần xem xét và sửa đổi một số quy định về Chấm dứt

hợp đồng lao động của tác giả Lê Thị Hoài Thu, đăng trên Tạp chí Lao động và Xã

hội số 357 (từ 16-30/4/2009). Các bài viết xoay quanh vấn đề giải quyết hệ quả do

hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, trong đó nêu ra bất cập của pháp

luật quy định về việc người lao động làm theo hợp đồng lao động không xác định

thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng không cần lý do, từ đó đề xuất

giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm hạn chế vi phạm về vấn đề này trên thực tế.

Bài Quyền học nghề và dạy nghề trong pháp luật quốc tế và Việt Nam của tác

giả Phạm Công Trứ, Tạp chí Nhà nước và pháp luật số 2 tháng 7/2004; Bài Hội nhập

kinh tế quốc tế và vai trò của pháp luật lao động về học nghề trong việc nâng cao

năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam của tác giả Đào Thị Hằng, đăng

trên tạp chí Luật học số 6/2003. Các bài viết trên đề cập đến quyền cơ bản của người

lao động trong pháp luật quốc tế và quốc gia, vai trò của việc đào tạo nghề cho người

lao động trong nền kinh tế thị trường hiện đại. Từ đó, tác giả đề xuất các biện pháp

nhằm đảm bảo sự ổn định và phát triển năng lực người lao động trong môi trường

làm việc chuyên nghiệp, giúp quan hệ lao động đi vào ổn định.

Các bài viết này mang tính nghiên cứu, trao đổi, đưa lại nhiều góc nhìn khác

nhau về vấn đề mà đề tài lựa chọn, thực sự hữu ích cho công tác hoàn thiện

pháp luật về áp dụng trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo trong lĩnh vực lao động.

Đây là những tài liệu có giá trị tham khảo hữu ích trong việc nghiên cứu đề tài.

Nhìn chung, những nghiên cứu trên đã khái quát chung về chế định bồi

thường thiệt hại theo pháp luật lao động Việt Nam ở thời điểm Bộ luật Lao động

2012 chưa ra đời, hoặc chỉ ra những quy định về học nghề, dạy nghề, trường hợp

6

người học nghề có cam kết với doanh nghiệp đào tạo nghề sẽ trở thành nhân viên

chính thức của doanh nghiệp đào tạo khi kết thúc khóa đào tạo. Tính đến thời điểm

hiện tại vẫn chưa có nghiên cứu nào đề cập rõ đến chế định về bồi hoàn chi phí đào

tạo khi người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà trước đó họ đã

cam kết sẽ làm việc cho người sử dụng lao động một thời gian xác định. Tuy nhiên,

những nguồn tài liệu trên rất quan trọng giúp tác giả tham khảo khi thực hiện đề tài

luận văn.

Ngoài ra, để có nhiều tư liệu phân tích, so sánh, tác giả chọn pháp luật lao

động Trung Quốc– một quốc gia có nền lập pháp lâu đời, phát triển nền tư tưởng

pháp trị để tiếp thu, học hỏi. Đồng thời, Trung Quốc cũng là quốc gia có nhiều kinh

nghiệm trong việc xây dựng và áp dụng pháp luật khi chuyển đổi nền kinh tế từ tập

trung bao cấp sang kinh tế thị trường, có nhiều điểm tương đồng với pháp luật Việt

Nam về điều kiện kinh tế, chính trị xã hội. Do đó, việc tìm hiểu pháp luật Trung

Quốc sẽ hữu ích, mang lại hiệu quả cho việc nghiên cứu đề tài.

Bên cạnh đó, tác giả chọn pháp luật liên minh Châu Âu là tổ chức liên minh

về kinh tế, chính trị có bề dày lịch sử phát triển pháp luật khá sớm để so sánh. Tác

giả chọn Malaysia là các quốc gia điển hình trong khu vực Đông Nam Á để đối

chiếu một số quy định về trách nhiệm người lao động và người sử dụng lao động khi

tham gia vào quan hệ học nghề, đào tạo nghề. Vì, Malaysia có các đặc điểm về vị trí

địa lý, sự phát triển về kinh tế, xã hội, cùng có cơ cấu dân số trẻ đang trong độ tuổi

lao động và cũng là quốc gia có thị trường lao động đa dạng, linh hoạt khá tương

đồng với Việt Nam. Ngoài ra, nước này còn có nền lập pháp phát triển, hệ thống

pháp luật lao động tương đối hoàn thiện, trong đó có pháp luật lao động liên quan

đến bồi hoàn chi phí đào tạo.

3. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu đề tài là phân tích, đánh giá những vấn đề lý luận và

thực tiễn áp dụng trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo được thể hiện trong các quy

định của pháp luật hiện hành, từ đó nêu lên những bất cập, vướng mắc của pháp

luật. Trên cơ sở đó, tác giả kiến nghị hoàn thiện pháp luật về vấn đề này.

Để thực hiện mục đích trên, tác giả thực hiện những nhiệm vụ cơ bản sau:

Thứ nhất, làm rõ vấn đề lý luận về bồi hoàn chi phí đào tạo trong quan hệ lao

động. Đồng thời đưa ra nguyên tắc xác lập thỏa thuận về bồi hoàn chi phí đào tạo và

ý nghĩa của việc xác định đó đối với kinh tế, xã hội và pháp lý.

7

Thứ hai, phân tích quy định pháp luật hiện hành về bồi hoàn chi phí đào tạo

trong quan hệ lao động, những thuận lợi và khó khăn khi áp dụng quy định này trên

thực tế. Từ đó, rút ra những kinh nghiệm quý báu để phát huy trên thực tế.

Thứ ba, đề xuất hoàn thiện về pháp luật, về thực tiễn áp dụng chế định này tại

các doanh nghiệp và định hướng xét xử của Tòa án.

4. Đối tượng nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận, pháp lý và thực trạng của pháp

luật lao động Việt Nam hiện hành về nguyên tắc xác định trách nhiệm bồi hoàn chi

phí đào tạo, trường hợp bồi hoàn chi phí đào tạo, cụ thể tác giả tập trung vào nghiên

cứu Điều 62 Bộ luật Lao động năm 2012 và các trường hợp đơn phương chấm dứt

hợp đồng lao động từ phía người lao động được quy định tại Bộ luật Lao động và các

Nghị định có liên quan. Từ đó đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật.

5. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản, tập trung chủ yếu

vào căn cứ phát sinh, chấm dứt, hệ quả của việc bồi hoàn chi phí đào tạo theo pháp

luật lao động. Đồng thời, luận văn đưa ra các tình huống trên thực tế, đánh giá phân

tích chúng. Bên cạnh đó, luận văn có tham khảo pháp luật một số nước quy định về

vấn đề này để đưa ra kiến giải phù hợp với tình hình mới.

6. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu

Luận văn vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy

vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ

thể khác nhau, như:

- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Tác giả chủ yếu sử dụng phương pháp

này trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài.

- Phương pháp so sánh lịch sử, so sánh chức năng: Dùng để so sánh giữa

quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành với pháp luật trước đây ở Việt Nam và

đối chiếu với pháp luật của Trung Quốc, Malaysia về bồi hoàn chi phí đào tạo, tác

giả vận dụng phương pháp này chủ yếu trong chương 2.

- Kết hợp lý luận với thực tiễn: Dựa trên các quy định của pháp luật, đối

chiếu với thực tiễn áp dụng, từ đó phân tích những bất cập, vướng mắc của pháp

luật hiện hành về bồi hoàn chi phí đào tạo thể hiện trong các quy định và đưa ra giải

pháp hoàn thiện pháp luật. Tác giả vận dụng phương pháp này chủ yếu trong

chương 3.