Vấn đề bảo vệ môi trường đối với các dự án đầu tư có sử dụng vốn của ngân hàng thế giới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN PHƢƠNG NAM

VẤN ĐỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ CÓ SỬ

DỤNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THẾ GIỚI

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ

Mã số: 60380107

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

Pgs.Ts.Phạm Duy Nghĩa

TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan nội dung tôi viết trong luận văn này là kết quả từ

quá trình nghiên cứu của riêng tôi, cùng với sự hướng dẫn của Pgs.Ts.

Phạm Duy Nghĩa. Các kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và

chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Những kết luận, nhận định… tham khảo từ các sách báo, tạp chí, tài

liệu, công trình nghiên cứu khác đều được trích dẫn một cách rõ ràng.

Tác giả xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về những ý kiến, đề xuất khoa

học của mình.

Tác giả luận văn

Nguyễn Phƣơng Nam

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BVMT Bảo vệ môi trường

CKBVMT Cam kết bảo vệ môi trường

ĐTM Đánh giá tác động môi trường

ĐMC Đánh giá tác động môi trường chiến lược

KHQLMT Kế hoạch quản lý môi trường

QCVN Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia Việt Nam

TNMT Tài nguyên và Môi trường

WB Ngân hàng Thế giới

UBND Ủy ban Nhân dân

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................................1

CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TRONG

CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG ......................................................................5

1.1. Khái niệm về bảo vệ môi trƣờng trong các dự án đầu tƣ xây dựng ..........5

1.1.1. Khái niệm về bảo vệ môi trường ·····················································5

1.1.2. Khía cạnh về bảo vệ môi trường trong các dự án ··········································· 5

1.1.2.1. Khái niệm về dự án đầu tư xây dựng ..................................................... 6

1.1.2.2. Các giai đoạn của dự án ........................................................................6

1.1.2.3. Khía cạnh hoạt động bảo vệ môi trường trong các giai đoạn của dự án

7

1.1.2.4. Khía cạnh về bảo vệ môi trường trong các giai đoạn của dự án sử dụng

vốn WB ...............................................................................................................13

1.2. Qui định pháp luật Việt Nam về bảo vệ môi trƣờng trong các dự án .....16

1.2.1. Hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường trong các dự án tại Việt Nam hiện

nay 16

1.2.2. Đánh giá tác động môi trường ····················································· 18

1.2.2.1. Khái niệm về đánh giá tác động môi trường .......................................18

1.2.2.2. Mục đích và ý nghĩa của quá trình đánh giá tác động môi trường .....18

1.2.2.3. Quá trình hình thành pháp luật về đánh giá tác động môi trường ở Việt

Nam 19

1.2.2.4. Những nội dung cơ bản của pháp luật về đánh giá tác động môi trường

20

1.2.3. Kế hoạch quản lý môi trường của dự án ········································· 26

1.2.3.1. Khái niệm về kế hoạch quản lý môi trường của dự án ........................26

1.2.4. Cam kết bảo vệ môi trường của dự án ············································ 27

1.2.4.1. Khái niệm về cam kết bảo vệ môi trường của dự án ...........................27

1.2.4.2. Qui định của pháp luật về lập cam kết bảo vệ môi trường của dự án .27

1.3. Chính sách của Ngân hàng thế giới về bảo vệ môi trƣờng của dự án. ....28

1.3.1. Định nghĩa về chính sách an toàn của Ngân hàng thế giới ···················· 28

1.3.2. Sự cần thiết của các chính sách an toàn ·········································· 28

1.3.3. Mục tiêu của chính sách an toàn ·················································· 29

1.3.4. Chính sách của Ngân hàng thế giới về an toàn môi trường cho dự án ······ 29

1.3.4.1. Tổng quan về chính sách môi trường cho dự án .................................29

1.3.4.2. Chính sách môi trường sống tự nhiên .................................................30

1.3.4.3. Quản lý tài nguyên nước ......................................................................31

1.3.4.4. Chính sách Rừng ..................................................................................32

1.3.4.5. Quản lý sâu bệnh .................................................................................33

1.3.4.6. An toàn đập ..........................................................................................33

1.3.4.7. Tiếp cận thông tin ................................................................................35

1.3.4.8. Sử dụng hệ thống quốc gia ..................................................................35

1.3.4.9. Đánh giá tác động môi trường ............................................................36

1.3.4.10. Kế hoạch quản lý môi trường ..........................................................42

1.4. So sánh pháp luật Việt Nam và chính sách của Ngân hàng thế giới về bảo

vệ môi trường trong các dự án đầu tư ....................................................................43

4.1.1. Sự tương đồng của pháp luật Việt Nam và chính sách của Ngân hàng thế giới

về bảo vệ môi trường trong các dự án ··················································· 43

4.1.2. Những điểm khác biệt của pháp luật Việt Nam và chính sách của Ngân hàng

thế giới về bảo vệ môi trường của dự án ················································ 44

CHƢƠNG II. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG

TRONG CÁC DỰ ÁN VÀ ĐỊNH HƢỚNG HOÀN THIỆN ..............................48

2.1. Thực trạng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng của dự án. ...........................48

2.1.1. Thực trạng chung của chính sách và pháp luật bảo vệ môi trường đối với dự

án 48

2.1.2. háp luật về tiêu chu n quy chu n ··············································· 49

2.1.3. Thực trạng pháp luật về đánh giá tác động môi trường của dự án ··········· 50

2.1.4. Thực trạng pháp luật về việc lập và triển khai thực hiện kế hoạch quản lý môi

trường của dự án ············································································ 55

2.1.5. Thực trạng pháp luật về việc lập và triển khai thực hiện lập cam kết bảo vệ

môi trường của dự án ······································································· 55

2.1.6. Thực trạng pháp luật về chế tài đối với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo

vệ môi trường trong các dự án ··························································· 55

2.2. Đánh giá thực trạng về việc thực hiện hoạt động bảo vệ môi trƣờng của

các dự án sử dụng vốn tài trợ của WB .................................................................56

2.3. Tầm quan trọng của việc đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trƣờng của

Ngân hàng Thế giới đối với Việt Nam. .................................................................60

2.4. Đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trƣờng trong các

dự án 63

2.4.1. Hoàn thiện qui định về sàng lọc xác định các dự án phải lập báo cáo đánh

giá tác động môi trường,cam kết bảo vệ môi trường ·································· 63

2.4.2. Hoàn thiện các qui định về nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường 63

2.4.3. Bổ sung và hoàn thiện các qui định về lập và thực hiện kế hoạch quản lý môi

trường 64

2.4.4. Hoàn thiện hệ thống quy chu n môi trường ····································· 65

2.4.5. Tăng cường trách nhiệm công bố thông tin và tham vấn cộng đồng ········· 65

2.4.6. Hoàn thiện quy định về chế tài đối với các hành vi vi phạm quy định về bảo vệ

môi trường trong các dự án ·························································································· 66

KẾT LUẬN .............................................................................................................67

TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................69

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngân hàng Thế giới là một định chế tài chính quốc tế có những đóng góp

quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của nước ta trong thời gian vừa qua.

Theo thống kê Việt Nam là khách hàng vay vốn lớn thứ hai trên thế giới của Hiệp

hội phát triển Quốc tế (một tổ chức trong nhóm Ngân hàng Thế giới). Kể từ khi Việt

Nam trở thành nước vay hỗn hợp năm 2010 cho đến năm tài chính 2012, Việt Nam

đã vay trung bình mỗi năm 1,875 tỉ USD từ Ngân hàng Thế giới, nguồn vốn tài trợ

của Ngân hàng Thế giới đã giúp Việt Nam thực hiện được nhiều dự án có tầm quan

trọng rất lớn trong phát triển kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ

tầng kỹ thuật, xóa đói giảm nghèo, cải thiện môi trường sống. Trong quá trình xem

xét tài trợ vốn cho các dự án, Ngân hàng Thế giới coi trọng vấn đề bảo vệ môi

trường của dự án, đây là một trong những yếu tố có ý nghĩa quyết định để Ngân

hàng Thế giới tài trợ hay không tài trợ vốn cho một dự án.

Công tác bảo vệ môi trường cho dự án đầu tư xây dựng bao gồm nhiều hoạt

động từ giai đoạn quy hoạch đến khi dự án hoàn thành đưa vào vận hành, theo quy

định của pháp luật Việt Nam và chính sách môi trường của Ngân hàng Thế giới thì

công tác này tựu chung có hai mảng công tác lớn là đánh giá tác động môi trường

và kế hoạch quản lý môi trường của dự án. Ngoài ra, dự án đầu tư có tính chất, quy

mô, công suất không thuộc danh mục hoặc dưới mức quy định phải thực hiện đánh

giá tác động môi trường, hoặc các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không

thuộc đối tượng phải lập dự án đầu tư nhưng có phát sinh chất thải sản xuất 1

thì chỉ

phải lập cam kết bảo vệ môi trường.

Nhìn chung, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch quản lý môi trường

đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới để kiểm soát và giám sát một cách hiệu quả

quá trình triển khai các dự án ở khía cạnh môi trường, chi phối quá trình ra quyết

định sẽ thực hiện hay không thực hiện dự án, đồng thời làm rõ câu hỏi là trong quá

trình triển khai dự án thì các biện pháp bảo vệ môi trường phải được thực thi như

thế nào? Ở Việt Nam, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch quản lý môi trường

cũng đang ngày càng trở thành một công cụ bảo vệ môi trường quan trọng và chiếm

một vị trí đáng kể trong các văn bản pháp luật về bảo vệ môi trường, đồng thời các

quy định liên quan của pháp luật Việt Nam cũng đã tiếp cận được với các chính

sách môi trường của các tổ chức tài trợ vốn phát triển quốc tế nói chung và Ngân

hàng thế giới nói riêng.

1 Xem : Điều 29 Nghị định 29/2011/NĐ-CP ngày 18 tháng 04 năm 2011 quy định về đánh giá môi trường

chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường