Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Vấn đề bản thể luận trong triết học Phật giáo thời Trần
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
TRIET HOC, SO 7 (230), THAN G 7-2010
VAI\ DE BA \ THE LrAN
TIIONG TRIET HOC PHAT GIAO THdl TRAN
DO HUONG GIANG (*)
Trong bdi viit ndy, tdc gid dd ludn chdng de ldm rd rang, quan niem vi "bdn thi' cua triit
hgc Phdt gido ndi chung vd triit hgc Phdt gido thdi Trdn ndi rieng Id mdt quan niem mang tinh
ddc thil phuang Bdng, Id loqi quan niem vUdt len mgi nhi nguyen. Tuy cdc nhd thien hgc thdi
Trdn dung nhieu ten ggi khdc nhau dichi bdn thi, nhttng cd thi khdi qudt lai nhii sau: bdn the
ciing mdt ldc vita Id tdm thdc vda la vdt chdt. Bdn the ndy Id thttc tqi cudi ciing — la khdi
nguyen. Id cdi ngudn cua todn thi vu, tru. Nd xuyen sud't mgi vdt thi vdt chdt trong vu. tru vd
phdn chiiu trong tdm thdc con ngitdi dttdi dqng bd de, tue gide. TU bdn thi hay chdn nhU, do vo
minh, vgng ddng md xudt hien chiing sinh. Tdng chung sinh sau khi gidi thodt lai trd vi hba
nhdp vdi bdn thi tuyet ddi ndy. :: . t : uJ
•^) an the luan la mdt trong nhflng van de
] cd ban cfla mgi he thd'ng triet hgc nci
' ehung va tridt hgc Phat giao ndi rieng.
Nd la nen tang de giai quydt cac van de
khac cua triet hgc. Nghien cflu vi n dd ban
the luan trong triet hgc Phat giao thdi
Tran, cd the chia lam hai ngi dung ehinh:
khai niem hdn thi, md'i quan he gifla hdn
the va thi gidi hien tUdng.
1. Khai niem bdn the
Quan diem ve bdn the cfla Tri n Thai
Tdng la quan diem "Khdng". Khai.niem
"Khdng" (Sflnyata) trong quan niem ban
the eua Phat giao la thflc tai tuyet ddi, la
thflc the cfla vu tru. Nd khdng phai la mdt
tinh trang khdng ed gi ea, ma la ngudn gd'c
cfla ta't ea mgi ddi sd'ng, la cd't tfly cfla tat ca
dang hinh. Nd vfldt len nhflng khai niem
suy luan va khdng the md ta dfldc. Trong
bai tfla Phd thuyit tU scfn, dng viet: "Tfl dai
vd'n la khdng, ngfl uan cflng chang cd. Tfl
khdng khdi ra hfl vgng, tfl hfl vgng thanh ra
sac tfldng ma sac tfldng la tfl eai chan
khdng. The la hfl vgng tfl khdng, khdng lai
bieu hien thanh hu vgng, hu vgng sinh ra
mgi sac tudng"(l)- NhU vay, "Khdng" la coi
ngudn va nguyen khdi cfla toan bd the gidi
sfl vat, hien tfldng. "Khdng" d day la eai
tuyet dd'i, la thai hfl, chan te la khdng sinh
khdng hda, khdng cd tfldng eung khdng co
hinh, khdng cd diem khdi di u cflng khdng
cd diem ket thfle. Nghia la d trang thai
khdng cd dd'i lap, khdng cd mau thuan, sieu
viet len ti t ca, trang thai "vd sd tru".
Trong bai tfla Kim cUdng tam mugi kinh,
Trin Thai Tdng lai ggi 'Tain the" la "ban
tfnh", "chan tam" va da milu ta nhfl sau:
"Ban tinh sau tram, chan tam trong lang.
Khuyet trdn deu dflt, ndu khdng phai la
ngfldi trf thi khdng truy cflu den gieng mdi
eua nd. Nd khdng hdp, khdng tan, khdng mat,
khdng cdn. Mit va tai khdng the tim hinh
bdng, tieng vang cfla nd. Vi nd khdng phai
hflu cflng khdng phai vd, khdng dao cung
khdng tuc, no dgc tdn, sieu nhien, ngoai no
(*) Thac si. Trung tam Nghien eiiu Chinh tri. Vien
Phat trien ben viing viing Nam Bp.
(1) Din theo: Nguyin Hue Chi (Chi bien). Tha vdn
Ly - Trdn, t.2, quyen thiidng. Nxb Khoa hpc xa hpi,
Ha Npi, 1989, tr.44. • • '!;;;i
80