Ứng dụng lý luận lục thư xây dựng mô hình giảng dạy chữ Hán trong giai đoạn sơ cấp trên cơ sở phương pháp giảng dạy theo trò chơi

教育暨培训部

胡志明市开放大学

--------∞0∞--------

林明辉

中国语言硕士毕业论文

六书理论结合游戏教学模式

在初级汉字教学的应用研究

胡志明市, 2022 年

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

LÂM MINH HUY

ỨNG DỤNG LÝ LUẬN LỤC THƯ XÂY DỰNG

MÔ HÌNH GIẢNG DẠY CHỮ HÁN TRONG GIAI ĐOẠN

SƠ CẤP TRÊN CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY

THEO TRÒ CHƠI

Chuyên ngành: Ngôn ngữ Trung Quốc

Mã số chuyên ngành: 8 22 02 04

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ TRUNG QUỐC

Giảng viên hướng dẫn: TS. TÔ PHƯƠNG CƯỜNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

GIẤY XÁC NHẬN

Tôi tên là: LÂM MINH HUY

Ngày sinh: 19/06/1978 Nơi sinh: TP.HCM

Chuyên ngành: Ngôn ngữ Trung Quốc Mã học viên: 2082202041002

Tôi đồng ý cung cấp toàn văn thông tin luận văn tốt nghiệp hợp lệ về bản quyền cho

Thư viện trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Thư viện trường đại học Mở

Thành phố Hồ Chí Minh sẽ kết nối toàn văn thông tin luận văn tốt nghiệp vào hệ thống

thông tin khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.

Ký tên

LÂM MINH HUY

i

独创性声明

本人郑重声明：所呈交“六书理论结合游戏教学模式在初级汉字教学的应

用研究”的论文是我个人在导师指导下进行的研究工作及取得的研究成果。尽我

所知，除了文中特别加以标注和致谢的地方外，论文中不包含其他人已经发表或

撰写的研究成果，也不包含为获得胡志明市开放大学或其他教育机构的学位或证

书所使用过的材料。与我一同工作的同志对本研究所做的任何贡献均已在论文中

作了明确的说明并表示了谢意。

论文作者(签名）：

胡志明市，2022 年 10 月 17 日

ii

致谢

时间过得真快，一转眼两年多的研究生活已经接近尾声了。这两年，因为疫

情的原因，我在开放大学学习的时间不到一年，剩下的一年多时间都是在线上学

习。虽然我不能到学校上课，但是开放大学、老师们还是很照顾我们，同学们互

相帮助。

首先我要向我的导师苏方强老师表示最真挚的谢意。感谢老师对我论文的指

导，在老师一次又一次的帮助下，我完成了我的毕业论文。这两年来，老师对我

很照顾，给了我很多帮助。

其次，我要感谢张伟权老师、阮李威欣老师、曾泉耀老师、罗翠贤老师、朱

亚辉老师、周昭玲老师、陈开春老师、王慧仪老师、胡明光老师等开放大学的所

有老师，是他们将自己的博学知识传授给我，让我对汉语语言有了更深刻的了解。

感谢开放大学！

另外，我想感谢我的同学们，是他们让我在生活变得多姿多彩。

特别是感谢我的家人一路以来陪伴我、支持我。

iii

摘要

目前，中国经济社会发展的速度快得令全世界注目，中华文化在世界上的

影响越来越大，掌握汉语的必要性也日益提高。在这样的背景下，越南在教育方

面已经注意到了学习汉语的重要性，很多国立和私立学校已经开始重视汉语教学

人才的培养，开设了汉语课，还有很多学校把汉语作为第二语言教学，许多家长

也让孩子在汉语补习班学习。但是，在教师的汉语教学与学生的汉语学习过程中，

也存在着诸多困难和问题。其中，汉字教学与汉字学习就是一个难点。

本人在实际汉语教学工作过程中，深刻体会到了汉字教学的困难所在。这

种困难特别突出地体现在越南初级汉语教学过程中。并且，在实际教学中，一些

教师在汉字教学方面也存在教学方法单一、汉字课程枯燥乏味的问题。

有鉴于此，本论文以对越南初级级阶段的汉字学习现状的把握分析为前提，

在参考多种汉字教学方法的基础上，探索运用六书理论结合游戏教学模式进行教

学实际工作。全文共分为六章。

第 1 章 绪论部分概述了汉字教学的基本情况，具体分析了与本课题研究相

关的研究现状，明确了本课题选题的意义和目的。

第 2 章 六书理论与游戏教学模式。

第 3 章 初级汉语中的汉字分析。

第 4 章 六书结合游戏教学模式在初级汉字教学的应用

第 5 章 结语

作者认为，认识汉字是初学者学习汉语的基础，如果一个人要学习汉语，

必须经过两个阶段：

1、首先让学生认识、熟悉和掌握汉字，才能把汉字用正确的笔画写出来。

iv

2、使学生进一步体会学习和掌握汉语的乐趣。运用六书理论结合游戏教学

法进行汉字教学，更加适合初级对汉字的理解和运用，也可以有效提高初级学生

对汉字的记忆能力和理解能力。

在游戏教学法的具体实施中，学生汉字学习实际情况的具体把握、游戏教

学方案的多样化设计及课后的教学反思都具有十分重要的意义。

关键词：六书，游戏设计, 个案设计, HSK 初级汉字。

v

TÓM TẮT

Hiện nay tốc độ phát triển kinh tế, xã hội của Trung Quốc đang thu hút sự quan

tâm của thế gi i, ản ƣởng của văn hóa Trung Quốc trên thế gi i ngày càng l n, nhu

cầu nguồn nhân lực thông thạo tiếng Trung cũng ngày càng cao. Trong bối cảnh đó,

giáo dục Việt Nam đã nhận thấy tầm quan tr ng của việc h c tiếng Trung, nhiều

trƣ ng công lập và dân lập đã bắt đầu coi tr ng việc đào tạo giáo viên dạy tiếng Trung,

mở các l p dạy tiếng Trung, nhiều trƣ ng đã dạy tiến Trun n ƣ n ôn n ữ thứ hai,

nhiều phụ huynh cũng cho con h c ở á trƣ ng luyện thi tiếng Trung. Tuy nhiên, cũng

không ít khó khăn vƣ ng mắc trong quá trình giảng dạy tiếng Trung của giáo viên và

việc h c tiếng Trung của h c sinh. Trong số đó, việc dạy chữ Hán và h c chữ Hán là

một điểm khó.

Trong quá trình giảng dạy tiếng Trung thực tế, tôi nhận thấy những khó khăn của

việc dạy chữ Hán. Khó khăn này đặc biệt nổi bật trong quá trình dạy h c tiếng Trung

sơ ấp ở Việt m. Hơn nữa, trong thực tế giảng dạy, một số giáo viên còn hạn chế về

p ƣơn p áp ảng dạy và các giáo trình tiếng Trung ƣ p ù ợp.

Chính vì vậy, luận văn này dựa trên tiền đề là nắm bắt và phân tích thực trạng h c

chữ Hán giai đoạn sơ ấp ở Việt m, tr n ơ sở tham khảo nhiều p ƣơn p áp ạy

chữ Hán, tìm hiểu việc sử dụng Lý luận Lụ T ƣ kết hợp v i hình thức dạy h c theo

mô hình trò ơ t ực tế. Bài luận văn này đƣợc chia t n sáu ƣơn .

ƣơn 1, phần mở đầu tóm tắt tìn ìn ơ bản của việc dạy chữ Hán, phân tích

tình hình nghiên cứu hiện nay liên quan đến việc nghiên cứu môn h c này, làm rõ ý

nghĩa và mục đích của môn h c này.

ƣơn 2 là lý luận Lụ T ƣ và p ƣơn pháp dạy h c theo mô hình trò ơ .

ƣơn 3 P ân tí á ữ Hán ở trình độ sơ ấp,

ƣơn 4 Ứng dụng Lụ T ƣ kết hợp v i hình thức dạy h c Chữ Hán sơ ấp theo

mô hình trò ơ .

ƣơn 5 Kết luận

vi

ƣ i viết cho rằng nhận biết chữ Hán là nền tảng cho h c sinh sơ ấp, một h c

sinh khi h c tiếng Trung, sẽ phải trải qua hai giai đoạn:

1. Đầu tiên là để h c sinh nhận biết, nhận dạng, làm quen và thành thạo chữ Hán,

sau đó h có thể viết chữ Hán v i các nét chính xác.

2. Để tạo điều kiện cho h c viên trải nghiệm thêm niềm vui khi h c và thông thạo

tiếng Trung. Sử dụng Lý luận Lụ T ƣ kết hợp v p ƣơn p áp ạy h trò ơ để

dạy chữ Hán phù hợp ơn tron v ệc hiểu và sử dụng chữ Hán, đồng th i có thể nâng

cao hiệu quả khả năng nh và hiểu chữ Hán của h c sinh sơ ấp.

Trong việc thực hiện cụ thể p ƣơn p áp ạy h trò ơ , v ệc nắm bắt tình hình

thực tế h c chữ Hán của h c sinh, thiết kế đa dạng kế hoạch dạy h trò ơ v p ản

ánh việc dạy h c sau tiết h c có ý nghĩa rất l n.

vii

目录

独创性声明..…………………………………………………………………………….i

致谢……………………………………………………………………………… i

摘要 …………………………………………………………………………iii

TÓM TẮT ………………………………………………….…………………….v

目录 ………………...……………………………………………………………….vii

图表目录…..……………………………………………………………………………x

第 1 章 绪论.................................................................................................................1

1.1 选题缘由 ...................................................... 1

1.2 选题意义 ...................................................... 1

1.3 研究综述 ...................................................... 2

1.3.1 游戏教学法研究综述 ......................................... 2

1.3.2 汉字教学研究综述 ........................................... 4

1.3.3 游戏教学法与汉字教学研究综述 ............................... 6

1.4 研究方法„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„7

1.4.1 文献研究法„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„7

1.4.2 案例研究法„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„7

第 2 章 六书理论与游戏教学模式.............................................................................8

2.1 “六书”理论概述 .............................................. 8

2.1.1“六书”理论的由来与发展.................................... 8

2.1.2“六书”理论的具体内容...................................... 8

2.1.2.1.象形字 ................................................. 8

2.1.2.2.指事字 ................................................. 9

viii

2.1.2.3.会意字 ................................................ 10

2.1.2.4.形声字 ................................................ 13

2.1.3“六书”理论的厚重价值..................................... 14

2.1.4 “六书”理论的普适价值.................................... 14

2.1.5 “六书”理论的延展价值.................................... 15

2.2 游戏教学法的理论基础 ......................................... 15

2.2.1 游戏教学法定义............................................ 15

2.2.2 游戏教学法理论基础........................................ 16

第 3 章 初级汉语中的汉字分析...............................................................................19

3.1 标准教程 HSK1-3 级生字的基本信息分析（按六书分析） ............ 19

3.2 标准教程 HSK1-3 级生字的基本信息分析（按部首分析）. ......... ..20

第 4 章：六书结合游戏教学模式在初级汉字教学的应用.......................................26

4.1 象形字和指事字的游戏教学设计 .................................. 26

4.1.1 象形字的特点.............................................. 26

4.1.2 指事字的特点.............................................. 27

4.1.3 象形字和指事字教学........................................ 27

4.1.4 象形字和指事字的游戏教学设计.............................. 29

4.2 会意字和形声字的游戏设计 ...................................... 29

4.2.1 会意字的特点 .............................................. 29

4.2.2 形声字的特点 .............................................. 30

4.2.3 会意字、形声字和部件教学.................................. 30

4.2.4.会意字和形声字的游戏教学设计.............................. 31

4.3 “六书”形音义的游戏教学设计 ................................. 32

ix

4.4 汉字笔画的游戏游戏设计 ....................................... 33

4.5 游戏教学方案设计.............................................. 33

4.5.1 独体子游戏教学设计 ........................................ 33

4.5.2 合体字游戏教学设计 ........................................ 39

第 5 章 结语..................................................................................................................47

参考文献 .......................................................................................................................48

附录 1………………………………………………………………………………..52

附录 2………………………………………………………………………………..93

附录 3………………………………………………………………………………..110

附录 4………………………………………………………………………………..130

x

图表目录

表 3.1 标准教程 HSK1-3 级汉字的基本信息分析 （按六书分析）……………19

表 3.2 汉字部首在“标准教程 HSK1-3”的字数和比重分析……………………20

表 3.3 汉字部首在“标准教程 HSK1-3” 只出现一个字…………………………23

表 3.4 汉字部首在“标准教程 HSK1-3” 重要部首………………………………23

表 3.5 六十个部首在“标准教程 HSK1-3 级”还没出现顺序排列………………24

1

第 1 章 绪论

1.1 选题缘由

目前，对于越南初级汉语学习者来说，他们的听说能力远强于读写能力，

一方面是由于汉字难写、难认，另一方面对汉字教学法不当有关。汉字一直是越

南初级学生学习汉语过程中的一大难点，很多学生因为在汉字学习过程中遇到太

多困难而最终放弃学习汉语。

为了吸引学生学习汉语感兴趣，我们需要用一些有趣的新方法来教学。在

课堂上加入游戏来帮助学习和练习汉字。通过各种类型的游戏，有针对性地对汉

字进行分类和学习，不仅活跃了课堂气氛，更重要的是减轻学生学习的心理负担，

使他们有更多的热情、更积极的态度去学习汉字和汉语。

1.2 选题意义

学好汉字，首先要培养对汉字学习的兴趣。在汉字教学过程中，教师不仅

要完成教学任务，还要调动学生的积极性。在越南，汉字课堂教学的主要形式还

是以翻译法和认知法为主，汉字课堂中，教师与学生之间的互动较少，由此导致

课堂的教学效果不太理想。

因此，作者希望通过游戏的方式使学生一方面玩、一方面学习，给单调的

汉字课堂增加感兴趣。笔者以《标准教程 HSK1-3》为依托, 系统地设计汉语课

堂中的游戏。