Ứng dụng lý luận đọc hiểu trong giảng dạy thơ ca cổ đại Trung Quốc - Trường hợp bài “将进酒”của Lý Bạch

教育暨培训部

胡志明市开放大学

--------∞0∞--------

缪 金 燕

中国语言硕士毕业论文

探讨中国古诗之教学设计

兼及阅读理论之应用

—以唐·李白《将进酒》为例

胡志明市, 2022 年

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

MAO KIM YẾN

ỨNG DỤNG LÝ LUẬN ĐỌC HIỂU TRONG GIẢNG DẠY

THƠ CA CỔ ĐẠI TRUNG QUỐC —

TRƯỜNG HỢP BÀI “将进酒” CỦA LÝ BẠCH

Chuyên ngành: Ngôn ngữ Trung Quốc

Mã số chuyên ngành: 8 22 02 04

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ TRUNG QUỐC

Giảng viên hướng dẫn: TS. TRƯƠNG VĨ QUYỀN

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

GIẤY XÁC NHẬN

Tôi tên là: MAO KIM YẾN

Ngày sinh: 08/11/1959 Nơi sinh: Tp. Hồ Chí Minh

Chuyên ngành: Ngôn Ngữ Trung Quốc Mã học viên: 2082202041010

Tôi đồng ý cung cấp toàn văn thông tin luận án/ luận văn tốt nghiệp hợp lệ về

bản quyền cho Thư viện trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Thư viện

trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh sẽ kết nối toàn văn thông tin luận án/

luận văn tốt nghiệp vào hệ thống thông tin khoa học của Sở Khoa học và Công

nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.

Ký tên

MAO KIM YẾN

i

独创性声明

本人郑重声明：所呈交“探讨中国古诗之教学设计兼及阅读理论之应用

----以唐·李白《将进酒》为例”的论文是我个人在导师指导下进行的研究

工作及取得的研究成果。尽我所知，除了文中特别加以标注和致谢的地方外，

论文中不包含其他人已经发表或撰写的研究成果，也不包含为获得胡志明市

开放大学或其他教育机构的学位或证书所使用过的材料。与我一同工作的同

志对本研究所做的任何贡献均已在论文中作了明确的说明并表示了谢意。

论文作者(签名）：

胡志明市，二 0 二二年十一月廿六日

ii

致谢

此硕士学位论文是在张伟权博士的指导下完成的。从选题到撰写，张博士

为我解决了很多问题。他细致地指导，引导我开拓创建新的思路，给予我很大的

帮助。论文的完成，已灌注了张博士大量的心血和时间。他渊博的专业理论知识、

丰富的教学经验、严谨的治学态度，让我受益匪浅。

于此要特别感谢我的导师张伟权博士。此外，还要衷心感谢我的家人，他

们的理解与支持是我最大的动力。

在此论文完成之际，也谨向两年来给予我关心帮助的老师们致以最诚挚的

谢意！

iii

中文摘要

诗歌是人类最早的文学类型，在文学史上，开辟鸿蒙的就是民间歌谣。孔

子认为诗歌是可以熏陶人格的修养、提升文化的素养。他提倡“诗教”，曾说过：

“温柔敦厚，诗教也。”。可见，对国民教育来说，诗的教育是多么的重要。

可是现在的学生都认为古诗枯燥乏味，难学难懂，于是对古诗产生畏惧及

抗拒心理，致使喜欢古诗的人就越来越少，教学实践也不甚理想了。古诗遭受冷

落，是诗歌的不幸，也是文学史的不足。为了弥补这个不足，本文通过增强实用

的阅读理论、采用灵活的教学手段，设计合适于中国古诗的教学方法，冀望能培

育及强化学生心灵的诗性，激活他们学习古诗的兴趣，从而提升其文学素养。

孟庆文主编的《唐诗三百首·精华赏析》（海口：南海出版公司出版，

1997）里有很多艺术性与思想性较高的名篇佳作。此书对每首唐诗都作出详尽地

解释、细致地赏析，让读者能深入理解到诗歌的内容、欣赏到诗歌的艺术价值，

接受到思想与美感的教育。因此，本文在其中选取了李白的《将进酒》及若干经

典诗作，来进行探讨中国古诗之教学设计兼及阅读理论之应用, 同时提出一些相

关的教学建议。希望能从多角度培养学生的学习能力，引起他们学习中国古诗的

兴趣，充分地感受古诗的魅力，深刻地理解中国古典文化，进一步充实和提高现

代汉语的知识、语言运用能力及文学素养。

本文一开头是绪论，呈述选题缘由、研究背景、研究目的、研究意义。论

文一共有五章。第一章探讨中国国内与外国的一些课程设计和中国古代汉语教学

设计之研究现状，及一些阅读教学理论。第二章是从各个不同的阅读视角去探讨

中国古诗，如感知诵读、多元解读、全面通读及群文阅读等。第三章是由李白

《将进酒》再开拓阅读园地，探讨与其内容相关之句群主题，如豪放乐观、歌颂

iv

友谊、感叹人生、借景抒情、借酒抒怀及怀才不遇等。第四章是提出中国古诗之

课堂教学理论与方法，包括教学理论与一些实用的教学法，如课堂互动、诵读法、

阅读法、归纳法、情景教学法及多媒体教学法等。第五章是对唐·李白《将进酒》

进行具体四节课的课堂教学设计，最后为结语。

[关键词] 中国古诗；教学设计；阅读理论；《将进酒》

v

TÓM TẮT

Thơ ca là loại hình văn học cổ xưa nhất của nhân loại. Theo Khổng Tử, có học

thơ ca thì con người ta mới có nhân cách đôn hậu, trở nên khiêm tốn và nhã nhặn.

Nhưng học sinh thời nay đều cho rằng thơ ca cổ đại Trung Quốc khó học khó nhớ,

không cảm thấy hứng thú trong việc học thơ ca nữa.

Nên trong bài luận văn này, chúng tôi thử đưa ra ý tưởng thiết kế môn học giảng

dạy thơ ca cổ đại với sự tăng cường thêm nhiều lý luận đọc hiểu từ nhiều góc nhìn, và

áp dụng nhiều phương pháp thiết thực trong việc dạy và học, nhằm khơi gợi lại niềm

đam mê học thơ ca cổ đại, khiến học sinh trung học yêu thích bộ môn này, đồng thời

cung cấp thêm nhiều tri thức chuyên sâu, góp phần cho việc nâng cao trình độ cảm thụ

văn học của học sinh.

Phần dẫn nhập trình bày nguyên do chọn đề tài, phân tích bối cảnh hiện tại, mục

đích và ý nghĩa của môn học thơ ca cổ đại. Luận văn được chia làm 5 chương. Chương

1 giới thiệu một số thành tựu nghiên cứu về thiết kế môn học của Trung Quốc và nước

ngoài, đồng thời giới thiệu một số lý luận về môn đọc hiểu. Chương 2 giới thiệu một số

góc nhìn về việc đọc hiểu thơ cổ Trung Quốc nói chung và thơ Đường nói riêng.

Chương 3 tìm hiểu và khai thác mở rộng những bài thơ Đường có nội dung chủ đề liên

quan đến bài “将进酒” của Lý Bạch. Chương 4 tìm hiểu nội dung thiết kế của bộ môn

thơ ca cổ đại Trung Quốc, qua đó có đề xuất một số lý luận và phương pháp giảng dạy

thực tiễn trong việc giảng dạy bộ môn này. Chương 5 thiết kế một giáo án hoàn chỉnh

đầy đủ 5 bước lên lớp cho bài “将进酒” của Lý Bạch. Cuối là phần kết luận, kỳ vọng

khi thực thi giáo án này, có thể giúp học sinh học tốt môn văn học cổ đại, đặc biệt là

thơ ca, làm nền tảng để học tốt hơn môn Hán ngữ hiện đại.

Từ khóa: Thơ cổ Trung Quốc, thiết kế dạy học, lý luận kỹ năng đọc hiểu, tác

phẩm “Qiang jin jiu”

vi

目录

独创性声明 .......................................................... i

致谢............................................................... ii

中文摘要 .......................................................... iii

TÓM TẮT .......................................................... v

目录............................................................... vi

图片目录 ......................................................... viii

绪论................................................................ 1

第一章 研究综述与阅读理论 ......................................... 4

1.1 课程设计之研究现状..................................................................................................................4

1.2 中国古代汉语教学设计之研究现状..........................................................................................6

1.3 阅读教学理论..............................................................................................................................9

1.4 阅读类别................................................................................................................................... 13

1.4.1 精读................................................................................................................................... 13

1.4.2 略读................................................................................................................................... 13

1.4.3 眺读................................................................................................................................... 14

1.4.4 查读................................................................................................................................... 14

第二章 中国古诗阅读之视角 ........................................ 16

2.1 感知诵读................................................................................................................................... 17

2.2 多元解读................................................................................................................................... 23

2.3 全面通读................................................................................................................................... 25

2.4 群文阅读................................................................................................................................... 28

第三章 探讨与李白《将进酒》内容相关的古诗句群 ..................... 33

3.1 豪放乐观................................................................................................................................... 33

3.2 歌颂友谊................................................................................................................................... 35

3.3 感叹人生................................................................................................................................... 39

3.4 借景抒情................................................................................................................................... 41

3.5 借酒抒怀................................................................................................................................... 43

3.6 怀才不遇................................................................................................................................... 46

vii

第四章 中国古诗之课堂教学理论与方法 .............................. 50

4.1 教学理论................................................................................................................................... 50

4.1.1 语言学............................................................................................................................... 51

4.1.2 心理学............................................................................................................................... 51

4.1.3 教育学............................................................................................................................... 52

4.2 教学方法................................................................................................................................... 53

4.2.1 课堂互动........................................................................................................................... 54

4.2.2 诵读法............................................................................................................................... 55

4.2.3 阅读法............................................................................................................................... 57

4.2.4 归纳法............................................................................................................................... 59

4.2.5 情景法............................................................................................................................... 63

4.2.6 多媒体教学法................................................................................................................... 65

第五章 唐·李白《将进酒》之课堂教学设计........................... 69

5.1 教学对象................................................................................................................................... 69

5.2 教学目标................................................................................................................................... 69

5.3 教学时量................................................................................................................................... 69

5.4 课程范围................................................................................................................................... 69

5.5 教学内容................................................................................................................................... 70

5.6 具体教学方法........................................................................................................................... 70

5.6.1 课堂互动........................................................................................................................... 70

5.6.2 诵读法............................................................................................................................... 70

5.6.3 阅读法............................................................................................................................... 71

5.6.4 归纳法............................................................................................................................... 71

5.6.5 情景法............................................................................................................................... 71

5.6.6 多媒体教学法................................................................................................................... 71

5.7 教学评价................................................................................................................................... 72

结语............................................................... 82

参考文献 ........................................................... 85