Tuyển chọn một số giống sắn mới và nghiên cứu một số biện pháp thâm canh cho giống sắn tại Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THỊ LƢƠNG

TUYỂN CHỌN MỘT SỐ GIỐNG SẮN MỚI

VÀ NGHIÊN CỨU MỘT SỐBIỆN PHÁP THÂM CANH

CHO GIỐNG SẮN TẠI THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THỊ LƢƠNG

TUYỂN CHỌN MỘT SỐ GIỐNG SẮN MỚI

VÀ NGHIÊN CỨU MỘT SỐBIỆN PHÁP THÂM CANH

CHO GIỐNG SẮN TẠI THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Khoa học cây trồng

Mã số: 60.62.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VIẾT HƢNG

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ bất cứ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này

đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ

nguồn gốc.

Học viên

Nguyễn Thị Lương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Sau quá trình học tập và nghiên cứu đề tài, tôi đã hoàn thành bản luận

văn nghiên cứu khoa học. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới các

thầy giáo, cô giáo trong Khoa Sau Đại học; Khoa Nông Học, Trường Đại học

Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi tiến hành nghiên

cứu và hoàn thành luận văn.

Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Viết

Hưng đã luôn quan tâm giúp đỡ nhiệt tình, trách nhiệm và công tâm trong

suốt quá trình tôi tiến hành nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn.

Do còn hạn chế về trình độ lý luận và kinh nghiệm thực tế nên

không tránh khỏi thiếu sót, tôi rất mong được sự giúp đỡ, góp ý kiến bổ

sung của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để đề tài của tôi được

hoàn thiện hơn.

Nhân dịp này, tôi xin trân trọng gửi tới các thầy giáo, cô giáo, bạn bè,

đồng nghiệp, gia đình sự biết ơn sâu sắc và xin gửi lời chúc tốt đẹp nhất.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2014

Học viên

Nguyễn Thị Lương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii

DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................ ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Đặt vấn đề...................................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Yêu cầu nghiên cứu....................................................................................... 2

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 3

1.1. Tình hình sản xuất, tiêu thụ sắn trên thế giới và Việt Nam ....................... 3

1.1.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ sắn trên thế giới.................................. 3

1.1.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ sắn ở Việt Nam .................................. 8

1.2. Tình hình nghiên cứu, chọn tạo giống sắn trên thế giới và Việt Nam..... 12

1.2.1. Tình hình nghiên cứu giống sắn trên thế giới ................................... 12

1.2.2. Tình hình nghiên cứu giống sắn ở Việt Nam.................................... 15

1.3. Tình hình nghiên cứu về một số biện pháp kỹ thuật thâm canh sắn ở

trên thế giới và trong nước có liên quan đến đề tài......................................... 18

1.3.1. Tình hình nghiên cứu thời vụ trồng và thu hoạch sắn ...................... 18

1.3.2. Tình hình nghiên cứu mật độ và khoảng cách trồng sắn trên thế

giới và trong nước ....................................................................................... 20

Chƣơng 2. ƢƠ U ................ 22

2.1. Đối tượng ................................................................................................. 22

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu............................................................ 22

2.3. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 22

2.4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 22

2.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm ......................................................... 22

2.4.2. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi .............................................. 25

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

2.5. Phương pháp tính toán và xử lý số liệu.................................................... 26

Chƣơng 3. ........................ 28

3.1. Kết quả nghiên cứu của 5 giống sắn mới tham gia thí nghiệm tại

trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên năm 2013 ........................................ 28

3.1.1. Tỷ lệ mọc mầm và thời gian mọc mầm của 5 giống sắn .................. 28

3.1.2. Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây của 5 giống sắn........................... 29

3.1.3. Tốc độ ra lá của 5 giống sắn ............................................................. 31

3.1.4. Tuổi thọ lá của 5 giống sắn............................................................... 32

3.1.5. Đặc điểm nông sinh học của 5 giống sắn ......................................... 34

3.1.6. Các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất và chất lượng của 5

giống sắn ..................................................................................................... 38

3.1.7. Hoạch toán hiệu quả kinh tế của 5 giống sắn ................................... 46

3.2. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của thời vụ trồng đến giống sắn mới

KM414 tại Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên năm 2013 - 2014 ......... 47

3.2.1. Ảnh hưởng của thời vụ trồng tỷ lệ mọc mầm và thời gian mọc

mầm của giống sắn KM414 ....................................................................... 47

3.2.2. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tốc độ tăng trưởng chiều cao

cây của giống sắn KM414.......................................................................... 49

3.2.3. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tốc độ ra lá của giống sắn KM414.....50

3.2.4. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tuổi thọ lá của giống sắn KM414.......52

3.2.5. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến đặc điểm nông sinh học của

giống sắn KM414........................................................................................ 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.2.6. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến năng suất, chất lượng và các

yếu tố cấu thành năng suất của giống sắn KM414 .................................... 57

3.3. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ trồng đến giống sắn mới

KM414 tại Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên năm 2013..................... 66

3.3.1. Ánh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ mọc mầm và thời gian

mọc mầm của giống sắn KM414 ................................................................ 66

3.3.2. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tốc độ tăng trưởng chiều cao

cây của giống sắn KM414........................................................................... 67

3.3.3. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tốc độ ra lá của giống sắn KM414.....69

3.3.4. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tuổi thọ lá của giống sắn KM414......70

3.3.5. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến đặc điểm nông sinh học của

giống sắn KM414........................................................................................ 71

3.3.6. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến năng suất, chất lượng và các

yếu tố cấu thành năng suất của giống sắn KM414 .................................... 75

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ........................................................................... 84

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 86

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CIAT : Trung tâm Quốc tế Nông nghiệp Nhiệt đới

CTCRI : Viện Nghiên cứu Cây có củ

CATAS : Học Viện Cây trồng Nhiệt đới Nam Trung Quốc

FCRI : Viện Nghiên cứu Cây trồng Thái Lan

FAO : Tổ Chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc

FCRI : Viện Nghiên cứu Cây trồng Thái Lan

GSCRI : Viện Nghiên cứu Cây trồng Cận Nhiệt đới Quảng Tây Trung Quốc

IITA : Viện Quốc tế Nông nghiệp Nhiệt đới

IFPRI : Viện Nghiên cứu Chính sách lương thực thế giới

MARIF : Viện Nghiên cứu Cây Lương thực Marlang - Indonexia

TTDI : Viện Tinh bột Sắn Thái Lan

ĐHNLTN : Đại học Nông lâm Thái Nguyên

NLSH : Năng lượng sinh học

NSCT : Năng suất củ tươi

NSSVH : Năng suất sinh vật học

NSTL : Năng suất thân lá

NSCK : Năng suất củ khô

NSTB : Năng suất tinh bột

TLCK : Tỷ lệ chất khô

TLTB : Tỷ lệ tinh bột

HSTH : Hệ số thu hoạch

CTTN : Công thức thí nghiệm

TB : Trung bình

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Diện tích, năng suất và sản lượng sắn trên toàn thế giới giai

đoạn 2008 -2013 ......................................................................... 3

Bảng 1.2. Diện tích, năng suất, sản lượng sắn của những nước trồng

sắn chính trên thế giới năm 2012................................................ 4

Bảng 1.3. Tình hình xuất, nhập khẩu sắn khô toàn cầu giai đoạn

2008 - 2011 ................................................................................. 6

Bảng 1.4. Diện tích, năng suất và sản lượng sắn ở Việt Nam giai

đoạn 2000 - 2012 ........................................................................ 8

Bảng 1.5. Diễn biến diện tích, sản lượng sắn của các vùng trồng sắn

của Việt Nam từ năm 2000 - 2012.............................................. 8

Bảng 1.6: Diện tích và năng suất của một số giống sắn đang sử dụng

ở Việt Nam................................................................................ 11

Bảng 3.1. Tỷ lệ mọc mầm và thời gian mọc mầm của 5 giống sắn

tham gia thí nghiệm ................................................................. 28

Bảng 3.2. Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây của 5 giống sắn tham gia

thí nghiệm ................................................................................ 29

Bảng 3.3. Tốc độ ra lá của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm................... 31

Bảng 3.4. Tuổi thọ lá của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm ................... 33

Bảng 3.5. Đặc điểm nông sinh học của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm.... 34

Bảng 3.6. Các yếu tố cấu thành năng suất của 5 giống sắn tham gia

thí nghiệm ................................................................................ 38

Bảng 3.7. Năng suất của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm...................... 40

Bảng 3.8. Chất lượng của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm .................... 42

Bảng 3.9. Kết quả hoạch toán kinh tế của 5 giống sắn tham gia

thí nghiệm........................................................................ 46

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

Bảng 3.10. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tỷ lệ mọc mầm và thời

gian mọc mầm của giống sắn KM414 ...................................... 47

Bảng 3.11. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tốc độ tăng trưởng chiều

cao cây của giống sắn KM414.................................................. 49

Bảng 3.12. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tốc độ ra lá của giống

sắn KM414......................................................................... 50

Bảng 3.13. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tuổi thọ lá của giống

sắn KM414......................................................................... 52

Bảng 3.14. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến đặc điểm nông sinh học của

giống sắn KM414 tại trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên.......54

Bảng 3.15. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến các yếu tố cấu thành

năng suất của giống sắn KM414.............................................. 57

Bảng 3.16. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến năng suất củ tươi, năng

suất thân lá, năng suất sinh vật học và hệ số thu hoạch của

giống sắn KM414..................................................................... 60

Bảng 3.17. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tỷ lệ chất khô, tỷ lệ

tinh bột, năng suất củ khô, năng suất tinh bột của giống

sắn KM414 .............................................................................. 63

Bảng 3.18. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ mọc mầm và thời

gian mọc mầm của giống sắn KM414...................................... 66

Bảng 3.19. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tốc độ tăng trưởng chiều

cao cây của giống sắn KM414.................................................. 67

Bảng 3.20. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tốc độ ra lá của giống

sắn KM414.......................................................................... 69

Bảng 3.21. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tuổi thọ lá của giống

sắn KM414.......................................................................... 70

Bảng 3.22. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến đặc điểm nông sinh học

của giống sắn KM414............................................................... 71

Bảng 3.23. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến các yếu tố cấu thành

năng suất của giống sắn KM414............................................... 75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ix

Bảng 3.24. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến năng suất của giống

sắn KM414........................................................................ 77

Bảng 3.25. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến chất lượng của giống

sắn KM414........................................................................ 80

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Biểu đồ năng suất của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm ............ 41

Hình 3.2: Biểu đồ tỷ lệ chất khô và tỷ lệ tinh bột của 5 giống sắn

tham gia thí nghiệm .................................................................... 44

Hình 3.3: Biểu đồ năng suất củ khô và năng suất tinh bột của 5 giống

sắn tham gia thí nghiệm............................................................. 46

Hình 3.4: Biểu đồ hoạch toán kinh tế của 5 giống sắn tham gia thí nghiệm.. 47

Hình 3.5: Biểu đồ ảnh hưởng của thời vụ trồng đến năng suất củ tươi, năng

suất thân lá và năng suất sinh vật học của giống sắn KM414.......... 61

Hình 3.6: Biểu đồ ảnh hưởng của thời vụ trồng đến tỷ lệ chất khô, tỷ

lệ tinh bột của giống sắn KM414............................................... 64

Hình 3.7: Biểu đồ ảnh hưởng của thời vụ trồng đến năng suất củ khô,

năng suất tinh bột của giống sắn KM414 .................................. 65

Hình 3.8: Biểu đồ ảnh hưởng của mật độ trồng đến năng suất của

giống sắn KM414....................................................................... 78

Hình 3.9: Biểu đồ ảnh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ chất khô và tỷ

lệ tinh bột của giống sắn KM414............................................... 81

Hình 3.10: Biểu đồ ảnh hưởng của mật độ trồng đến năng suất củ khô

và năng suất tinh bột của giống sắn KM414............................... 82

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

Cây sắn (Manihot esculenta Crantz) là một trong những cây lương thực

dễ trồng, có khả năng thích ứng rộng, và trồng được trên những vùng đất

nghèo, không yêu cầu cao về điều kiện sinh thái, phân bón, chăm sóc. Nó

được trồng rộng rãi từ 300 Bắc đến 300 Nam và được trồng ở trên 100 nước

nhiệt đới thuộc ba châu lục lớn là châu Phi, châu Mỹ và châu Á (Phạm Văn

Biên và Hoàng Kim,1991)[1].

Sắn là cây lương thực rất quan trọng bởi có giá trị lớn trên nhiều mặt.

Sắn là nguồn lương thực đáng kể cho con người, hiện nay nhiều nước trên thế

giới đã sử dụng sắn và các sản phẩm chế biến từ sắn làm nguồn lương thực

chính, nhất là các nước ở châu Phi. Tinh bột sắn còn là một thành phần quan

trọng trong chế độ ăn của hơn một tỷ người trên thế giới. Sắn cũng là thức ăn

cho gia súc, gia cầm quan trọng tại nhiều nước trên thế giới, ngoài ra sắn còn

là hàng hóa xuất khẩu có giá trị để làm nguyên liệu cho ngành công nghiệp

chế biến bột ngọt, bánh kẹo, mì ăn liền, ván ép, bao bì, màng phủ sinh học và

phụ gia dược phẩm… Đặc biệt trong thời gian tới, sắn là nguyên liệu chính

cho công nghiệp chế biến nhiên liệu sinh học (ethanol).

Ở Việt Nam, sắn là cây lương thực quan trọng sau lúa và ngô. Năm

2012 diện tích sắn toàn quốc là 550,6 nghìn ha, năng suất bình quân 177,0

tạ/ha, sản lượng là 9745,5 nghìn tấn (FAOSTAT, 2013)[35]. Cả nước hiện

có hơn 60 nhà máy chế biến tinh bột sắn, trong đó có 41 nhà máy đã đi vào

hoạt động với tổng công suất 2,2 - 3,8 triệu tấn sắn củ tươi/năm. Tổng sản

lượng tinh bột sắn của Việt Nam hiện đạt 600 - 800 nghìn tấn, trong đó có

khoảng 70% dành cho xuất khẩu và 30% tiêu thụ trong nước (Trần Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2

Ngoạn, 2007)[22].

Cây sắn ở Việt Nam ngày càng có nhu cầu cao trong công nghiệp chế

biến tinh bột, thức ăn gia súc, thực phẩm, dược liệu và trở thành cây hàng hóa

xuất khẩu của nhiều tỉnh, công nghiệp chế biến ngày càng đa dạng hóa sản

phẩm, đáp ứng nhu cầu của người dân ngày càng tốt hơn.

Để đáp ứng nguồn nguyên liệu hiện nay thì giống tốt cho năng suất cao,

chất lượng tốt và thích ứng rộng đồng thời áp dụng một số biện pháp kỹ thuật

như thời vụ, mật độ trồng thích hợp là rất quan trọng. Thí nghiệm tiến hành

nghiên cứu biện pháp kỹ thuật cho giống sắn KM414 vì kế thừa kết quả của

các nghiên cứu trước đó về giống sắn KM414 cho thấy đây là giống sắn có

tiềm năng cho năng suất và chất lượng tốt.

Chính vì vậy, các nhà khoa học trên thế giới và trong nước đang rất quan

tâm đến công tác chọn lọc và cải tạo giống sắn mới có năng suất cao, chất lượng

tốt nhằm đáp ứng nhu cầu hiện nay cũng như sau này. Xuất phát từ thực tế đó,

tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Tuyển chọn một số giống sắn mới và nghiên

cứu một số biện pháp thâm canh cho giống sắn tại Thái Nguyên”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

- Thông qua nghiên cứu đặc điểm sinh trưởng, phát triển năng suất và

chất lượng của các giống sắn tham gia nghiên cứu để chọn được 1 - 2 giống

sắn có triển vọng nhất nhằm tăng hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.

- Nghiên cứu, xác định một số biện pháp kỹ thuật canh tác (thời vụ và

mật độ trồng) hợp lý đối với cây sắn để nâng cao năng suất, chất lượng và

tăng hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.

3. Yêu cầu nghiên cứu

- Xác định được giống sắn mới có đặc điểm sinh trưởng, phát triển

tốt, các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất và chất lượng cao phục vụ

cho sản xuất.

- Xác định được mật độ trồng hợp lý nhất đạt năng suất và chất lượng

cao cho giống sắn mới KM414.