Tư tưởng về dân của Nguyễn Trãi

Trương Thị Thảo Nguyên Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 109(09): 9 - 13

9

TƯ TƯỞNG VỀ DÂN CỦA NGUYỄN TRÃI

Trương Thị Thảo Nguyên

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Tư tưởng về dân của Nguyễn Trãi là sự hội tụ những giá trị tinh hoa, đạo lý của dân tộc, của thời

đại và của một trí tuệ tài ba với trái tim luôn đập cùng nhịp đập của những người dân đau khổ. Bài

viết đã phân tích một số nội dung chủ yếu trong tư tưởng về dân của Nguyễn Trãi như khái niệm

về dân, vai trò của dân và tư tưởng an dân. Qua đó, cho thấy trong Tư tưởng về dân của Nguyễn

Trãi mang đậm tính chất nhân văn, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc.

Từ khoá: Tư tưởng về dân, nhân dân, vai trò của dân, sức mạnh của dân, xã hội

Nguyễn Trãi (1380 – 1442) là nhà văn hóa

lớn, nhà tư tưởng lớn, một vị anh hùng dân

tộc, là người “khai quốc công thần của Hậu

Lê. Ông đã từng đỗ Thái học sinh (năm

1400), từng làm quan dưới triều Hồ (1400 –

1407), đã từng cùng với Lê Lợi lãnh đạo nhân

dân ta chống giặc Minh xâm lược.*

Chứng kiến tận mắt những “o bế” của nhà Hồ

trong thời gian ông làm quan dưới triều đại

này, đặc biệt trong nhiều năm phải sống một

cuộc sống nghèo khổ ở quê nhà nơi thôn dã

cùng với người cha, cùng với những người

nông dân nghèo khổ, những người lao động

đã làm cho ông gần gũi với họ, đã giúp cho

ông nhận thức rõ hơn và thông cảm hơn cuộc

sống khổ cực của người nông dân, người dân

dưới chế độ phong kiến, bởi vậy ông càng

trân trọng họ. Tư tưởng về dân (TTVD) của

ông được hình thành chủ yếu từ chính hiện

thực cuộc sống mà ông và người dân đã trải

qua. Và không chỉ thế, TTVD của ông nói

chung, về vai trò của dân, sức mạnh của nhân

dân, của khối đại đoàn kết toàn dân, v.v của

ông còn chủ yếu được hình thành từ tháng

ngày ông cùng với Lê Lợi lãnh đạo nhân dân

chống giặc Minh xâm lược, cùng với nghĩa

quân Lam Sơn, với nhân dân “nếm mật nằm

gai” chống giặc.

Trong nội dung tư tưởng của Nguyễn Trãi về

dân cho thấy, với dân, ông luôn có cái nhìn thân

thiện, gần gũi và với một tình cảm, một tấm

lòng yêu dân, yêu nước từ đáy lòng.

*

Tel: 0917 333 789

MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG TƯ

TƯỞNG VỀ DÂN CỦA NGUYỄN TRÃI

Quan niệm của Nguyễn Trãi về dân

Thứ nhất: Trong tư tưởng của Nguyễn Trãi,

dân là lực lượng lớn nhất trong xã hội. Theo

đó, trong tư tưởng của ông, dân được nhìn

nhận ở các phương diện sau: Dân là những

người bình dị nhất trong xã hội, họ là người

nông dân nghèo khổ và đang làm ra của cải

để nuôi toàn xã hội. Những người dân bình

thường này được Nguyễn Trãi nhắc đến với

những tình cảm rất gần gũi và có lẽ vì thế mà

ngôn từ ông sử dụng để nhắc đến họ cũng

hết sức bình dị. Dân là ai? đó là những người

phu xe ngoài chợ đang nhọc nhằn kiếm kế

sinh nhai, đó là những người nông dân đang

ngày đêm "Vun đất ải, luống mùng tơi.

Liêm, cần tiết cả tua hằng nắm" [5; tr.658];

Cuộc sống nơi thôn quê trong những năm

sống ở quê nội đó là vùng chiêm trũng đã

cho Nguyễn Trãi một cái nhìn gần gũi và độ

lượng với những người dân quê. Ông ngợi ca

những điều bình thường của cuộc sống, ông

ngợi ca những con người bình thường nhưng

sau này chính lại là những người có vai trò

quan trọng nhất của tiến trình phát triển lịch

sử của dân tộc. Không phải ai cũng có cái

nhìn về người dân giống như Nguyễn Trãi.

Có lẽ cũng vì rất gần gũi với dân như thế,

cho nên trong những tháng năm bị giam lỏng

ở thành Đông Quan hay những lúc chán

chường trước thời cuộc đi về ở ẩn, Nguyễn

Trãi vẫn không hề cảm thấy cô đơn và buồn

chán, mà lúc nào ông cũng tràn đầy niềm tin

và hy vọng vào một tương lai tốt đẹp.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn