Tự học tiếng phổ thông Trung Quốc căn bản

c.0000052196 I J 196 J

I i * '1

LÝ THANH VÂN - NGỌC DIEM

Ỳ Ặ ể % & £ * * £

Trung Quốc

NHÀ XUẤT BẢN THANH NIÊN

Lời mô đầu

Có 5 lý do chính dáng dể học tiếng Trung Quốc:

1 Trung Quốc có dân số đông nhất thế

giới - 1,3 tỉ người

2 Nếu bạn nói được tiếng Anh và tiếng

Quan Thoại (tiếng phổ thông Trung

Quốc) thì bạn có thể giao tiếp vđi hơn

nửa dân số th ế giới

3 Trung Quốc đang trở thành một siêu

cường quốc về kinh tế

4 Ngôn ngữ của người Trung Quốc thì

hay, thú vị

5 Bạn sẽ học được nhiều hơn từ

cuộc viếng thăm đất nước Trung

Q uốc nếu bạn nói được tiếng

Trung Quốc

( " * ) Xi

M ! 0

Xin c hà o!

NIhăo! \

1 ti

500 triệu

Tiếng quan Thoại

885 triệu

Ớ Trung Quốc người ta chủ yếu dùng ba thứ

tiếng, đó là tiếng Quan Thoại, tiếng Thượng Hải

và tiếng Quảng Đông. Người bản xứ nói tiếng

Quan Thoại nhiều hơn bất kỳ ngôn ngữ khác trên

th ế giới.

Tiếm Tbượng

HÌI91 triệu

Tiêng Quáng

ĐOm 55 triệu

TiẾng Anh

400 triệu Tiêng ĩ i |

Bag Nha 332

triệu

T iíil Pbáp

72 t r ill

Ạt ục lụ c

Lời mở đ ầ u ..............................................4

Phần 1: Giới thiệu

Pinyin ......................................................................6

Các thanh ãm ....................................................... 12

Nhận biết các thanh âm hay giọng điệu ... 14

Các ký tự .................................................................16

Có 4 kiều chữ v iế t...............................................18

Các nét khác nhau............................................. 20

Trật tự nét...............................................................22

Cách hình thành các ký t ự ............................24

Một số mẹo ghi nhớ .........................................26

Từ gốc .................................................................. 28

Ngữ pháp .............................................................. 30

Phần 2: Nào, hãy bắt đầu!................. 32

Những từ đầu tiên............................................... 32

ở đâu...? zài năr? ...............................................33

Sự chào đón..........................................................34

Xin chào?...............................................................36

Các tên Trung Quốc......................................... 38

Luyện đàm thoại 1 ............................................40

Phần 3: Nói về bản thân....................42

Bạn lừ đâu đến?.................................................42

Tên gọi các bộ phận trên cơ th ể ............... 44

Các bộ phận trên khuôn mặt.......................46

Gia đinh và bạn b è ............................................48

Sự tôn kính........................................................... 50

Luyện đàm thoại 2 ...........................................52

Phần 4: S ố .......................................... 54

Các số 1-10..........................................................54

Viết các s ố ...........................................................55

Các bài toán dơn giản....................................56

Quy tắc vể các s ố ............................................58

Hôm nay ngày m ấy?.......................................60

Tiệc sinh nhật..................................................... 62

Cung hoàng đạo................................................64

Luyện đàm thoại 3 ..........................................68

Phần 5: Thời tiế t............................... 70

Các mùa trong năm........................................70

Các từ liên quan đến thời tiết...................72

Phần 6: Giao thông........................... 74

Phương tiện giao thõng!............................. 74

Mua vé ............................................................... 7®

Hòi đường............................................................78

Câu hỏi ................................................................80

Đường x á ............................................................. 82

Luyện đàm thoại 4 ............................................. 84

Phần 7: Thực phẩm.............................86

Trưng bày dao đ ĩa .............................................. 86

Đừng lật c á !............................................................88

Sống để ă n !................................................................90

Tại nhà hàng.................................................... 92

Luyện đàm thoại 5 .............................................94

Phần 8: sở thích..................................96

Sự tiêu khiển....................................................96

Tôi thích nó .......................................................98

Bóng bàn và mạt chược........................... 100

Sự kiện nóng h ổ i.......................................... 102

Tiếng lóng........................................................104

Luyện đàm thoại 6 ......................................106

Phần 9: Một chuyến hành trình dến

Trung Quôc...........................108

Bắc Kinh............................................................ 108

Một ngày ỏ miền q u ê .................................110

Chợ Trung Q uốc...........................................112

Mặc cả giá........................................................114

Tết Âm lịch.......................................................116

Lễ hội .............................................................118

Luyện đàm thoại 7 ...................................... 120

Các từ thõng dụng........................................122

Ở Trung Quôc, tiếng Quan Thoại có nhiều tên

gọi khác nhau. Sau đày là một số tên gọi cùng với

phần chuyển dịch nghĩa:

Guóyủ ngôn ngữ quốc gia

Pủtõnghuà tiếng phầ thông

Hànyũ tiêng Hán

Z h õ n g w é n liếng Trung Quốc

Zhõng

wén

Người Trung Quốc cũng học tiếng Quan Thoại

Vào mùa thu năm 1911, triều đại nhà Thanh đã đưa ra quy định

tiếng Quan Thoại phải là tiếng phổ thông của Trung Quốc, thay

th ế nhiều ngôn ngữ và phương ngữ mà đã khiến cho mọi người

thật khó giao tiếp với nhau.

Ban đầu, người ta cho rằng vào năm 2030, tất cả mọi người sẽ

nói tiếng Quan Thoại. Tuy nhiên, do bởi dân số Trung Quốc quá

đông và nhiều thứ tiếng được nói, do đó các giáo viên ở nhiều

trường học vẫn dạy các lđp học bằng ngôn ngữ địa phương. Ngày

nay, tiếng Quan Thoại được học như là một lớp học tiếng nước

ngoài, đ ể nói chuyện với những người không thuộc địa phương.

Về quyển sách này

Bạn sẽ học được nhiều điều từ quyển sách này - từ nền văn hóa của người

Trung Quốc cho đến sự nhận thức về ngôn ngữ. Bạn cũng có thể dùng quyển

sách này như là m ột công cụ trợ giúp trong việc học tập để trở thành người

nói tiếng Trung Quốc thành thạo. Cho dù bạn tiếp cận theo phương pháp

nào đi nữa, thì đây là quyển sách hay để bạn bắt đầu.

Bí quyết học tiếng Trung Quốc là:

' t e , ! Màn màn lái! Hãy thư thả!

- 5 -

Q Phẩn 1: Giới thiệu *)

Pinyin

Pinyin là tên của hệ thống mà chúng ta sử dụng để đánh vần các âm của

các từ tiếng Trung Quốc bằng các mẫu tự La Tinh. Đây là m ột hệ thống trợ

giúp cho việc phát âm.

Không có bảng chữ cái

Hệ thống chữ viết của Trung Quốc không sử dụng bảng chữ cái mà nó

được hình thành từ một chuỗi các ký tự, mỗi ký tự được hình thành từ các

hình ảnh thu nhỏ. Chúng ta cần biết cách phát âm các ký tự này và đó chính

là lúc cần đến hệ thống pinyin.

Ví dụ vổi

chữ này,

b n h ư th e C B ằn g cá ch sử d ụ n g pinyin’

9 bạn phát âm chữ này là

"mão" (nghĩa là "con

m èo").

N ếu không biết pinyin, mọi người sẽ rất khó học tiếng Trung Quốc như là

một tiếng nước ngoài.

Cần ghi nhớ rằng pinyin chỉ là hệ thống hướng dẫn. Cách tốt nhất để học

các âm của bất kỳ ngôn ngữ là lặp lại những âm mà bạn nghe được.

Nghe CD!

Trong quyển sách này, khi nhìn

thấy biểu tượng như được minh họa

ở đây, nghĩa là bạn hãy lắng nghe

nội dung được trình bày trên CD

kèm theo.

Về pinyỉn

Pinyin là hệ thống La tinh hoá được

người Trung Quốc chọn sử dụng vào năm

1958 và tồn tại m ãi cho đến ngày nay.

Cũng có các hệ thống khác như "Wade

G iles", nhưng các hệ thống này ngày

càng ít được sử dụng. Trong quyển sách

này, chúng ta sử dụng hệ thống "pinyin".

Đ ây là các ký tự

cho "pinyin"

Chữ này

nghĩa là

"đánh vần" "âm"

5

Chữ này

nghĩa là

Cách sử dụng pinyin

Các từ tiến g Trung Quốc được hình thành từ các âm m ột âm tiết,

chẳng hạn như "m a”.

❖ Các âm này đều bắt đầu với một "âm đầu".

Trong từ "ma" thì "m" là âm đầu.

❖ Và các âm kết thúc bằng một âm nguyên âm được gọi là "âm cuối"

Trong từ "ma", "a" là âm cuối.

Các bảng dưối đây sẽ trình bày về các âm đầu và âm C U Ố I. Hãy

luyện đọc m ỗi âm vởi CD kèm theo.

- 7 .

track 1

Bảng 1: Các âm đẩu

Âm dầu Âm phát ãm Âm tiếng Anh tương đương

bua

b baw

pr paw

m maw

f faw

d f duh

_ > tuh

n n nuh

1 L luh

g kìa guh

- k Ưl kuh

huh

•

j gee

q chee

X she

z dzuh

c tsuh

s suh

zh jir

ch chir

sh shir

r rị

w ooh

y ee

Âm này được

phát âm giữa

"ship" và "sip".

Căng hai môi giống

như cười mỉm và

cong lưỡi lên sao

' cho đầu lưỡi chạm

vào vòm miệng.

ye

track ĩ

Bảng 2: Các âm cuối

í* L

. vSti núìu

Âm tìầu Âm phát âm Âm tiếng Anh tương đương

a 0L

ai

ao

an

ang

0

ong

ou

e

e i ^

en

eng

e r

•

1

ỉa

ỉao

ỉan

iang

ie

in

ing

iong

ỉu

ah

i

ow

ahn

ahng

aw

oong

oh

uh

ay

un

ung

ar

ee / uh

ya

yaow

yan

yahng

yeh

een

eeng

yoong

you

are

eye

o w l

ant

bang

straw

too + ng

go

d u h

say

taken

"i" thường được

phát âm là "ee",

ngoại trừ sau các

chữ sau đây: c, ch,

r, s, sh, z, zh thì nó

lung

are

tea / huh©'

yak

meow

yen

y + angst

yes

din

mowing

you + ng

Cleo

là "uh".

- 9 -

u

ua

uo

U Ỉ

uai

uan

un

uang

i i

ue

iian

u n

o o

wa

waw

way

why

won

un

wahng

yoo

oo-weh

ywan

yewn

moo

suave

war

way

why

oo-won

won

wan + ng

you ® <

you + eh

you + wan

you + n

Để hình thành

âm u, hãy cố đọc

"ee", nhưng qua

hai môi mím

. chặt. J

Sử dụng các bảng

Khi bạn nhìn thây một từ trong hệ thống pinyin:

1 Hãy tra một hoặc hai chữ đầu tiên, thường là các phụ âm trên bảng

"Các âm đầu".

2 Sau đó tra các chữ cuối, bắt đầu với một nguyên âm trên bảng "Các

âm cuối".

3 B iết cách kết hợp hai âm này thì chắc chắn bạn sẽ học tiếng Trung

Quốc rất nhanh.

Luyện cách phát âm

track 3

Hãy lắng nghe cách phát âm các từ dưới đây trên CD rồi lặp lại.

I.yi 6. qing 11. quan

2. zhong 7. xi 12. cong

3. cui 8. cai 13. zai

4. qiu 9. re 14. duo

5. yue 10. shi 15. nủ

Các dấu Pỉnyỉn

❖ H ãy nhìn kỹ mỗi từ, trông có vẻ giống nhau nhưng thật ra các từ này

có ý nghĩa rất khác nhau.

❖ Trong tiếng Trung Quốc, nhiều từ được hình thành từ hơn một âm.

Bạn nhận biết mỗi âm kết thúc và bắt đầu ở đâu qua các âm đầu.

xièxie cảm dn bạn

t t

các âm đ ẩ u - - - - - - - - - 1

ị ị ị pũtonghuà tiếng phổ thông Trung Quốc

❖ Pinyin cũng có "các dâu thanh âm". Hãy xem mục tiếp theo.

■ 11 .

Các thanh âm

track 4

Tiếng phể thông Trung Quốc có bốn thanh

âm, và một âm "vô thanh". Âm mà chúng ta sử dụng khi phát âm môi từ

một âm tiết sẽ quyết định ý nghĩa của nó. Các dâu thanh âm - '

biết thanh âm nào sẽ được sử dụng.

cho

1 thanh âm thứ nhất

- âm vực cao

] L ên cao giọng và

] giữ âm ở đó hơi lâu một

chút cho có vẻ tự nhiên.

mã

Giông như khi bác sĩ (ỉ)

bảo ban nhìn xuống f

'à: 'Ãi. Aaah!

1

2 thanh âm thứ hai -

lên giọng

Âm vực từ vừa đến

cao. Nhíu m ày khi nói!

má

cãy gai dầu

Giọng ở cuốỉ

m ột câu hỏi

« ©

S i - ( Caigi?J

Âm vô thanh?

Các thanh âm có vẻ phức tạp nhưng bạn sẽ sớm hiểu được chúng

nếu lưu ý các điểm dưới đây:

❖ Các ngôn ngữ trên th ế giới có nhiều giọng điệu khác nhau.

❖ Riêng tiếng Q uảng Đông có ít nhất là 8 giọng.