TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 5 ppsx

Truyền tinh nhân tạo cho bò

102 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn

Phần 5

CÁC CHUYÊN ĐỀ

Bài 1.

CÁC PHƯƠNG THỨC LAI GIỐNG VÀ CÁCH

XÁC ĐỊNH TỶ LỆ MÁU LAI

Mục đích của công tác lai tạo giống là tạo ra con lai (hoặc giống mới) sản

xuất sữa và thịt có hiệu quả trong điều kiện nuôi dưỡng và môi trường của địa

phương.

Các giống bò chuyên dụng (thịt và sữa) có đặc điểm nổi bật về sức sản xuất

. Tuy vậy chúng ta không thể nhập những giống này về nuôi thuần với quy mô

rộng lớn vì một số lý do sau:

- Tiền nhập bò giống rất cao.

- Bò thuần nhập nội có yêu cầu cao về chuồng trại, chăm sóc nuôi dưỡng mà

trong điều kiện chăn nuôi thiếu đầu tư khó đáp ứng được.

- Khả năng sinh sản thấp.

- Không thích hợp với khí hậu nóng ẩm nhiệt đới và khả năng chống chịu kém

đối với kí sinh trùng (ve, ruồi, muỗi) và bệnh do kí sinh trùng gây ra.

Mong muốn của chúng ta là có một giống bò tập hợp được những đặc điểm

quý của bò Vàng Việt Nam và khả năng sản xuất cao của bò ngoại. Để đạt được

mục đích trên, phương pháp phổ biến nhất, hiệu quả nhất là thông qua con

đường lai tạo.

Vì khối lượng bò Vàng rất nhỏ (bò cái khoảng 180kg) không thể mang thai bò

ngoại (đực giống ngọai 800-1000kg), vì vậy mà con đường lai tạo phải được tiến

hành qua 2 bước.

Trước hết là sử dụng đực Zebu (Sind, Sahiwal, Brahman) để cải tạo bò Vàng

tạo ra con lai Zebu. Con lai Zebu về cơ bản giữ được những đặc điểm qúy của

bò Vàng nhưng khối lượng tăng lên rõ rệt (bò cái 270-320kg tùy mức độ lai

máu). Với khối lượng như vậy con lai Zebu có đủ khả năng mang thai bò chuyên

thịt hoặc chuyên sữa và điều rất quan trọng nữa là bò mẹ đủ sữa nuôi bê lai từ

bò bố hướng sữa hoặc hướng thịt.

Thực tế cho thấy, việc lai tạo ra con lai không khó, chỉ thông qua kỹ thuật

TTNT trong một vài thế hệ. Tuy nhiên để con lai sống được và cho năng suất

cao đúng với tiềm năng di truyền của nó thì dinh dưỡng có ý nghĩa quan trọng

nhất. Vì vậy trước khi chúng ta muốn lai tạo cải tiến chất lượng đàn bò địa

phương thì điều trước tiên cần làm là cải tiến nguồn thức ăn cho chúng. Mọi

chương trình cải tạo giống, mọi thử nghiệm giống năng suất cao sẽ thất bại nếu

chúng ta không bảo đảm được điều kiện nuôi dưỡng mà trong đó quan trọng

nhất là thức ăn và dinh dưỡng.

Truyền tinh nhân tạo cho bò

103 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn

Trong công tác cải tiến giống bò địa phương cần tiến hành đồng thời công

việc chọn lọc đàn bò cái nền địa phương và tiến hành lai tạo một cách có kế

họach.

1. Các phương pháp lai tạo phổ biến

- Lai kinh tế (lai cố định)

- Lai tạo giống

- Lai tạo có hệ thống

Lai kinh tế (vì mục đích kinh tế)

Thường sử dụng trong lai tạo bò thịt

- Lai kinh tế 2 máu từ 2 giống thuần chủng, cái và đực lai F1 không dùng làm

giống.

Ví dụ; Đực A x Cái B

AB (thương phẩm)

- Lai 3 máu: con cái lai từ 2 giống thuần chủng cho lai với con đực của giống

thứ 3.

Đực A x Cái B

Cái AB x Đực C

ABC (thương phẩm)

- Lai 4 máu:

Đực A x Cái B Đực C x Cái D

Đực AB x Cái CD

ABCD (thương phẩm)

Lai tạo giống (mục đích tạo giống mới)

Thường áp dụng cho bò sữa. Có 3 phép lai phổ biến

- Lai luân hồi 2 máu: trong phép lai này bò đực của hai giống có thể thay

phiên làm bố để tạo ra con lai, bò cái lai F1 thu được có thể dùng làm giống.

- Lai luân hồi 3 máu: Trong phép lai này bò đực của 3 giống được thay phiên

làm bố, con lai có thể dùng làm giống.

Phép lai luân hồi sẽ khống chế tỷ lệ máu của các nhóm giống trong con lai,

không cho giống nào chiếm ưu thế về tỷ lệ máu.