Truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Đào Trúc Linh ; người hướng dẫn khoa học Lý Hoàng Ánh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

ĐÀO TRÚC LINH

TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ QUA

KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

ĐÀO TRÚC LINH

TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ QUA

KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Lý Hoàng Ánh

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Tóm tắt luận văn thạc sỹ

Mục lục .........................................................................................................................i

Danh mục các từ viết tắt ...............................................................................................v

Danh mục các bảng ...................................................................................................viii

Danh mục các hình ......................................................................................................ix

Danh mục các phụ lục ..................................................................................................x

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình, cụ thể:

Tôi tên là: Đào Trúc Linh

Sinh ngày 24 tháng 08 năm 1993 – Tại: TP. Hồ Chí Minh

Quê quán: TP. Hồ Chí Minh

Hiện công tác tại: Ngân hàng Bank of China (Hong Kong) Limited – Chi nhánh TP. Hồ

Chí Minh, Tầng trệt và tầng 11, Tòa nhà Times Square, 22 – 36 Nguyễn Huệ, Phƣờng

Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM

Là học viên khóa 19 của Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM

Mã số học viên: 020119170078

Cam đoan luận văn: Truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng của các ngân

hàng thƣơng mại tại Việt Nam

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng; Mã số: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Lý Hoàng Ánh

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một trƣờng đại

học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là

trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội

dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong

luận văn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP.HCM, ngày tháng năm 2019

Tác giả

Đào Trúc Linh

LỜI CẢM ƠN

Trƣớc tiên, tôi xin chân thành cảm ơn đến các Quý Thầy Cô Trƣờng Đại học Ngân

hàng TP. Hồ Chí Minh. Sự hƣớng dẫn nhiệt tình của Quý Thầy Cô đã giúp tôi hoàn

thành luận văn thạc sỹ này.

Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS. Lý Hoàng Ánh, ngƣời đã

tận tình định hƣớng nghiên cứu, hƣớng dẫn, động viên và hỗ trợ tôi trong suốt thời gian

tôi hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất đến gia đình, đồng nghiệp và bạn

bè. Chính sự quan tâm và những góp ý mà mọi ngƣời dành cho tôi đã giúp tôi hoàn

thành luận văn này.

TP.HCM, ngày tháng năm 2019

Tác giả

Đào Trúc Linh

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ

Luận văn trình bày các cơ sở lý luận và các nội dung cơ bản về chính sách tiền tệ và

truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại tại Việt

Nam. Trong đó, luận văn chú trọng nghiên cứu cơ sở hình thành kênh tín dụng, phân

tích cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ qua hai kênh chủ đạo của kênh tín dụng là

kênh bảng cân đối kế toán của ngƣời đi vay và kênh khả năng cấp tín dụng của hệ

thống ngân hàng.

Bối cảnh kinh tế vĩ mô tại Việt Nam và thực trạng điều hành chính sách tiền tệ của

Ngân hàng Nhà Nƣớc trong giai đoạn 2009 – 2018 cũng đƣợc trình bày cụ thể trong

luận văn nhằm làm rõ mối quan hệ giữa chính sách tiền tệ và kênh tín dụng của các

ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam trên thực tế cũng nhƣ các nhân tố ảnh hƣởng đến

mối quan hệ này cụ thể trên phƣơng diện ngƣời đi vay, ngƣời cho vay và tổng hợp cả

hai phƣơng diện.

Luận văn tiến hành kiểm định sự tồn tại của các kênh truyền dẫn chính sách tiền tệ tại

Việt Nam, thông qua đó đƣa ra kết luận về sự tồn tại của kênh tín dụng, đồng thời đánh

giá chiều hƣớng truyền dẫn của chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng của các ngân hàng

thƣơng mại tại Việt Nam cũng nhƣ mức độ đóng của kênh này vào diễn biến các mục

tiêu chính sách tiền tệ của nền kinh tế vĩ mô. Dựa vào kết quả nghiên cứu định lƣợng

liên hệ với phân tích thực tiễn, luận văn trình bày những định hƣớng điều hành chính

sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng thƣơng mại trong thời gian tới. Qua đó, đề xuất các

giải pháp trực tiếp nhằm tăng cƣờng khả năng truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh

tín dụng cho ba chủ thể: Ngân hàng Nhà Nƣớc, hệ thống ngân hàng thƣơng mại và

khách hàng vay vốn. Ngoài ra, luận văn còn đề xuất các giải pháp gián tiếp trên góc

nhìn tổng thể nhằm hỗ trợ gia tăng hiệu quả truyền dẫn của kênh tín dụng.

i

MỤC LỤC

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH

TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

TẠI VIỆT NAM ........................................................................................................ 1

1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.................................................................................1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU............................................................................................2

1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU...............................................................................................2

1.4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................................3

1.4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................................................3

1.5. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN........................................................................................3

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ TRUYỀN

DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI.......................................................................................................... 5

GIỚI THIỆU CHƢƠNG 2........................................................................................... 5

2.1. TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ..............................................................5

2.1.1 Khái niệm chính sách tiền tệ ............................................................................. 5

2.1.2. Phân loại chính sách tiền tệ............................................................................... 6

2.1.3. Mục tiêu của chính sách tiền tệ ......................................................................... 7

2.1.4. Các công cụ của chính sách tiền tệ.................................................................. 11

2.1.5. Truyền dẫn chính sách tiền tệ.......................................................................... 12

2.2. CÁC NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ QUA

KÊNH TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................................17

2.2.1. Cơ sở hình thành kênh tín dụng ...................................................................... 17

2.2.2. Truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng của ngân hàng thƣơng mại... 19

2.2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng

ngân hàng thƣơng mại ............................................................................................... 22

ii

2.3. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ BẰNG CHỨNG THỰC

NGHIỆM VỀ TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG

CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.....................................................................................27

2.3.1. Tổng quan nghiên cứu nƣớc ngoài .................................................................. 27

2.3.2. Tổng quan nghiên cứu trong nƣớc .................................................................. 28

2.4. KHOẢNG TRỐNG TRI THỨC..................................................................................29

2.4.1. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn .................................................... 29

2.4.2. Những điểm mới của luận văn ........................................................................ 29

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .......................................................................................... 30

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU TRUYỀN DẪN

CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM........................................................................... 31

GIỚI THIỆU CHƢƠNG 3......................................................................................... 31

3.1. XÂY DỰNG MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ..................................................................31

3.1.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất..........................................................................................31

3.1.2. Xây dựng các biến cho mô hình nghiên cứu đề xuất ....................................... 32

3.2. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU...........................................................................................34

3.3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................................35

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .......................................................................................... 35

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TRUYỀN DẪN CHÍNH

SÁCH TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG

MẠI TẠI VIỆT NAM.............................................................................................. 37

GIỚI THIỆU CHƢƠNG 4......................................................................................... 37

4.1. THỰC TRẠNG ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TẠI VIỆT NAM GIAI

ĐOẠN 2009 – 2018 ....................................................................................................................37

4.1.1. Bối cảnh kinh tế vĩ mô Việt Nam giai đoạn 2009 – 2018 ................................ 37

iii

4.1.2. Thực trạng điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam giai

đoạn 2009 – 2018 ...................................................................................................... 39

4.2. MỐI QUAN HỆ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM................................................................47

4.2.1. Thực trạng truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh bảng cân đối kế toán của

ngƣời đi vay giai đoạn 2009 - 2018 ........................................................................... 47

4.2.2. Thực trạng truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh khả năng cấp tín dụng của các

ngân hàng thƣơng mại Việt Nam giai đoạn 2009 – 2018 ........................................... 50

4.2.3. Ảnh hƣởng tổng hợp của hai kênh truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín

dụng ....................................................................................................................... 54

4.3. KIỂM ĐỊNH SỰ TỒN TẠI CỦA KÊNH TÍN DỤNG TẠI VIỆT NAM............56

4.3.1. Kiểm định tính dừng của các biến ...............................................................................56

4.3.2. Lựa chọn độ trễ tối ƣu cho các mô hình VAR kiểm định các kênh truyền dẫn. 56

4.3.3. Kiểm định tính ổn định của các mô hình VAR kiểm định các kênh truyền dẫn56

4.3.4. Kiểm định các khuyết tật về phần dƣ cho các mô hình VAR kiểm định các kênh

truyền dẫn.................................................................................................................. 57

4.3.5. Phân tích hàm phản ứng đẩy (response impulse)............................................. 57

4.4. PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ĐẾN CÁC BIẾN SỐ

KINH TẾ VĨ MÔ THÔNG QUA KÊNH TÍN DỤNG.........................................................60

4.4.1. Lựa chọn độ trễ tối ƣu của mô hình................................................................. 60

4.4.2. Kiểm định tính ổn định của mô hình ............................................................... 61

4.4.3. Kiểm định nhân quả Granger .......................................................................... 61

4.4.4. Kiểm định các khuyết tật về phần dƣ .............................................................. 62

4.4.5. Phân tích hàm phản ứng đẩy (response impulse)............................................. 62

4.4.6. Phân tích phân rã phƣơng sai .......................................................................... 65

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 .......................................................................................... 66

iv

CHƢƠNG 5: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG HIỆU QUẢ TRUYỀN DẪN CHÍNH

SÁCH TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG

MẠI TẠI VIỆT NAM.............................................................................................. 67

GIỚI THIỆU CHƢƠNG 5......................................................................................... 67

5.1. ĐỊNH HƢỚNG ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ HOẠT ĐỘNG

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TRONG THỜI GIAN TỚI..............................................67

5.2. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG HIỆU QUẢ TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH

TIỀN TỆ QUA KÊNH TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT

NAM .............................................................................................................................................68

5.2.1. Giải pháp tăng cƣờng khả năng truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng

của các ngân hàng thƣơng mại................................................................................... 68

5.2.2. Lựa chọn công cụ chính sách tiền tệ phù hợp với mục tiêu cuối cùng để tăng

cƣờng hiệu quả truyền dẫn......................................................................................... 77

5.2.3. Đổi mới công tác điều hành chính sách tiền tệ phù hợp với bối cảnh hội nhập

kinh tế quốc tế ........................................................................................................... 78

5.2.4. Phát triển thị trƣờng vốn và thị trƣờng nợ ....................................................... 79

KẾT LUẬN CHƢƠNG 5 .......................................................................................... 80

KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................................ 81

v

DANH MỤC CÁCTỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ viết đầy đủ bằng tiếng Việt Từ viết đầy đủ bằng tiếng Anh

ADB Ngân hàng phát triển Châu Á Asian Development Bank

AMC Công ty quản lý tài sản Asset management company

BĐS Bất động sản Real estate

CAR Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu Capital Adequacy Ratio

CĐKT Cân đối kế toán Balance sheet

C Tiêu dùng Consumption

Cd Tiêu dùng hàng lâu bền Duarable goods comsumtion

CNY Đồng Nhân dân tệ Currency code for Yuan Renminbi

CPI Chỉ số giá tiêu dùng Consumer Price Index

CQQLNN Cơ quan quản lý Nhà Nƣớc Management State Organization

CRE Tín dụng nội địa Domestic credit

CSTD Chính sách tín dụng Credit policy

CSTK Chính sách tài khóa Fiscal policy

CSTT Chính sách tiền tệ Monetary policy

DNNN Doanh nghiệp Nhà Nƣớc State enterprise

DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa Small and medium enterprise

DPRR Dự phòng rủi ro Risk provision

DTBB Dự trữ bắt buộc Reserve requirement

Exp Xuất khẩu Export

FER Tỷ giá hối đoái Foreign exchange rate

GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Production

GTCG Giấy tờ có giá Valuable papers

HMTD Hạn mức tín dụng Credit limit

HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội Ha Noi Stock Exchange