Trung đông cổ đại: chiến tranh ba tư - hi lạp

TRUNG DONG CO DAI: CHIEN TRANH BA TU-HI LAP

Cao Vdn Lien *

Trong hch su- the gidi co dai, khu

vyc Trung Ddng, bd phia nam Dia

Trung Hai va khu vyc Nam Au bd

phia bae Dja Trung Hai da dien ra nhieu

cuoc dung do Idn, do la nhirng cuoc chien

tranh ac liet lau dai de tranh nhau quyen ba

chu d hai khu vyc, nhu cuoc chien tranh Hi

Lap-Ba Tu, cuoc chien tranh La Ma￾Carthage'. Cuoc chien tranh Hi Lap -Ba tu

keo dai nhieu thap ky, tir the ky V trudc

cong nguyen (TCN) den the ky IV TCN la

mot trong nhiing cuoc chien tranh khde liet.

Cuoc chien tranh nay do de quoc Ba Tu phat

dgng de banh trudng lanh tho, xam luge Hi

Lap va ban dao Ban Cang. Nghien ciru chien

tranh Hi Lap-Ba Tu cd y nghTa to Idn: nd chi

ra mot de quoc rgng Idn kbi tien hanh chien

tranh xam luge mot nuac nhd be khdng phai

bao gid cung chien thang. Nguge lai mot

quoc gia nhd be nhung kien quyet chien dau

bao ve ty do, doc lap, bao ve to quoc thi van

Pho giao su. Tien si,

Hpc vien Bao chi Tuyen trayen

CO the danh bai ke thu xam luac khdng Id.

Nghien curu chien tranh Hi Lap-Ba Tu cdn

lam sang td lich sii quan he quoc te giira cac

quoc gia ven hai bd Dia Trung Hai,,1am sang

td them lich su Trung-Can Ddng, lich sii Hi

Lap thdi ky co dai, hgc hdi dugc nhieu bai

hgc qui gia tir thien anh hung ca chien thang

cua ngudi Hi Lap.

I. DE QUOC BA Tl/ VA CAC THANH

BANG HI LAP

1. De quoc Ba Tu

Khoang 3000 nam TCN nhiing bg tgc

ngudi thugc ngir he An-Au Aryan cdn trong

tinh trang cdng xa thi tgc nguyen thuy sinh

sdng d phia Bae bien Caspia va bien Ural

Nhu'ng tgc ngudi Iran la nhirng cu dan du

mue chan nudi gia siic nay day mai dd.

Khoang 2000 nam TCN mot bg phan ngudi

Aryan di cu ve phuang Nam, den An Do,

Iran va trd thanh cu dan cua bai quoc gia

nay. Trong sd cac tgc ngudi di cu manh hon

ca la tgc ngudi Medes va ngudi Ba tu. The

ky VII va the ky VI TCN cong xa thi tgc cua

Tgp chi nghien ciru CHAU PIII & TRUIVG DOIVG so 04 (56) thang 04/2010 » 1