Triển vọng và các giải pháp thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam - Singapore

Lêi më ®Çu

Mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam - Singapore ®· ph¸t triÓn nhanh chãng ®¸ng

khÝch lÖ trªn nhiÒu lÜnh vùc trong h¬n 3 thËp kû qua, kÓ tõ khi hai níc thiÕt lËp

quan hÖ ngo¹i giao vµo ngµy 01/08/1973. §Æc biÖt sù hîp t¸c th¬ng m¹i gi÷a hai n￾íc ®· cã bíc ph¸t triÓn lín, mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai d©n téc. HiÖn nay Singapore

®· trë thµnh mét trong nh÷ng b¹n hµng lín nhÊt cña ta vµ lµ níc cã vèn ®Çu t lín

nhÊt vµo ViÖt Nam.

Singapore lµ mét níc trong khu vùc §«ng Nam ¸, rÊt gÇn ta vÒ mÆt ®Þa lý, cïng

lµ thµnh viªn cña ASEAN vµ cã nhiÒu mÆt gièng níc ta vÒ v¨n ho¸, lÞch sö; ®Æc

biÖt lµ c¬ cÊu kinh tÕ cña hai níc cã thÓ bæ sung cho nhau khi tiÕn hµnh c«ng cuéc

x©y dùng ®Êt níc. Hai níc cã chung mét xuÊt ph¸t ®iÓm nhng Singapore lµ níc

ph¸t triÓn tríc ViÖt Nam vÒ kinh tÕ. N¨m 1959, Singapore còng cã nÒn kinh tÕ yÕu

kÐm thiÕu vèn nh t×nh tr¹ng cña ViÖt Nam hiÖn nay, vµ Singapore ®· trë thµnh níc

c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, cã tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh, cã

nhiÒu kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ kinh doanh. Víi chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i

theo híng toµn cÇu ho¸, ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ vµ hîp t¸c khu vùc, rÊt t¬ng

®ång víi chÝnh s¸ch ngo¹i giao réng më, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ cña ViÖt

Nam; chÝnh v× thÕ quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc kh«ng ngõng ph¸t triÓn

tèt ®Ñp.

Singapore lµ mét ®èi t¸c lín cña ViÖt Nam trong nhiÒu lÜnh vùc, do vËy viÖc

nghiªn cøu mèi quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc cã ý nghÜa lín vÒ thùc tiÔn.

Qua nghiªn cøu cã thÓ thÊy diÔn biÕn ph¸t triÓn mèi quan hÖ ViÖt Nam - Singapore,

th«ng qua ®ã chóng ta cã thÓ thu ®îc nhiÒu kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc

b¹n.

Ph¹m vi nghiªn cøu cña Kho¸ luËn nµy lµ quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i (cô thÓ tËp

trung vµo lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t) gi÷a hai níc ViÖt Nam - Singapore tõ

1995 ®Õn nay; trªn c¬ së nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ mèi quan hÖ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i

ph¸p nh»m ph¸t triÓn vµ cñng cè quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc trong t¬ng

lai.

1

Dùa trªn ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tæng hîp, thèng kª so s¸nh tµi liÖu vµ ph©n tÝch,

ngoµi môc lôc, môc lôc b¶ng biÓu, tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc; Khãa luËn ®îc bè

côc nh sau:

Lêi më ®Çu

Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ ®Êt níc vµ kinh tÕ Singapore

Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Singapore

giai ®o¹n 1995 - 2001

Ch¬ng 3: TriÓn väng vµ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i

ViÖt Nam - Singapore

KÕt luËn

Kho¸ luËn nµy míi lµ bíc ®Çu lµm quen víi c«ng t¸c nghiªn cøu, do ®ã kh«ng

thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt trong viÖc triÓn khai ®Ò tµi.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sÜ NguyÔn Thu Thuû ®· nhiÖt t×nh híng dÉn

gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Em rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng gãp

ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó Kho¸ luËn ®îc hoµn thiÖn h¬n.

Hµ néi ngµy 22/11/2002

2

Ch¬ng 1

Kh¸i qu¸t vÒ ®Êt níc vµ kinh tÕ Singapore

I. Vµi nÐt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, chÝnh trÞ, x· héi cña

Singapore

1. §iÒu kiÖn ®Þa lý, tù nhiªn

1.1. VÞ trÝ ®Þa lý

Gåm mét ®¶o chÝnh vµ 60 ®¶o nhá, Singapore lµ mét ®Êt níc cã khÝ hËu nhiÖt

®íi. §¶o chÝnh lµ ®¶o Singapore cã chiÒu dµi kho¶ng 42 km vµ chiÒu réng 23 km

víi diÖn tÝch kho¶ng 556 km2

trong tæng diÖn tÝch 647,5 km2

cña c¶ quÇn ®¶o

Singapore. Nh÷ng hßn ®¶o cßn l¹i ®Òu nhá, ®¶o réng nhÊt lµ ®¶o Pulauteking víi

diÖn tÝch 24,4km2

; Pulanubin 10,2 km2

vµ ®¶o Sentosa 3,5 km2

. N»m gi÷a 1o09' ®Õn

1

o9' ®é vÜ b¾c vµ 103o36' ®Õn 104o25' ®é kinh ®«ng; c¸ch xÝch ®¹o vÒ phÝa B¾c

kho¶ng 137 km; eo biÓn Johor ng¨n c¸ch Singapore víi b¸n ®¶o Malaysia vµ eo

biÓn Singapore lµ biªn giíi víi quÇn ®¶o Indonesia1

.

Singapore cã mét vÞ trÝ ®Þa lý lý tëng: n»m trªn trôc ®êng vËn t¶i biÓn tõ ¸ sang

¢u, §«ng sang T©y, lµ ®Çu cÇu, cöa ngâ ra vµo cña Ch©u ¸. Singapore cßn lµ t©m

®iÓm nèi c¸c Ch©u lôc ¸ - ¢u - Phi - óc vµ B¾c, Nam Mü (phÝa T©y Th¸i B×nh D-

¬ng). Cïng víi vÞ trÝ tù nhiªn lý tëng nµy céng víi thÕ m¹nh cña con ngêi t¹o ra,

Singapore ®· trë thµnh n¬i hÊp dÉn nhÊt khu vùc. TÝnh ®Õn n¨m 1998, ®· cã trªn

10.500 c«ng ty níc ngoµi ®Çu t, liªn doanh t¹i ®©y (n¨m 1998 vèn ®Çu t vµo

Singapore ®¹t trªn 8 tû USD); h¬n 5.000 c«ng ty th¬ng m¹i, tµi chÝnh ®a quèc gia

cã trô së, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ®©y; trªn 150 c¬ quan ®Çu n·o, trô së

cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Æt v¨n phßng t¹i ®©y. Singapore lµ mét trong nh÷ng trung

t©m läc dÇu lín nhÊt thÕ giíi víi sù cã mÆt cña hÇu hÕt c¸c h·ng dÇu khæng lå BP,

ESSO, Sheell, Caltex, Mobil... víi c«ng suÊt läc dÇu trªn 1 triÖu thïng/ ngµy. Sù cã

mÆt cña nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ khæng lå ®· mang l¹i nguån lîi to lín cho

3

1 Singapore Yearbook 2001 - http://www.sg/

Singapore tõ kho¶n thu thuÕ, dÞch vô vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ phóc lîi cho ngêi

d©n2

.

§Þa h×nh cña Singapore lµ b×nh nguyªn xen kÏ c¸c gß, ®èng, ®åi thÊp vµ ®Çm lÇy.

GÇn 2/3 diÖn tÝch ®¶o kh«ng cao qu¸ 15m so víi mùc níc biÓn. §Ønh cao nhÊt cña

Singapore lµ Bukitpanjang còng chØ cao 177m. PhÇn phÝa §«ng cña ®¶o lµ mét cao

nguyªn thÊp ®· bÞ bµo mßn nhiÒu nªn trë thµnh nh ®ång b»ng, thØnh tho¶ng cã vµi

thung lòng nhá. Víi ®Þa h×nh gÇn nh b»ng ph¼ng nh vËy, Singapore kh«ng cã ®iÒu

kiÖn ®Ó ph¸t triÓn thuû ®iÖn vµ do ®ã ph¶i dùa vµo nguån dÇu nhËp khÈu.

1.2. KhÝ hËu

Singapore n»m trong vïng khÝ hËu xÝch ®¹o nªn nhiÖt ®é vµ ®é Èm kh«ng khÝ

kh¸ cao. NhiÖt ®é trung b×nh h»ng ngµy lµ 26,7 ®é C; nhiÖt ®é cao nhÊt vµo buæi

chiÒu lµ 30,8 ®é C vµ nhiÖt ®é thÊp nhÊt lóc hoµng h«n lµ 23,9 ®é C. Th¸ng 12 vµ

th¸ng giªng thêng lµ th¸ng m¸t nhÊt. Th¸ng 5 lµ th¸ng nãng nhÊt trong n¨m. Lîng

ma hµng n¨m lµ 2.344ml; ma quanh n¨m nhng thêng ma to vµo th¸ng 11 ®Õn th¸ng

giªng, th¸ng 7 lµ th¸ng ma Ýt nhÊt. §é Èm kh«ng khÝ b×nh qu©n trong n¨m cao,

kho¶ng 84,3%3

.

2. M«i trêng v¨n ho¸ x· héi

2.1. §Æc ®iÓm d©n c

Singapore lµ mét quèc gia trÎ, ®a d©n téc, ®a s¾c th¸i v¨n ho¸, ®îc h×nh thµnh

chñ yÕu trªn nÒn t¶ng d©n nhËp c tõ Trung Quèc, Malaysia, Ên §é vµ Ch©u ¢u.

Nh÷ng ngµy ®Çu tiªn cña Singapore n¨m 1819, khi Stamford Raffles (ngêi Anh)

ph¸t hiÖn ra th× Singapore chØ cã kho¶ng 150 ngêi d©n sèng r¶i r¸c däc bê s«ng.

TÝnh ®Õn th¸ng 6/2001, d©n sè ®· lµ 3.319.000 (bao gåm c d©n vµ nh÷ng ngêi c tró

l©u dµi). Trong ®ã céng ®ång ngêi Hoa chiÕm 76,7%; ngêi Malaysia chiÕm 13,9%

vµ ngêi Ên §é chiÕm 7,9%; cßn l¹i 1,5% lµ ngêi Ch©u ¢u, ngêi A rËp vµ c¸c téc

2 B¸o c¸o thÞ trêng Singapore, Vô Ch©u ¸ Th¸i b×nh d¬ng - Bé Th¬ng m¹i

3

Singapore Yearbook 2001 - http://www.sg/

3

4

ngêi kh¸c. C¬ cÊu d©n c cña Singapore ®· cã biÕn ®æi ®¸ng kÓ do ¶nh hëng cña

nh÷ng biÕn cè trong lÞch sö ph¸t triÓn. N¨m 1824 víi sè d©n 10.683; ngêi Malaysia

chiÕm 60%; ngêi Trung Hoa chiÕm 31%. Sù thèng trÞ cña ngêi Anh ®èi víi

Singapore, Trung Quèc, Hång K«ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi nhËp c Trung Quèc

lµm thay ®æi c¬ cÊu d©n c cña níc nµy4

.

Tû lÖ nam n÷ trong c¬ cÊu d©n c cña Singapore hiÖn nay xÊp xØ b»ng nhau vµ

ngµy cµng cã xu híng c©n b»ng. N¨m 1995 tû lÖ nam/ n÷ lµ 1,013 ®Õn n¨m 1999

con sè nµy lµ 1,006 (theo Uû ban Thèng kª cña Singapore), cïng víi sù ph¸t triÓn

cña d©n sè (trung b×nh kho¶ng 1,9%/n¨m thêi k× 1995-2000) mËt ®é d©n sè cña

Singapore hiÖn nay lµ 5.900ngêi/km2

. Tuæi thä cña ngêi d©n Singapore ë møc cao

trªn thÕ giíi; n¨m 1999 tuæi thä cña nam c«ng d©n Singapore lµ 75,6 n¨m vµ 79,6

n¨m ®èi víi n÷5

.

2.2. §Æc ®iÓm ng«n ng÷ vµ t«n gi¸o

Ng«n ng÷ chÝnh cña Singapore lµ tiÕng Malaysia, tiÕng Trung Quèc phæ th«ng,

tiÕng Anh vµ tiÕng Tamil. TiÕng Malaysia lµ ng«n ng÷ quèc gia vµ tiÕng Anh lµ

tiÕng sö dông trong c«ng së. TiÕng Anh ®ãng vai trß nh mét ng«n ng÷ lµm viÖc,

gióp ng¨n chÆn nh÷ng xung ®ét n¶y sinh gi÷a c¸c s¾c téc víi nhau vµ ®· ®em l¹i

cho Singapore u thÕ c¹nh tranh, v× ®ã lµ ng«n ng÷ giao dÞch, ®µm ph¸n vµ lµ ng«n

ng÷ cña khoa häc, kü thuËt quèc tÕ. §¹i bé phËn d©n chóng Singapore ngµy nay

th«ng th¹o c¶ hai thø tiÕng: tiÕng Anh vµ tiÕng mÑ ®Î. Víi mét nÒn gi¸o dôc kh¸

hoµn chØnh, Singapore cã tû lÖ d©n biÕt ®äc biÕt viÕt tÝnh tõ 10 tuæi trë lªn còng ®¹t

tíi 92%.

Singapore lµ quèc gia ®a t«n gi¸o, chñ yÕu lµ ®¹o PhËt, Khæng chiÕm 53,8%

trong khèi ngêi Hoa; ®¹o Thiªn chóa 12,9%; ®¹o Islam 14,9% vµ ®¹o Hindu 3,3%.

ë Singapore, kh«ng mét t«n gi¸o nµo ®îc coi lµ quèc gi¸o6

.

4

Singapore Yearbook 2001 - http://www.sg/

5 Tµi liÖu ®· dÉn

66 Tµi liÖu ®· dÉn

5

3. HÖ thèng chÝnh trÞ, ph¸p luËt

Sau khi ®îc thùc d©n Anh trao tr¶ quyÒn tù trÞ cho Singapore (n¨m 1959) th¸ng 9

n¨m 1963, Singapore gia nhËp Liªn bang Malaysia. Cã nhiÒu bÊt ®ång c¬ b¶n vÒ

chÝnh s¸ch ®· n¶y sinh gi÷a Singapore vµ chÝnh quyÒn liªn bang. Ngµy 9/8/1965,

Singapore ®· t¸ch ra thµnh mét quèc gia ®éc lËp.

Singapore lµ níc céng hoµ víi hÖ thèng chÕ ®é ®¹i nghÞ cña ChÝnh phñ. Tæ chøc

cña nhµ níc - c¬ quan hµnh ph¸p, c¬ quan lËp ph¸p, vµ c¬ quan t ph¸p do hiÕn ph¸p

quy ®Þnh. §øng ®Çu nhµ níc lµ Tæng thèng; bé m¸y chÝnh phñ gåm Néi c¸c, ®øng

®Çu Néi c¸c lµ Thñ tíng. Thñ tíng vµ c¸c thµnh viªn Néi c¸c ®îc chØ ®Þnh bëi Tæng

thèng vµ do c¸c thµnh viªn cña Quèc héi cö. Néi c¸c chÞu tr¸ch nhiÖm tËp thÓ tríc

Quèc héi.

Quèc héi (NghÞ viÖn) Singapore víi nhiÖm kú 5 n¨m ®îc bÇu ra tõ 2 lo¹i ®¬n vÞ

bÇu cö: ®¬n vÞ lo¹i thµnh viªn vµ ®¬n vÞ lo¹i ®¹i diÖn (GRCs: Group Representation

Constituencies). Nh÷ng øng cö viªn thuéc c¸c ®¬n vÞ bÇu cö lo¹i ®¹i diÖn (GRCs) lµ

ngêi gèc Malay, gèc Ên §é hoÆc nhãm c¸c d©n téc thiÓu sè kh¸c nh»m ®¶m b¶o

nghÞ viÖn ph¶n ¸nh ®îc tÝnh chÊt ®a chñng téc cña x· héi Singapore. Cuéc bÇu cö

lÇn thø 9 tæ chøc vµo 02/01/1997 ®· bÇu ra 83 thµnh viªn trong ®ã 81 thµnh viªn lµ

ngêi cña §¶ng Nh©n d©n Hµnh ®éng PAP (People's Action Party); 1 thµnh viªn cña

§¶ng Nh©n d©n Singapore (Singapore People's Party) vµ ngêi cßn l¹i cña §¶ng

C«ng nh©n (Workers' Party).

Tõ n¨m 1992, hiÕn ph¸p Singapore míi bæ sung yªu cÇu vÒ chøc vô tæng thèng.

Tæng thèng ®îc bÇu theo phæ th«ng ®Çu phiÕu víi nhiÖm k× 6 n¨m, tæng thèng cã

quyÒn cao h¬n c¶ thñ tíng, ch¼ng h¹n tæ chøc c¸c cuéc ®iÒu tra tham nhòng ®èi víi

chÝnh thñ tíng vµ c¸c bé trëng... Cuéc bÇu cö tæng thèng ®Çu tiªn ®îc tæ chøc vµo

28/08/1993. ¤ng Ong Teng Cheong ®· ®îc bÇu. Ngµy 18/8/1999, «ng S.R Nathan

®· th¾ng cö trong lÇn bÇu cö tæng thèng thø 2 cña céng hoµ Singapore; cïng ®iÒu

hµnh ®Êt níc víi chÝnh phñ cña thñ tíng Goh Chok Tong vµ ®¶ng cÇm quyÒn PAP7

.

7

Singapore Yearbook 2001 - http://www.sg/

6

§¶ng nh©n d©n hµnh ®éng PAP cÇm quyÒn tõ trªn 30 n¨m nay vµ vÉn tiÕp tôc

gi÷ vÞ trÝ thèng trÞ. L·nh tô tríc ®©y cña PAP lµ «ng Lý Quang DiÖu, thñ tíng ®Çu

tiªn cña Singapore tõ n¨m 1959 - 1990; vµ hiÖn nay chñ tÞch ®¶ng lµ «ng Goh Chok

Tong thñ tíng ®¬ng nhiÖm cña Singapore. Cïng tån t¹i víi PAP cßn cã kho¶ng 20

®¶ng ph¸i kh¸c nh §¶ng c«ng nh©n, §¶ng d©n chñ, §¶ng céng s¶n, song thÕ lùc

cña c¸c ®¶ng ph¸i ®èi lËp rÊt yÕu, kh«ng cã kh¶ n¨ng th¸ch thøc ®¶ng PAP cÇm

quyÒn.

HÖ thèng luËt ph¸p æn ®Þnh, chÆt chÏ, nghiªm ngÆt ®îc xÕp vµo lo¹i tèt vµ hoµn

chØnh nhÊt khu vùc ch©u ¸; b¶o ®¶m cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi ®îc duy tr×,

æn ®Þnh vµ ®îc ®iÒu chØnh trong khu«n khæ luËt ph¸p, t¹o sù hÊp dÉn, yªn t©m cho

c¸c nhµ kinh doanh, ®Çu t trong vµ ngoµi níc.

X©y dùng mét chÝnh phñ trong s¹ch lµ môc tiªu mµ nhµ níc Singapore ®· theo

®uæi vµ thùc hiÖn kh¸ thµnh c«ng. CPIB - Ban ®iÒu tra hµnh vi tham nhòng lµ c¬

quan träng yÕu gióp chÝnh phñ Singapore trong viÖc lµm s¹ch bé m¸y nhµ níc.

Niªn gi¸m C¹nh tranh ThÕ giíi n¨m 1997 cña ViÖn Ph¸t triÓn Qu¶n lý s¾p xÕp theo

thø h¹ng cho c¸c quèc gia Ýt tham nhòng nhÊt trªn toµn thÕ giíi, cho ®iÓm 10 ®èi

víi quèc gia nµo kh«ng cã n¹n tham nhòng vµ Singapore ®îc xÕp vµo hµng ngò c¸c

quèc gia Ýt tham nhòng nhÊt trong khu vùc ch©u ¸ víi ®iÓm sè 9,18 tríc Hång

K«ng, NhËt B¶n vµ §µi Loan. Transparency International (®Æt t¹i Berlin) xÕp

Singapore ®øng thø 7 trªn thÕ giíi n¨m 1998 cho thµnh tÝch "v¾ng mÆt tham

nhòng". HÖ thèng luËt ph¸p ®îc ®¸nh gi¸ nhÊt thÕ giíi c¨n cø vµo tiªu chuÈn hÖ

thèng ph¸p luËt hç trî ®¾c lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ mét sù kh¼ng ®Þnh cho

nh÷ng cè g¾ng kh«ng ngõng vÒ hoµn thiÖn ph¸p luËt cña chÝnh phñ Singapore8

.

II. NÒn kinh tÕ Singapore trong nh÷ng n¨m qua

1. Thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña Singapore

Singapore lµ mét mÉu mùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nhê t¹o dùng mét nÒn c«ng

nghiÖp quèc gia trªn c¬ së ®Çu t cña c¸c tæ chøc ®a quèc gia. Sau h¬n ba thËp kØ

8 Lý Quang DiÖu, BÝ quyÕt ho¸ rång, LÞch sö Singapore 1965 - 2000, Nhµ xuÊt b¶n trÎ, T6/2001

7

thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ Singapore ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu k×

diÖu g©y kh«ng Ýt ng¹c nhiªn ®èi víi thÕ giíi. Tõ mét nÒn kinh tÕ mµ thu nhËp chñ

yÕu dùa vµo bu«n b¸n chuyÓn khÈu, chØ trong mét thêi gian ng¾n, quèc gia nhá bÐ

nµy ®· v¬n lªn thµnh mét níc cã nÒn c«ng nghiÖp chÕ biÕn - chÕ t¹o hiÖn ®¹i cïng

víi mét hÖ thèng dÞch vô th¬ng m¹i tµi chÝnh vµ du lÞch hÊp dÉn, cã søc c¹nh tranh

vµo bËc nhÊt trªn thÕ giíi. Sù thµnh c«ng vÒ kinh tÕ ®· më ®êng cho Singapore bíc

vµo danh s¸ch c¸c níc thµnh viªn cña NIEs ch©u ¸ vµo ®Çu thËp niªn 80 vµ lµ quèc

gia ®Çu tiªn ë khu vùc §«ng Nam ¸ ®îc OECD xÕp vµo hµng ngò c¸c níc ph¸t

triÓn (n¨m 1996). Singapore vÉn ®ang lµm viÖc cËt lùc, ho¹ch ®Þnh vµ øng biÕn

nh»m cñng cè ®Þa vÞ lµ mét quèc gia cã kh¶ n¨ng liªn kÕt mËu dÞch, ®Çu t víi c¸c n￾íc c«ng nghiÖp hµng ®Çu, vµ lµ mét trung t©m ph©n phèi hµng ho¸, dÞch vô, th«ng

tin thµnh c«ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

1.1. Singapore - trung t©m läc dÇu

Cuèi thËp niªn 70, ngµnh c«ng nghiÖp dÇu ®· ph¸t triÓn thµnh c«ng c«ng nghiÖp

ho¸ dÇu. Tõ chç chØ lµ kho chøa, tr¹m bu«n b¸n vµ trung chuyÓn x¨ng dÇu, vµo thËp

niªn 90, víi tæng n¨ng suÊt tinh chÕ 1,2 triÖu thïng mçi ngµy, Singapore ®· trë

thµnh trung t©m tinh chÕ dÇu ®øng thø 3 trªn thÕ giíi sau Houston vµ Rotterdam,

trung t©m th¬ng m¹i dÇu ®øng thø 3 trªn thÕ giíi sau New York vµ London, vµ lµ

thÞ trêng nhiªn liÖu x¨ng dÇu lín mét vÒ sè lîng trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 1993, t¹i hßn

®¶o bÐ nµy cã tíi 18 nhµ m¸y läc dÇu víi sù cã mÆt cña hÇu hÕt c¸c h·ng dÇu

khæng lå BP, ESO, Shell, Caltex, Mobil, British Petroleum... víi c«ng suÊt läc dÇu

trªn mét triÖu thïng mét ngµy.

Trong thËp kØ 70, ngµnh c«ng nghiÖp läc dÇu Singapore rÊt ph¸t ®¹t nhng tõ gi÷a

nh÷ng n¨m 80 ho¹t ®éng cña ngµnh nµy cã gi¶m sót. Tõ chç chiÕm 20% - 25%

tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu gi¶m xuèng cßn t¬ng øng lµ 15% - 16% vµo n¨m 1989.

Nguyªn nh©n lµ do tÝnh thiÕu æn ®Þnh cña thÞ trêng x¨ng dÇu thÕ giíi vµ do c¸c níc

l¸ng giÒng nh Malaysia vµ Indonesia còng x©y dùng c¬ së ®Ó c¹nh tranh. Tuy nhiªn

tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y, ngµnh läc dÇu cña Singapore ®ang dÇn dÇn lÊy l¹i phong

®é vµ ®ang cã chiÒu híng ph¸t triÓn tèt.

8

B¶ng 1.1: Ngo¹i th¬ng Singapore

T6/02 T7/02 T8/02 T6/02 T7/02 T8/02

§¬n vÞ: triÖu S$

T¨ng gi¶m so víi cïng kú

n¨m tríc (%)

Tæng th¬ng m¹i 36.746 38.347 37.254 2,2 9,9 6,6

XuÊt khÈu 18.503 19.774 19.307 0,2 13,2 9,2

XuÊt khÈu néi ®Þa 9.483 10.667 10.381 -1,0 14,5 9,4

DÇu 1.718 1.998 1.778 -3,2 5,3 -10,6

Sp kh¸c 7.745 8.669 8.603 -0,6 16,8 14,7

T¸i XK 9.040 9.107 8.926 1,6 11,8 9,0

DÇu 262 266 192 274,3 421,6 82,9

Sp kh¸c 8.778 8.841 8.734 -0,6 9,2 8,1

NhËp khÈu 18.243 18.573 17.947 4,2 6,6 3,9

DÇu 2.569 2.472 2.342 8,4 -4,8 -9,7

Sp kh¸c 15.674 16.146 15.605 3,5 8,6 6,3

* Nguån: http://www.iesingapore.gov.sg

1.2. Singapore - trung t©m chÕ t¹o vµ l¾p r¸p c¸c ®å ®iÖn tö

ChÝnh s¸ch ®æi míi c«ng nghÖ, thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo c¸c ngµnh kÜ thuËt

cao ®îc thi hµnh vµo cuèi nh÷ng n¨m 70 ®· lµm bïng næ c«ng nghÖ ®iÖn tö - b¸n

dÉn vµ vi m¹ch ®iÖn tö t¹i Singapore, biÕn n¬i ®©y trë thµnh trung t©m s¶n xuÊt vµ

l¾p r¸p c¸c mÆt hµng nh ti vi, m¸y vi tÝnh lín nhÊt §«ng Nam ¸. Nh÷ng u thÕ trong

chÝnh s¸ch ®Çu t ®· gióp Singapore thu hót ®îc c¸c c«ng ty hµng ®Çu thÕ giíi nh:

Sony, Sharp, Philips, Hewlett-packard, Compaq, Texas Instruments, Motorola,

Aiwa vµ Siemens,... vµo c¸c lÜnh vùc mòi nhän víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Theo thèng

kª hµng ®iÖn tö chiÕm tíi 50% gi¸ trÞ cña khu vùc chÕ t¹o, ®ãng gãp tíi 22% s¶n

phÈm quèc néi GDP cña Singapore9

. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®iÖn tö cña Singapore

chiÕm 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tõ thËp kû 90, s¶n lîng c«ng nghiÖp ®iÖn tö

cña Singapore lµ 5,2% tû träng cña c¶ thÕ giíi vµ tû träng ®ã hÇu nh kh«ng thay ®æi

trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y10

.

HiÖn nay tríc xu híng ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, víi

nh÷ng lîi thÕ vÒ khoa hoc kÜ thuËt, Singapore ®· tá ra rÊt n¨ng ®éng trong viÖc chó

träng ®Çu t ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao. Singapore ®· chuyÓn dÇn c¬ cÊu tõ

9 T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i b×nh d¬ng sè1 (31) T2/2002

10 Korea Focus sè 7/8/2000

9

c¸c d©y chuyÒn chÕ t¹o ®ßi hái tay nghÒ thÊp sang c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiªn tiÕn

gåm c¶ R&D (nghiªn cøu ph¸t triÓn) vµ chÕ t¹o trän gãi hµng ®iÖn tö. Võa qua

c«ng ty m¸y tÝnh khæng lå Hewlett-Packark cña Mü, mét trong nh÷ng nhµ ®Çu t n￾íc ngoµi ®Çu tiªn cña Singapore (tõ n¨m 1968), ®· khai tr¬ng mét nhµ m¸y s¶n xuÊt

l¸t b¸n dÉn trÞ gi¸ 100 triÖu USD. §©y lµ nhµ s¶n xuÊt l¸t b¸n dÉn thø hai cña

Hewlett-Packark t¹i Singapore, sÏ s¶n xuÊt l¸t b¸n dÉn silicon ®îc sö dông trong

ngµnh phun mùc cña m¸y in vi tÝnh. Nhµ m¸y nµy sÏ mang l¹i 2 tû S$ (1,1 tû USD)

cho Singapore vµo n¨m 2004. Th¸ng 4/2000, nhµ m¸y s¶n xuÊt Lycra, mét lo¹i

nguyªn liÖu ho¸ häc tæng hîp cao cÊp dïng trong nhiÒu ngµnh chÕ t¹o cña tËp ®oµn

Dupont (Mü) ®· ®îc khai tr¬ng t¹i Singapore11

.

1.3. Singapore - trung t©m dÞch vô th¬ng m¹i thÕ giíi

Víi vÞ trÝ cùc kú xung yÕu trªn tuyÕn ®êng biÓn tõ ®«ng sang t©y, Singapore

ngay tõ thêi cßn thuéc quyÒn cai trÞ cña thùc d©n Anh ®· sím ®îc xem lµ tr¹m

trung chuyÓn hµng ho¸ lín nhÊt khu vùc. Ph¸t huy u thÕ ®ã, chÝnh phñ Singapore ®·

biÕn dÞch vô bu«n b¸n chuyÓn khÈu ë n¬i ®©y trë thµnh trung t©m dÞch vô th¬ng

m¹i quèc tÕ.

Khi míi giµnh ®éc lËp d©n téc, nÒn kinh tÕ do lÞch sö ®Ó l¹i cã c¬ cÊu thiªn vÒ

c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ bu«n b¸n chuyÓn khÈu vµ dÞch vô t¸i xuÊt khÈu. §©y lµ ho¹t

®éng ®em l¹i phÇn lín nguån thu nhËp cho quèc gia. Cïng víi sù h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn mét lo¹t c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm lîng kÜ thuËt cao, mét tû lÖ lín

trong xuÊt khÈu trùc tiÕp ®· dÇn thay thÕ cho mËu dÞch qu¸ c¶nh. N¨m 1960, hµng

t¸i xuÊt chiÕm 90% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn hµng xuÊt khÈu trùc tiÕp chiÕm

10%. §Õn n¨m 1991, hµng t¸i xuÊt gi¶m nhiÒu trong khi ®ã hµng xuÊt khÈu trùc

tiÕp l¹i t¨ng nhanh, n¨m 1998 hµng t¸i xuÊt chiÕm kho¶ng 50% kim ng¹ch xuÊt

khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu trùc tiÕp (xuÊt khÈu néi ®Þa) cña Singapore ra thÞ trêng

thÕ giíi th¸ng 07/2000: 10.667 triÖu S$ vµ th¸ng 08/2002: 10.381 triÖu S$12. Mang

®Æc ®iÓm lµ mét nÒn kinh tÕ "híng ngo¹i", ®©y lµ ®Çu cÇu trung chuyÓn lín hµng

ho¸ trong khu vùc vµ sang c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi, nã kh«ng bÞ h¹n chÕ vµ

11 T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i b×nh d¬ng sè 2 (37) T2/2002

12 B¸o c¸o tæng quan thÞ trêng Singapore, Vô Ch©u ¸ Th¸i b×nh d¬ng, Bé Th¬ng m¹i

10