Tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRƯƠNG THỊ PHƯƠNG

TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG

PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN

CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

CHI NHÁNH TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRƯƠNG THỊ PHƯƠNG

TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG

PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN

CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

CHI NHÁNH TỈNH BẮC KẠN

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. HOÀNG THỊ THU

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của

tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và rõ ràng.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được

cảm ơn và tất cả những trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian học tập nghiên cứu và viết luận văn thạc sĩ, tôi đã nhận được sự

giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Trước hết cho phép tôi được cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế

và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập

nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Hoàng Thị Thu đã tận tình hướng

dẫn và có những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ công chức công tác tại NHNN

chi nhánh tỉnh Bắc Kạn đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và những người thân đã động viên,

giúp đỡ tôi thực hiện luận văn này.

Thái Nguyên, ngày 27 tháng 3 năm 2019

Tác giả luận văn

Trương Thị Phương

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...............................................................vii

DANH MỤC BẢNG......................................................................................viii

DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................ x

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

2.1. Mục tiêu chung.....................................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể.....................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

3.1. Đối tượng nghiên cứu: .........................................................................................2

3.2. Phạm vi nghiên cứu:.............................................................................................3

4. Đóng góp của Luận văn ..........................................................................................3

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC THỰC

THI CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP, NÔNG THÔN CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH

TỈNH.................................................................................................................. 5

1.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về nông nghiệp nông thôn và chính sách tín dụng

phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn..................................................................5

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của phát triển Nông nghiệp, nông thôn.......................5

iv

1.1.2. Chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn ......................8

1.1.3 Cơ sở lý luận chung về tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển

nông nghiệp, nông thôn của Ngân hàng nhà nước Chi nhánh tỉnh...........................15

1.1.3.1. Ngân hàng nhà nước Chi nhánh tỉnh............................................................15

1.1.3.2.Tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông

thôn của NHNN Chi nhánh tỉnh................................................................................17

1.2. Cơ sở thực tiễn về tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông

nghiệp, nông thôn của Ngân hàng nhà nước Chi nhánh tỉnh....................................24

1.2.1. Một số kinh nghiệm trong tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát

triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN Chi nhánh tỉnh ........................................24

1.2.2. Bài học kinh nghiệm trong tổ chức thực thi chính sách thực thi chính sách tín

dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn

...................................................................................................................................29

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................... 31

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................31

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................31

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................31

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin và tổng hợp thông tin .......................................33

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................33

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................34

CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI

CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP,

NÔNG THÔN CỦA NHNN CHI NHÁNH TỈNH BẮC KẠN ................... 36

3.1. Khái quát về Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Bắc Kạn .............................36

3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển......................................................................36

3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng nhà nước chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................37

v

3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn ............................41

3.1.4. Tình hình nhân sự của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn..................................42

3.2. Thực trạng nông nghiệp và nông thôn tỉnh Bắc Kạn .........................................43

3.2.1. Một số đặc điểm cơ bản của nông nghiệp, nông thôn tỉnh Bắc Kạn ..............43

3.2.2. Kết quả thực hiện công tác nông nghiệp, nông thôn của tỉnh Bắc Kạn..........44

3.2.3. Những thuận lợi, khó khăn trong việc phát triển nông nghiệp, nông thôn tỉnh

Bắc Kạn.....................................................................................................................50

3.3. Thực trạng tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,

nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.........................................................53

3.3.1. Thực trạng chuẩn bị thực thi các chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông

nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn............................................53

3.3.2. Thực trạng công tác chỉ đạo thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn...................................62

3.3.3. Thực trạng kiểm soát sự thực hiện chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông

nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn............................................68

3.4. Các yếu tố ảnh hướng đến tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn...................................91

3.4.1. Các yếu tố thuộc về NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn......................................91

3.4.2. Các yếu tố thuộc về các TCTD cho vay vốn...................................................92

3.4.3. Các yếu tố thuộc về tổ chức và cá nhân vay vốn ............................................92

3.4.4. Các yếu tố thuộc về các cơ quan liên quan .....................................................93

3.5. Đánh giá chung vai trò quản lý của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn trong việc

thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn .................94

3.5.1. Kết quả đạt được .............................................................................................94

3.5.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................97

vi

CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC THỰC

THI CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP, NÔNG THÔN CỦA NHNN CHI NHÁNH TỈNH BẮC KẠN100

4.1. Định hướng tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,

nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.......................................................100

4.1.1. Định hướng, mục tiêu và nhiệm vụ trong phát triển nông nghiệp, nông thôn

trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn........................................................................................100

4.1.2. Định hướng đầu tư tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn của các

tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn trong thời gian tới...............................103

4.2. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát

triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn ........................104

4.2.1. Hoàn thiện khâu chuẩn bị triển khai các chính sách tín dụng phục vụ phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................................104

4.2.2. Hoàn thiện khâu chỉ đạo triển khai chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông

nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn..........................................104

4.2.3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát của NHNN tỉnh đối với các

TCTD trong việc tổ chức thực thi chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,

nông thôn.................................................................................................................110

4.3. Đề xuất, kiến nghị ............................................................................................111

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương ..............................111

4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Bắc Kạn ..............................................................111

4.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.............................................112

KẾT LUẬN...................................................................................................114

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................116

PHỤ LỤC......................................................................................................119

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ADB : Ngân hàng Phát triển Châu Á

Agribank : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông

thôn Việt Nam

HĐND : Hội đồng nhân dân

HTX : Hợp tác xã

LienVietPostBank : Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt

MTQG : Mục tiêu quốc gia

NHCSXH : Ngân hàng Chính sách xã hội

NHNN : Ngân hàng nhà nước

NHTM : Ngân hàng thương mại

NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần

NNNT : Nông nghiệp nông thôn

NTM : Nông thôn mới

PTNT : Phát triển nông thôn

QTDND : Quỹ tín dụng nhân dân

Sở KH – ĐT : Sở Kế hoạch - Đầu tư

Sở KH và CN : Sở Khoa học và Công nghệ

Sở LĐ – TBXH : Sở Lao động – Thương binh xã hội

Sở NN và PTNT : Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn

TC – CT – XH : Tổ chức – Chính trị - Xã hội

TCTD : Tổ chức tín dụng

TD : Tín dụng

TDND : Tín dụng nhân dân

UBND : Ủy ban nhân dân

Vietinbank : Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

WB : Ngân hàng thế giới

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Tình hình nhân sự của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn ..................42

Bảng 3.2: Tình hình sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn ............44

Bảng 3.3: Tình hình thực hiện chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường

nông thôn tỉnh Bắc Kạn...........................................................................48

Bảng 3.4: Phân công nhân sự tham gia triển khai chính sách tín dụng phục vụ

phát triển nông nghiệp, nông thôn tại NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn giai

đoạn 2015 – 2017 ....................................................................................54

Bảng 3.5: Kế hoạch tổ chức triển khai chính sách tín dụng phục vụ phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................56

Bảng 3.6: Bảng kế hoạch nguồn vốn huy động tại NHNN chi nhánh tỉnh Bắc

Kạn...........................................................................................................58

Bảng 3.7: Kế hoạch cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi

nhánh tỉnh Bắc Kạn .................................................................................60

Bảng 3.8: Bảng kế hoạch cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN

chi nhánh tỉnh Bắc Kạn ...........................................................................61

Bảng 3.9: Bảng kết quả hoạt động thông tin tuyên truyền về chính sách tín dụng

phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc

Kạn ..........................................................................................................66

Bảng 3.10: Kết quả tổ chức triển khai chính sách tín dụng phục vụ phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................69

Bảng 3.11: Bảng kết quả huy động vốn tại NHNN tỉnh Bắc Kạn ...................70

Bảng 3.12: Kết quả dư nợ cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn của các

TCTD tỉnh Bắc Kạn ................................................................................71

Bảng 3.13: Kết quả dư nợ cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn theo địa

bàn và bảo đảm tiền vay của tỉnh Bắc Kạn .............................................76

Bảng 3.14: Tình hình nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay phát triển nông nghiệp,

nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015 -2017....78

Bảng 3.15: Phân loại Nợ xấu trong cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn

của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn ........................................................80

ix

Bảng 3.16: Kết quả Thanh kiểm tra, giám sát của NHNN đối với các TCTD

trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn ........................................................................83

Bảng 3.17: Thống kê về đối tượng vay vốn chính sách tín dụng phục vụ phát

triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.........86

Bảng 3.18: Thống kê nguồn thông tin về chính sách tín dụng phát triển nông

nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn triển khai tới khách

hàng .........................................................................................................87

Bảng 3.19: Thống kê về đánh giá thủ tục vay vốn và lãi suất cho vay phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................88

Bảng 3.20: Thống kê về đánh giá thời gian hoàn thiện hồ sơ vay vốn phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................88

Bảng 3.21: Thống kê về đánh giá thời gian hoàn thiện hồ sơ vay vốn phát triển

nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.................89

Bảng 3.22: Thống kê về hỗ trợ kỹ thuật để phát triển nông nghiệp, nông thôn

của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn ........................................................90

Bảng 3.23: Thống kê về thời gian NHTM tiến hành kiểm tra tình hình vay vốn

phát triển nông nghiệp, nông thôn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn.90

x

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn........... 38

Hình 3.2: Tỷ lệ nợ xấu cho vay nông nghiệp, nông thôn tại NHNN chi nhánh

tỉnh Bắc Kạn ........................................................................................... 79

Hình 4.1: Quy trình thực thi chính sách tín dụng có sự kết hợp giữa các đơn vị

trong tỉnh Bắc Kạn.................................................................................109

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Bắc Kạn là một tỉnh miền núi nằm ở trung tâm nội địa vùng Đông Bắc Bắc

Bộ, với 85% diện tích đất nông nghiệp được đánh giá là màu mỡ, nhiều nơi tầng đất

dày, đất đồi núi có lượng mùn cao, thích hợp cho sản xuất nông - lâm nghiệp, trồng

cây ăn quả và phục hồi rừng. Thêm vào đó dân số Bắc Kạn có đến 80% là người dân

tộc thiểu số, sinh sống chủ yếu dựa vào ngành nông - lâm ngư nghiệp. Sự phát triển

của lĩnh vực nông nghiệp là ưu tiên đầu tiên trong chính sách phát triển kinh tế xã hội

của tỉnh. Để đạt được những mục tiêu trên, vấn đề nguồn vốn đầu tư là hết sức quan

trọng, trong đó phải kể đến vai trò đặc biệt quan trọng của vốn tín dụng ngân hàng,

có thể nói nguồn vốn tín dụng ngân hàng là nguồn vốn cơ bản đáp ứng nhu cầu cho

nền kinh tế nói chung, cho hoạt động kinh doanh của các hộ sản xuất, doanh nghiệp

nói riêng.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) luôn xác định nông nghiệp, nông thôn là một

trong những lĩnh vực ưu tiên đầu tư vốn, từ đó ban hành, triển khai nhiều chính sách

hỗ trợ nhằm hướng dòng vốn tín dụng vào lĩnh vực này. Những chính sách kịp thời

của Chính phủ và NHNN sẽ góp phần khơi thông nguồn vốn tín dụng vào lĩnh vực

mà ít nhà đầu tư muốn bỏ tiền, đặc biệt là ở những nơi không có lợi thế về địa hình

lại càng khó thu hút đầu tư sản xuất kinh doanh như ở Bắc Kạn. NHNN còn có vai

trò chỉ đạo các TCTD chấp hành nghiêm túc và thực hiện hiệu quả chính sách tín

dụng của Chính phủ nhằm phát triển nông nghiệp nông thôn, đảm bảo đủ nguồn vốn

cho các dự án về lĩnh vực nông nghiệp trên từng địa bàn.

Trong thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bắc Kạn đã luôn

thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước nói chung về tiền tệ, đảm bảo an

toàn sử dụng nguồn vốn và hiệu quả bền vững; Triển khai kịp thời những chính sách

tín dụng hỗ trợ nông nghiệp, nông thôn; Báo cáo tình hình thực hiện chính sách tín

dụng hỗ trợ nông nghiệp, nông thôn lên NHNN và Chính phủ từ đó đề xuất một số

chính sách ưu đãi riêng dành cho địa bàn tỉnh Bắc Kạn.

Tuy việc chuẩn bị thực thi chính sách đến tổ chức triển khai chính sách tín

dụng của NHNN Chi nhánh tỉnh Bắc Kạn đã rất kịp thời, nhưng việc kiểm soát việc

thực thi chính sách lại chưa được chú trọng, do vậy nguồn vốn cho vay đôi khi vẫn