Tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

-------------------***------------------

NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG

TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO

TRÊN ĐỊA BÀN HÀ HỘI

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 934.03.01

Luận án tiến sỹ kinh tế

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS Đỗ Minh Thành

2. TS Nguyễn Tuấn Duy

Hà nội, năm 2019

1

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu

trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu của luận án

chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác.

Tác giả luận án

Nguyễn Thị Thu Hương

i

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, khoa Sau Đại học, Khoa Kế

toán – Kiểm toán trường Đại học Thương Mại đã giúp đỡ và tạo điều kiện trong

suốt quá trình đào tạo, nghiên cứu và thực hiện luận án.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và các thành viên của các công

ty cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội, các chuyên gia tại các trường Đại

học, viện nghiên cứu đã nhiệt tình giúp đỡ trong việc cung cấp các số liệu, cho ý

kiến đóng góp trong suốt quá trình điều tra, phỏng vấn phục vụ thực hiện luận án.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn đã có những

ý kiến đóng góp sửa chữa quý báu để luận án ngày càng được hoàn thiện.

Sau cùng, tác giả xin bày tỏ sự cảm ơn đến gia đình, các đồng nghiệp và bạn

bè đã động viên, chia sẻ và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình thực hiện luận án.

Tác giả luận án

Nguyễn Thị Thu Hương

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................................................. 1

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................................................I

MỤC LỤC.........................................................................................................................................II

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.............................................................................................VI

DANH MỤC BẢNG BIỂU........................................................................................................... VII

DANH MỤC SƠ ĐỒ.......................................................................................................................IX

PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................................................ 1

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 1

2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU............................................................................................................ 3

2.1. Các nghiên cứu về tổ chức HTTT KT và tổ chức HTTT KTQT.........................3

2.2. Các nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức HTTT KT và tổ chức

HTTT KTQT...............................................................................................................8

2.3. Khoảng trống nghiên cứu...................................................................................13

3. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ........................................................................................................ 14

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................................................................ 15

4.1. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................................15

4.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................................15

5. CÁC CÂU HỎI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN................................................................................................... 15

6. QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 16

6.1. Quy trình nghiên cứu .........................................................................................16

6.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................17

6.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu .........................................................................17

6.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu ..............................................................................20

7. CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐẠT ĐƯỢC TRONG LUẬN ÁN............................................................................ 20

8. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN................................................................................................................................ 21

CHƯƠNG 1 ..................................................................................................................................... 23

LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT............................................................................. 23

iii

1.1. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH

NGHIỆP SẢN XUẤT..................................................................................................................................... 23

1.1.1. Khái niệm và bản chất hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh

nghiệp sản xuất..........................................................................................................23

1.1.2. Vai trò của hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản

xuất............................................................................................................................27

1.1.3. Các thành phần của hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh

nghiệp sản xuất..........................................................................................................29

1.2. TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP

SẢN XUẤT..................................................................................................................................................... 34

1.2.1. Khái niệm tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị...................................34

1.2.2. Yêu cầu tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp

sản xuất......................................................................................................................35

1.2.3. Nguyên tắc tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh

nghiệp sản xuất..........................................................................................................39

1.2.4. Nội dung tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp

sản xuất......................................................................................................................40

1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ............................................................................................ 67

1.3.1. Một số lý thuyết nền tảng................................................................................67

1.3.2. Mô hình nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hệ thống thông tin kế

toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất..........................................................70

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................................................ 75

CHƯƠNG 2 ..................................................................................................................................... 76

THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC

DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI............... 76

2.1. TỔNG QUAN VỀ CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN

HÀ NỘI........................................................................................................................................................... 76

2.1.1. Lịch sử hình thành và xu thế phát triển của ngành sản xuất bánh kẹo Việt

Nam...........................................................................................................................76

iv

2.1.2. Khái quát chung về các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn

Hà nội ........................................................................................................................78

2.1.3. Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh và tổ chức bộ máy quản lý trong các

doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội.................................78

2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán trong các doanh nghiệp cổ phần sản xuất

bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội....................................................................................84

2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC

DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI ................................ 86

2.2.1. Thực trạng tổ chức dữ liệu đầu vào kế toán quản trị ......................................86

2.2.2. Thực trạng tổ chức xử lý, cung cấp thông tin kế toán quản trị .......................88

2.2.3. Thực trạng tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin trong hệ thống thông tin kế

toán quản trị...............................................................................................................95

2.2.4. Thực trạng tổ chức kiểm soát hệ thống thông tin kế toán quản trị .................96

2.2.5. Thực trạng tổ chức nhân lực hệ thống thông tin kế toán quản trị ...................97

2.3. THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ

TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA

BÀN HÀ NỘI.................................................................................................................................................. 98

2.3.1. Mô hình nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hệ thống thông tin kế

toán quản trị trong các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội

...................................................................................................................................98

2.3.2. Thang đo các biến .........................................................................................101

2.3.3. Mẫu nghiên cứu.............................................................................................103

2.3.4. Kết quả nghiên cứu thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hệ thống

thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa

bàn Hà Nội ..............................................................................................................105

2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG

CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI..................... 119

2.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................................119

2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ................................................121

v

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................................................. 126

CHƯƠNG 3 ................................................................................................................................... 127

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ

NỘI................................................................................................................................................. 127

3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO VÀ

YÊU CẦU HOÀN THIỆN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC

DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI .............................. 127

3.1.1. Định hướng phát triển các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo...........127

3.1.2. Yêu cầu hoàn thiện tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các

doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội...............................128

3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG

CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI..................... 129

3.2.1. Giải pháp hoàn thiện tổ chức dữ liệu đầu vào kế toán quản trị.....................129

3.2.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức xử lý, cung cấp thông tin kế toán quản trị .....134

3.2.3. Giải pháp hoàn thiện tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin trong hệ thống

thông tin kế toán quản trị ........................................................................................153

3.2.4. Giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm soát hệ thống thông tin kế toán quản trị157

3.2.5. Giải pháp hoàn thiện tổ chức nhân lực hệ thống thông tin kế toán quản trị .158

3.3. KIẾN NGHỊ VỀ THỰC HIỆN GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN SẢN XUẤT BÁNH KẸO TRÊN

ĐỊA BÀN HÀ NỘI........................................................................................................................................ 161

3.3.1. Về phía Nhà nước, cơ quan chức năng và các trường đại học......................161

3.3.2. Về phía các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội .162

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................................................. 164

KẾT LUẬN.................................................................................................................................... 165

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ gốc

AIS Accounting Information System

CBCNV Cán bộ công nhân viên

CCDC Công cụ dụng cụ

CĐKT Cân đối kế toán

CNTT Công nghệ thông tin

DN Doanh nghiệp

DNN&V Doanh nghiệp nhỏ và vừa

ERP Enterprise Resourse Plan

FASB Financial Accounting Standards Board

HTTT Hệ thống thông tin

IASB International Accounting Standards Committee

KQKD Kết quả kinh doanh

KT Kế toán

KTQT Kế toán quản trị

KTTC Kế toán tài chính

LCTT Lưu chuyển tiền tệ

NC Nhân công

NVL Nguyên vật liệu

NXB Nhà xuất bản

SXC Sản xuất chung

TSCĐ Tài sản cố định

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Tiêu chí đánh giá thông tin KTQT chất lượng .........................................37

Bảng 1.2: Tiêu chí đánh giá dịch vụ chất lượng .......................................................38

Bảng 1.3: Tiêu chí đánh giá hiệu quả........................................................................38

Bảng 1.4: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức HTTT KTQT trong các

doanh nghiệp .............................................................................................................71

Bảng 2.1: Bảng mô tả bộ mã của công ty cổ phần bánh kẹo Hải Hà........................88

Bảng 2.2: Bảng mô tả báo cáo KTQT của công ty cổ phần Tràng An .....................94

Bảng 2.3: Tổng hợp khảo sát chuyên gia ..................................................................99

Bảng 2.4: Kết quả kiểm định chất lượng thang đo “Đặc điểm tổ chức SXKD”.....106

Bảng 2.5: Kết quả kiểm định chất lượng thang đo “Cơ cấu tổ chức DN”..............106

Bảng 2.6: Kết quả kiểm định chất lượng thang đo “Nhà quản trị cấp cao”............107

Bảng 2.7: Kết quả kiểm định chất lượng thang đo “Nhà tư vấn bên ngoài” ..........107

Bảng 2.8: Kết quả kiểm định chất lượng thang đo “CNTT” ..................................108

Bảng 2.9: Kết quả kiểm định chất lượng thang đo “Tổ chức HTTT KTQT”.........109

Bảng 2.10: Bảng phân tích các yếu tố mới .............................................................110

Bảng 2.11: Bảng phân tích yếu tố khám phá (EFA)...............................................110

Bảng 2.12: Bảng kết quả phân tích hồi quy tuyến tính bội.....................................112

Bảng 2.13: Bảng ANOVA ......................................................................................112

Bảng 3.1: Tài khoản và bộ mã chi tiết đối với chỉ tiêu chi phí nguyên vật liệu trực

tiếp tại các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội.............133

Bảng 3.2: Báo cáo phân tích điểm hòa vốn của sản phẩm bánh quy kem sữa .......140

Bảng 3.3: Dữ liệu phục vụ xác định chi phí tại công ty CP bánh kẹo Hải Hà........143

Bảng 3.4: Tổng hợp chi phí theo các hoạt động và tính hệ số phân bổ tại công ty cổ

phần bánh kẹo Hải Hà .............................................................................................143

viii

Bảng 3.5: Tính giá thành đơn vị theo phương pháp ABC tại công ty cổ phần bánh

kẹo Hải Hà...............................................................................................................144

Bảng 3.6: Tính giá thành đơn vị theo phương pháp truyền thống tại công ty cổ phần

bánh kẹo Hải Hà......................................................................................................144

Bảng 3.7: So sánh giá thành đơn vị giữa phương pháp ABC và phương pháp truyền

thống của công ty cổ phần bánh kẹo Hải Hà...........................................................145

Bảng 3.8: Các chỉ tiêu đo lường và nội dung đánh giá chỉ tiêu của các trung tâm

trách nhiệm..............................................................................................................147

Bảng 3.9: Báo cáo kết quả kinh doanh mặt hàng bánh quy kem sữa......................150

Bảng 3.10: Báo cáo phân tích giá trị thuần đầu tư dây chuyền sản xuất bánh quy

kem sữa ...................................................................................................................151

ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.0: Quy trình nghiên cứu của đề tài...............................................................17

Sơ đồ 1.1: Mô hình tổ chức HTTT KTQT trong các doanh nghiệp sản xuất...........41

Sơ đồ 1.2: Tổ chức thu thập và hệ thống hóa dữ liệu ...............................................41

Sơ đồ 1.3: Nhu cầu thông tin của các cấp quản trị trong doanh nghiệp ...................42

Sơ đồ 1.4: Tổ chức xử lý dữ liệu KTQT...................................................................46

Sơ đồ 1.5: Trình tự lập các nội dung trong dự toán tổng thể của doanh nghiệp.......48

Sơ đồ 1.6: Các bước thực hiện phương pháp chi phí ABC.......................................52

Sơ đồ 1.7: Các bước thực hiện phương pháp chi phí mục tiêu.................................53

Sơ đồ 1.8: Các bước thực hiện chi phí Kaizen..........................................................54

Sơ đồ 1.9: Tổ chức cung cấp thông tin KTQT..........................................................57

Sơ đồ 1.10: Quy trình phản hồi thông tin KTQT......................................................59

Sơ đồ 1.11: Tổ chức ứng dụng CNTT trong HTTT KTQT ......................................60

Sơ đồ 1.12: Tổ chức kiểm soát HTTT KTQT...........................................................62

Sơ đồ 1.13: Tổ chức nhân lực HTTT KTQT ............................................................64

Sơ đồ 1.14: Mô hình kế toán tài chính và KTQT tách biệt.......................................64

Sơ đồ 1.15: Mô hình KTTC và KTQT kết hợp.........................................................65

Sơ đồ 1.16: Mô hình kế toán tài chính và KTQT hỗn hợp .......................................65

Sơ đồ 1.17: Mối quan hệ giữa các bộ phận chức năng trong HTTT KTQT.............66

Sơ đồ 1.18: Mô hình lý thuyết ngẫu nhiên đơn giản trong nghiên cứu tổ chức........68

Sơ đồ 1.19: Mô hình yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức HTTT KTQT trong các doanh

nghiệp sản xuất..........................................................................................................72

Sơ đồ 2.1: Quy trình sản xuất kẹo.............................................................................81

Sơ đồ 2.2: Quy trình sản xuất bánh...........................................................................81

x

Sơ đồ 2.3: Tổ chức bộ máy quản lý của các công ty cổ phần sản xuất bánh kẹo trên

địa bàn Hà Nội ..........................................................................................................82

Sơ đồ 2.4: Quy trình xử lý thông tin định mức chi phí tại công ty cổ phần bánh kẹo

Hải Châu....................................................................................................................89

Sơ đồ 2.5: Quy trình xử lý thông tin KTQT phục vụ dự toán tổng thể tại các công ty

cổ phần thực phẩm Hữu Nghị ...................................................................................91

Sơ đồ 2.6: Mô hình yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức HTTT KTQT trong các doanh

nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội..........................................100

Sơ đồ 3.1: Quy trình xác định loại dữ liệu KTQT cần thu thập..............................130

Sơ đồ 3.2: Nguồn dữ liệu HTTT KTQT dựa trên Hệ thống ERP..........................131

Sơ đồ 3.3: Quy trình thông tin định mức chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tại các

doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội...............................135

Sơ đồ 3.4: Quy trình thông tin định mức chi phí nhân công trực tiếp tại các doanh

nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội..........................................137

Sơ đồ 3.5: Quy trình thông tin định mức chi phí sản xuất chung tại các doanh

nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội..........................................138

Sơ đồ 3.6: Quy trình thông tin xác định điểm hòa vốn tại các DN CPSX bánh kẹo

trên địa bàn Hà Nội .................................................................................................139

Sơ đồ 3.7: Quy trình thông tin dự toán tổng thể từng loại sản phẩm tại các doanh

nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội..........................................141

Sơ đồ 3.8: Trung tâm trách nhiệm trong các DNCP SX bánh kẹo trên địa bàn Hà

Nội...........................................................................................................................146

Sơ đồ 3.9: Quy trình thông tin phân tích phục vụ ra quyết định tại các DN CPSX

bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội..................................................................................149

Sơ đồ 3.10: Quy trình cung cấp thông tin KTQT tại các DN CPSX bánh kẹo trên địa

bàn Hà Nội ..............................................................................................................152

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kế toán, KTQT cũng từng bước

phát triển và thông tin do HTTT KTQT cung cấp ngày càng trở nên hữu ích. HTTT

KTQT cho thấy vai trò không thể thiếu trong hoạt động quản lý của mỗi doanh

nghiệp. HTTT KTQT trước hết được xem như là công cụ giúp các nhà quản trị xây

dựng kế hoạch và lập dự toán hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như tổ chức các

nguồn lực để thực hiện các kế hoạch và dự toán đã lập. Bên cạnh đó, HTTT KTQT

là biện pháp giúp các nhà quản trị kiểm tra, đánh giá quá trình và kết quả hoạt động,

nhận diện các sai lệch, từ đó xác định nguyên nhân và tìm ra các giải pháp hữu hiệu

nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động. HTTT KTQT còn là nguồn thông tin giúp ích

cho các nhà quản trị ra các quyết định đúng đắn và kịp thời, nắm bắt những cơ hội

mà thị trường mang lại. Đặc biệt, các doanh nghiệp Việt Nam đang đón nhận một

làn sóng công nghệ mới do cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đem lại, HTTT

KTQT cần có sự thích nghi, đổi mới để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông

tin của nhà quản trị doanh nghiệp. Mặc dù đóng vai trò quan trọng như vậy, tuy

nhiên tổ chức KTQT nói chung và tổ chức HTTT KTQT nói riêng vẫn chưa thực sự

được quan tâm một cách đúng mức cả từ phía các cơ quan ban hành luật Nhà nước

cũng như tại các doanh nghiệp.

Về phía các cơ quan Nhà nước, năm 2003, tại Quốc Hội khóa XI kỳ họp thứ

3, lần đầu tiên thuật ngữ KTQT được đề cập trong Luật kế toán ngày 17/6/2003 và

có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2004. Luật kế toán đã quy định về KTQT ở các đơn vị

như sau: KTQT là việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo

yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán (Luật

Kế toán Việt Nam - điều 3, khoản 4). Năm 2006, Bộ tài chính ban hành thông tư Số:

53/2006/TT-BTC về hướng dẫn áp dụng KTQT trong doanh nghiệp. Từ đó đến nay,

không có bất kỳ văn bản nào quy định, hướng dẫn cũng như định hướng phát triển

từ phía các cơ quan nhà nước đối với KTQT nói chung và tổ chức HTTT KTQT nói

riêng.

Còn về phía các doanh nghiệp, mặc dù các thông tin liên quan đến tài chính

và phi tài chính rất quan trọng nhưng vấn đề tổ chức HTTT KTQT để cung cấp các

thông tin đó chưa được chú trọng, quan tâm thực hiện. Vấn đề tổ chức HTTT KTQT

2

vẫn còn nhiều bất cập, do đó thông tin do hệ thống cung cấp chưa đáp ứng được đầy

đủ yêu cầu quản trị doanh nghiệp trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế.

Đối với ngành sản xuất bánh kẹo, hiện tại Việt Nam có khoảng 30 doanh

nghiệp trong nước và hàng trăm cơ sở sản xuất nhỏ. Đây là một trong những ngành

có mức tăng trưởng cao từ 8 – 10%/năm. Trên địa bàn Hà Nội, những doanh nghiệp

cổ phần sản xuất bánh kẹo chiếm thị phần lớn phải kể đến công ty cổ phần bánh kẹo

Hải Hà, công ty cổ phần thực phẩm Hữu Nghị với thị phần lần lượt là 5% và 3%.

Bên cạnh đó còn có một số công ty có bề dày lịch sử kinh doanh trong ngành bánh

kẹo như là công ty cổ phần Tràng An, công ty cổ phần bánh mứt kẹo Hà Nội, công

ty cổ phần bánh kẹo Hải Châu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh

kẹo trên địa bàn Hà Nội đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh từ thị trường nội

địa và đặc biệt là thị trường ngoại nhập. Những thương hiệu bánh kẹo nội địa có uy

tín cũng dần bán lại cổ phần cho các tập đoàn nước ngoài. Năm 2016, thương hiệu

bánh kẹo nổi tiếng Kinh Đô cũng đã chuyển nhượng hoàn toàn cổ phần mảng bánh

kẹo cho Tập đoàn Mondelēz International, chấm dứt hoạt động trong mảng này. Tập

đoàn Lotte nắm giữ hơn 40% cổ phần của công ty cổ phần BIBICA. Trong cuộc

cạnh tranh khốc liệt này, để có thể tồn tại và phát triển được, các nhà quản trị doanh

nghiệp rất cần những thông tin liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của

doanh nghiệp nói chung để đưa ra các quyết định đúng đắn trong chỉ đạo kinh

doanh. Một trong những công cụ có thể cung cấp thông tin hữu ích đó là KTQT. Tổ

chức HTTT KTQT tốt sẽ giúp xử lý, phân tích số liệu và cung cấp thông tin một

cách nhanh chóng hỗ trợ cho việc ra quyết định kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy

nhiên, tại các doanh nghiệp cổ phần sản xuất bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội hiện

nay, tổ chức HTTT KTQT vẫn còn nhiều hạn chế như là việc bố trí, sắp xếp con

người thực hiện các nhiệm vụ trong hệ thống còn chồng chéo; sự phối kết hợp giữa

các cá nhân, phòng ban trong doanh nghiệp chưa có sự nhịp nhàng; các quy trình

thực hiện công việc thu thập, xử lý dữ liệu và cung cấp thông tin vẫn còn chưa cụ

thể, rõ ràng; ứng dụng CNTT trong hệ thống vẫn còn chưa có sự đổi mới để bắt kịp

với xu hướng công nghệ 4.0… Những hạn chế này dẫn đến các thông tin mà hệ

thống cung cấp chưa phản ánh đầy đủ, kịp thời và chính xác giúp các nhà quản trị

đưa ra quyết định nhanh chóng nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Các nhà

quản trị trong doanh nghiệp vẫn chưa thấy được tầm quan trọng của việc tổ chức

HTTT KTQT. Chính vì vậy, khi nhà quản trị cần các thông tin phục vụ việc ra

3

quyết định hay lập kế hoạch sản xuất kinh doanh, hầu như không có cơ sở tin cậy từ

thực tiễn.

Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Tổ chức

hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp cổ phần sản xuất

bánh kẹo trên địa bàn Hà Nội” làm luận án của mình, với mong muốn thiết lập

được HTTT KTQT trong các doanh nghiệp cổ phần sản xuất kinh doanh bánh kẹo

để giúp nhà quản trị có cơ cở vững chắc đưa ra các quyết định kinh doanh một cách

nhạy bén và kịp thời, nâng cao được lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu

2.1. Các nghiên cứu về tổ chức HTTT KT và tổ chức HTTT KTQT

Vấn đề tổ chức HTTT KT và tổ chức HTTT KTQT được các tác giả trong và

ngoài nước nghiên cứu dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm: sách tham khảo,

chuyên khảo, luận án và bài báo.

Các nghiên cứu là sách tham khảo, chuyên khảo về tổ chức HTTT KT và

tổ chức HTTT KTQT

Về tổ chức HTTT KT, có những công trình nối bật như: Sách tham khảo

“Accounting Information System” của tác giả J.L Boockholdt; cuốn “Accounting

Information System” của tác giả Marshall B, Romney, Pauljohn Steinbart; sách

“Hệ thống thông tin kế toán” (2008) của tác giả Nguyễn Thế Hưng; sách “Hệ

thống thông tin kế toán” (2010) của các tác giả Ngô Hà Tấn và Nguyễn Hữu

Cường; sách “Hệ thống thông tin kế toán” của các tác giả Nguyễn Mạnh Toàn,

Huỳnh Thị Hồng Hạnh (2011); sách “Hệ thống thông tin kế toán” (2014) của các

tác giả Thiều Thị Tâm, Nguyễn Việt Hưng, Nguyễn Quang Huy, Phan Đức Dũng -

hiệu đính (2014). Tất cả các cuốn sách trên đều có sự thống nhất về khái niệm

HTTT KT đó là hệ thống thu thập, lưu trữ, xử lý và cung cấp thông tin kế toán trong

doanh nghiệp và HTTT KT bao gồm hai hệ thống con đó là HTTT KTTC và HTTT

KTQT. HTTT KTTC nhằm cung cấp thông tin phục vụ cho những đối tượng ở bên

ngoài doanh nghiệp còn HTTT KTQT sẽ cung cấp thông tin phục vụ cho quản trị

nội bộ doanh nghiệp. HTTT KT là phần giao thoa giữa kế toán và HTTT. Trong đó,

phần kế toán nhấn mạnh đến vai trò cung cấp thông tin để ra các quyết định, còn

phần HTTT liên quan đến việc tổ chức, quản lý hệ thống để cung cấp thông tin. Tuy

nhiên, khi đề cập đến các thành phần của HTTT KT thì lại có hai cách tiếp cận khác