Tình hình nhiễm giun sán ký sinh ở một số loài ếch nhái (amphibia) tại khu vực vườn quốc gia pù mát, tỉnh nghệ an

16

31(2): 16-19 T¹p chÝ Sinh häc 6-2009

T×NH H×NH NHIÔM GIUN S¸N Ký SINH ë MéT Sè LOµI ÕCH NH¸I

(AMPHIBIA) T¹I KHU VùC V¦êN QUèC GIA Pï M¸T, TØNH NGHÖ AN

Hµ DUY NGä, §ç §øC NG¸I

NGUYÔN V¡N Hµ, NGUYÔN V¡N §øC

ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt

Õch nh¸i lµ nhãm ®éng vËt cã ý nghÜa quan

träng vÒ mÆt khoa häc vµ kinh tÕ. C¸c nghiªn

cøu vÒ ®éng vËt ký sinh nãi chung vµ giun s¸n

ký sinh nãi riªng ë Õch nh¸i ViÖt Nam míi ®−îc

nghiªn cøu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy vËy,

nh÷ng nghiªn cøu nµy míi tËp trung ®iÒu tra

giun s¸n ký sinh ë Õch nh¸i khu vùc ®ång b»ng

s«ng Hång vµ mét sè ®Þa ®iÓm ë miÒn nói phÝa

b¾c n−íc ta [7]. ë khu vùc miÒn trung hÇu nh−

ch−a cã mét nghiªn cøu ®iÒu tra nµo vÒ khu hÖ

giun s¸n ký sinh ë Õch nh¸i.

V−ên quèc gia (VQG) Pï M¸t lµ mét trong

sè Ýt khu b¶o tån ®a d¹ng sinh häc lín nhÊt n−íc

ta, ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 2002, cã diÖn tÝch tù

nhiªn 194.000 ha, trong ®ã vïng b¶o tån 94.000

ha vµ vïng ®Öm 100.000 ha, tr¶i dµi trªn ba

huyÖn Con Cu«ng, Anh S¬n vµ T−¬ng D−¬ng

cña tØnh NghÖ An. HÖ ®éng vËt cña v−ên còng

rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. B−íc ®Çu thèng kª

®−îc 241 loµi thó, thuéc 86 hä, 28 bé, trong ®ã

cã 24 loµi thó, 25 loµi bß s¸t, 137 loµi chim, 15

loµi l−ìng thª... [9].

ChÝnh v× vËy chóng t«i ®b chän VQG

Pï M¸t lµ mét trong nh÷ng ®iÓm nghiªn cøu

®iÒu tra ë khu vùc miÒn trung n−íc ta.

I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU

5 loµi Õch nh¸i phæ biÕn lµ: Õch ®ång (Rana

ragulosa), chÉu (Rana guentheri), cãc (Bufo

melanostictus), ngoÐ (Rana limnocharis) vµ Õch

c©y (Polypedates mutus) thu ®−îc tõ VQG Pï

M¸t, ®−îc ®Þnh lo¹i theo NguyÔn V¨n S¸ng vµ

Hå Thu Cóc [4].

MÉu giun s¸n ký sinh ®−îc thu thËp theo

ph−¬ng ph¸p mæ kh¸m toµn diÖn cña Skrjabin.

C¸c mÉu s¸n d©y, s¸n l¸ vµ giun ®Çu gai ®−îc

®Þnh h×nh vµ b¶o qu¶n trong dung dÞch cån 70O

.

C¸c mÉu giun trßn ®−îc ®Þnh h×nh vµ b¶o qu¶n

trong dung dÞch phormon 4%. C¸c mÉu vËt ®o

vÏ vµ nghiªn cøu trªn kÝnh hiÓn vi Olympus

CH40.

§Þnh lo¹i giun s¸n ký sinh b»ng ph−¬ng

ph¸p so s¸nh h×nh th¸i gi¶i phÉu, theo Ymaguti

1958; Skrjabin 1960 vµ Phan ThÕ ViÖt, NguyÔn

ThÞ Kú, NguyÔn ThÞ Lª 1977 [1].

MÉu vËt chñ, vËt ký sinh ®−îc l−u gi÷ vµ

b¶o qu¶n t¹i phßng Ký sinh trïng häc, viÖn Sinh

th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt.

II. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN

1. T×nh h×nh nhiÔm chung

§b mæ kh¸m toµn diÖn 168 c¸ thÓ cña 5 loµi

Õch nh¸i th−êng gÆp [Õch ®ång (Rana ragulosa),

chÉu (Rana guentheri), cãc (Bufo

melanostictus), ngoÐ (Rana limnocharis) vµ Õch

c©y (Polypedates mutus)], ®−îc thu tõ VQG

Pï M¸t. Sè l−îng c¸ thÓ vËt chñ mæ kh¸m ®−îc

tr¶i ®Òu cho c¸c loµi (tõ 36 ®Õn 45 c¸ thÓ), riªng

Õch c©y v× khã thu b¾t, nªn sè l−îng c¸ thÓ mæ

kh¸m ®−îc rÊt Ýt (9 c¸ thÓ) (b¶ng 1).

Cã 135 c¸ thÓ Õch nh¸i nhiÔm giun s¸n ký

sinh, chiÕm 80,36%, trong ®ã cãc nhiÔm cao

nhÊt (37 c¸ thÓ t−¬ng øng 100%), sau ®Õn Õch

®ång (31 c¸ thÓ t−¬ng øng 86,11%), chÉu vµ Õch

c©y cã tû lÖ nhiÔm t−¬ng ®èi gÇn nhau 75-

76,32% (tuy nhiªn v× sè l−îng Õch c©y mæ ®−îc

cßn Ýt cho nªn sè liÖu vÒ tû lÖ nhiÔm giun s¸n

cña Õch c©y ë ®©y cã thÓ ch−a ph¶n ¸nh ®óng

thùc tÕ). NgoÐ cã tû lÖ nhiÔm thÊp nhÊt (28 c¸

thÓ, t−¬ng øng 62,22%) (b¶ng 1). C−êng ®é

nhiÔm chung lµ 1- 300 giun s¸n/c¸ thÓ vËt chñ,

trong ®ã chÉu vµ cãc cã c−êng ®é nhiÔm cao

nhÊt (1-300); Õch c©y cã c−êng ®é nhiÔm thÊp

nhÊt (1-2); Õch ®ång vµ ngoÐ cã c−êng ®é nhiÔm

ë møc trung b×nh (1-75).