Tình hình kháng thuốc của các chủng vi khuẩn lao phân lập trên bệnh nhân lao phổi mới và lao phổi tái phát

Nguyễn Thị Thu Thái và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 89(01/2): 105 - 109

105

TÌNH HÌNH KHÁNG THUỐC CỦA CÁC CHỦNG VI KHUẨN LAO PHÂN LẬP

TRÊN BỆNH NHÂN LAO PHỔI MỚI VÀ LAO PHỔI TÁI PHÁT

Nguyễn Thị Thu Thái1, Nguyễn Thái Sơn

2

1

Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên, 2

Học viện Quân Y

TÓM TẮT

Sau nhiều năm tưởng chừng như đã suy giảm, bệnh lao lại nổi lên như một vấn đề sức khoẻ

nghiêm trọng toàn cầu, đặc biệt là với sự gia tăng tính kháng thuốc của các chủng vi khuẩn lao đã

cản trở sự thành công của chương trình kiểm soát bệnh lao. Tình hình kháng thuốc của vi khuẩn

lao tại nước ta ở mức cao so với các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. Trong 10 năm

trở lại đây, số bệnh nhân lao kháng đa thuốc ước tính hàng năm là từ 3000 - 4000 bệnh nhân.

Mục tiêu: tìm hiểu tình hình kháng thuốc của các chủng vi khuẩn lao phân lập trên bệnh nhân lao

phổi mới và lao phổi tái phát tại Bệnh viện Lao và bệnh phổi Trung ương.

Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trên 103 bệnh nhân lao phổi mới và lao

phổi tái phát được chẩn đoán xác định bằng phương pháp nhuộm soi và nuôi cấy trên môi trường

Bactec 460. Kỹ thuật xác định tính nhạy cảm kháng sinh được thực hiện với các thuốc chống lao

dòng 1 (isoniazid (INH), rifampicin (RIF), ethambutol (EMB) và streptomycin (SM)).

Kết quả và kết luận: Trong 103 chủng vi khuẩn lao phân lập được từ các bệnh nhân lao phổi mới

và lao phổi tái trị chúng tôi nhận thấy: lứa tuổi thường mắc là độ tuổi lao động 15-<60 tuổi

(88,4%), tỷ lệ bệnh nhân nam là 76,7%, nữ là 23,3%. Tỷ lệ đề kháng cao nhất đối với hai thuốc

chống lao dòng 1 là streptomycin (94,3%) và Isoniazid (68,2%). Không phát hiện thấy trường hợp

nào kháng rifampicin đơn độc, mà tất cả các chủng kháng rifampicin là các chủng kháng đa thuốc.

Sự đề kháng với rifampicin có thể được sử dụng như là một dấu ấn thay thế hữu ích cho dự đoán

lao kháng đa thuốc và việc sử dụng thuốc kháng lao dòng hai là cần thiết trong các trường hợp

này. Có sự khác biệt về tính kháng thuốc (đặc biệt là kháng đa thuốc) của các chủng vi khuẩn lao

phân lập được trên các bệnh nhân lao phổi tái phát so với trên bệnh nhân lao phổi mới.

Từ khoá: Lao phổi mới, lao phổi tái phá, kháng đa thuốc, kháng thuốc

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Bệnh lao tiếp tục là mối quan tâm về sức khoẻ

trên thế giới. Nó là bệnh gây tỷ lệ tử vong lớn

nhất trong số các bệnh nhiễm trùng trên thế

giới ngày nay, mặc dù đã sử dụng vacxin

sống giảm độc lực và một số thuốc kháng

sinh. Sau nhiều năm tưởng chừng như đã suy

giảm, bệnh lao lại nổi lên như một vấn đề sức

khoẻ nghiêm trọng trong cộng đồng dân cư

toàn cầu, đặc biệt là với sự gia tăng tính

kháng thuốc của các chủng MTB đã cản trở

sự thành công của chương trình kiểm soát

bệnh lao.

Từ đầu những năm 90 của thế kỷ trước, một

xu hướng đáng báo động là xuất hiện lao

kháng đa thuốc (MDR-TB), được định nghĩa

là các chủng lao kháng lại ít nhất với

isoniazid (INH) và rifampin (RIF), hai thuốc

*

chống lao mạnh nhất [6]. Ước tính năm 2010

có 440.000 trường hợp kháng đa thuốc trên

toàn thế giới [8]. Trong khi việc điều trị MDR￾TB đã được cải thiện khá nhiều (chủ yếu ở các

quốc gia giàu có), thì lại thường khó khăn hơn

trong điều trị, liên quan đến tỷ lệ mắc và tỷ lệ

chết cao, kéo dài thời gian điều trị và làm tăng

nguy cơ lan truyền các chủng kháng thuốc

trong cộng đồng [6].

Việt Nam là một trong 36 quốc gia nằm trong

“Dự án Giám sát Kháng thuốc Toàn cầu”.

Điều này cho thấy tình hình kháng thuốc của

vi khuẩn lao nước ta ở mức cao so với các

quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới.

Trong 10 năm trở lại đây, số bệnh nhân lao

kháng đa thuốc ước tính hàng năm là từ 3000

- 4000 bệnh nhân. Đây thực sự là con số đáng

lo ngại. Số liệu điều tra dịch tễ học của

Chương trình chống lao quốc gia năm 2010

cho thấy tỉ lệ mắc lao mới các thể là

199/100.000 dân, tỉ lệ lao AFB (+) là 59%, tỉ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn