Tình hình bệnh rối loạn sinh sản và hô hấp ở lợn ( Prrs ) tại một số khu vực tỉnh Thái Nguyên

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(47) Tập 2/N¨m 2008 – Tổng quan - Thông tin - Trao đổi

119

T×nh h×nh bÖnh rèi lo¹n sinh s¶n vµ h« hÊp ë lîn (PRRS)

t¹i mét sè khu vùc tØnh Th¸i Nguyªn

NguyÔn Quang Tuyªn (Tr−êng §H N«ng L©m - §H Th¸i Nguyªn)

1. §Æt vÊn ®Ò

Héi chøng rèi lo¹n sinh s¶n, h« hÊp ë lîn (Porcine Reproductive and Respiratory

Syndrome-PRRS) cßn gäi lµ "BÖnh tai xanh lîn " lµ mét bÖnh truyÒn nhiÔm cÊp tÝnh cña loµi lîn,

g©y ra do virut ARN thuéc hä Arterivirideae. BÖnh lÇn ®Çu tiªn ®−îc ph¸t hiÖn ë Mü (1987), sau

®ã ë ch©u ¢u nh− §øc (1990), Hµ Lan (1991) vµ bÖnh ®9 lan ra kh¾p c¸c n−íc ch¨n nu«i lîn

c«ng nghiÖp ë ch©u ¢u. BÖnh l©y lan nhanh víi c¸c biÓu hiÖn ®Æc tr−ng viªm ®−êng h« hÊp rÊt

nÆng nh− sèt, ho, thë khã vµ ë lîn c¸i lµ c¸c rèi lo¹n sinh s¶n nh− s¶y thai, thai chÕt l−u, lîn s¬

sinh chÕt yÓu (Lª V¨n N¨m vµ Céng sù 1997).

HiÖn nay cã hai kiÓu gen cña virut PRRS chÝnh ®−îc c«ng nhËn lµ Ch©u ¢u (nhãm I) cßn

cã tªn gäi lµ Lelystad vµ B¾c Mü (nhãm II) gäi lµ VR 2332. Khi so s¸nh vÒ di truyÒn ng−êi ta

thÊy cã sù kh¸c nhau râ rÖt gi÷a hai kiÓu gen nµy (kho¶ng 40%). ë ch©u ¸ vµ nam Mü, ng−êi ta

®9 ph©n lËp ®−îc c¶ hai kiÓu gen, trong mçi kiÓu gen còng cã nh÷ng chñng kh¸c nhau (Nelson

vµ Céng sù 1993; Kapur vµ Céng sù 1996).

T¹i Trung Quèc, mét c¨n bÖnh bÝ hiÓm ®9 x¶y ra cßn gäi lµ bÖnh sèt cao vµo n¨m 1996

vµ ng−êi ta ®9 thÊy cã dÊu hiÖu cña PRRS. C¨n bÖnh nµy ®9 lan ra h¬n 10 tØnh vµ l©y nhiÔm trªn

2.000.000 lîn, g©y chÕt kho¶ng 400.000 con. Khi ph©n tÝch hÖ gen, ng−êi ta thÊy c¸c virut PRRS

ph©n lËp ®−îc thuéc nhãm II vµ t−¬ng ®ång rÊt cao (96,5%) víi chñng HB -1, lµ mét chñng

PRSS cña Trung Quèc ( Xing Long Xiao vµ CS. 2008).

ë ViÖt Nam, vµo ®Çu n¨m 2007 bÖnh PRRS ®9 xuÊt hiÖn t¹i nhiÒu tØnh phÝa B¾c, kÕt qu¶

gi¸m ®Þnh cho thÊy c¸c mÉu virut g©y bÖnh thuéc chñng B¾c Mü vµ cã ®é t−¬ng ®ång cao víi

virut PRRS g©y nªn vô dÞch t¹i Trung Quèc (98,7%). Ph©n tÝch cÊu tróc gen cña virut PRRS

ph©n lËp ®−îc t¹i ViÖt Nam còng thÊy cã hai ®o¹n mÊt kh«ng liªn tiÕp cña axit amin t¹i vÞ trÝ

481 vµ 532 - 560. Nh÷ng ®o¹n gen bÞ mÊt nµy ®−îc cho lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thay ®æi ®éc

tÝnh cña virut (Côc Thó y-Website).

TØnh Th¸i Nguyªn trong nh÷ng năm gÇn ®©y ngµnh ch¨n nu«i lîn ph¸t triÓn kh¸ m¹nh vÒ

sè l−îng vµ ®−îc c¶i tiÕn nhiÒu vÒ chÊt l−îng ®Ó ®¸p øng víi nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng−êi

tiªu dïng vµ phôc vô xuÊt khÈu. Vấn đề phßng chèng dÞch bÖnh vµ vệ sinh an toàn thực phNm cã

nguån gèc từ động vật đ9 được c¸c ban ngành của tỉnh quan t©m, kiÓm so¸t. Tuy nhiªn, tõ th¸ng

4/2008 dÞch bÖnh tai xanh lîn còng ®9 x¶y ra trªn nhiÒu c¬ së ch¨n nu«i t¹i ®Þa bµn cña tØnh, g©y

thiÖt h¹i lín cho c¸c trang tr¹i vµ n«ng tr¹i nu«i lîn do ph¶i tiªu huû lîn bÖnh theo quy ®Þnh (Chi

côc Thó y TN).

Chóng t«i ®9 tiÕn hµnh kh¶o s¸t dÞch bÖnh tai xanh lîn t¹i mét sè ®Þa ®iÓm t¹i tØnh Th¸i

Nguyªn nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh dÞch bÖnh t¹i c¸c c¬ së ch¨n nu«i, tõ ®ã gãp phÇn nhËn ®Þnh

t×nh h×nh dÞch tÔ vµ lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng biÖn ph¸p phßng chèng bÖnh.