Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Tiếp cận vấn đề tính chủ thể của hành động trong triết học nhân sinh Mỹ.
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
52 SO 10-2009 CHAU MY NGAY NAY
/ v ' ^'
TIEP CAN VAIN OE TIINH CHU THE CUA HANH
DONG TRONG TRIET HOC NHAN SINH MY
Dat van de
Triet hpc nhan sinh la he thd'ng
nhiing gid tri ciia ddi sd'ng nhan sinh,
anh hudng va chi phdi the gidi quan va
nhan sinh quan vdn hda cua mdi ci
nhdn trong mot nen van hda. Trai qua
400 nam tao diing (ndm 1607) va phat
trien, ngUdi My da kien tao dUdc nhutng
triet ly nhan sinh rieng cd cho minh
diia tren mot gia tai tinh than Id ddng
van hda Thanh gido, chu nghia ca nhan
va y thifc chinh tri qud'c dan. Bai vie't
nay budc diu tiep can van de tinh chu
the cua hanh dong - mot trong nhutng
chu de cd ban cua trie't hpc nhan sinh
My tuf gdc dp triet hpc.
Tinh chu the la gi?
0 phUdng Tay, tinh chu the tifng la
va'n de suy nghi cua nhieu bd dc triet
hpc vi dai, gdn vdi chu thuyet "con
ngUdi la trung tam" (anthropocentrism)
- mot sin phim dac thu cua van hoa
phUdng Tay. Tinh chu the dUdc hinh
thanh trong qua trinh con ngUdi tii
nhan thifc ve vai trd cua minh ddi vdi
the gidi, nd phan dnh qua trinh con
ngUdi tiing budc dat tdi trinh dp tii
"tach minh" ra khdi tii nhien, sau dd
"tdch minh" ra khdi xa hoi va tii xac
dinh minh nhU mot nhan cich, mot cd
nhan. Qud trinh the tuc hod tdn giao d
phUdng Tay gin vdi sii phat trien
manh me cua chu nghia duy ly ma F.
Baccn va Descartes la hai nha trie't hcc
tieu bieu. Bdng tinh thin "cogito" (tdi
ThS. Le Van Tung
Dgi hgc Dong Thdp
tu duy), Descartes da dot pha vao
thanh tri cua chu nghia kinh vien md
dudng cho khoa hpc phit trien. The
nhUng, Descartes mdi chi diing lai d
viec xem xet cen ngUdi vdi tU each la
met sinh vat thieu hdan thien, la mdt
thang bae trung gian giiia ThUdng de
va hu vd. Ong coi ly tri la ngudn gd'c
duy nha't ciia moi tri thufc khca hpc va
khdng cdng nhan vai trd cua cam giac.
Chu nghia duy ly til Descartes trd di da
phat trien den dinh diem trdng triet
hdc duy tam bien chifng Hegel. Chu
nghia duy ly da trd thanh chu nghia
duy ly khca hpc (chu nghia duy khoa
hpc) d mot chiing miic nao dd vdi
nguyen tac xem khoa hpc Id van nang,
la chiec diia than ciia mpi phUdng
sach, da tac ra sii phat trien que quat
d con ngUdi. Xu hudng chd'ng ddi chu
nghia duy ly yeu cau giai thoat con
ngUdi khdi khudn khd chat hep cua
tinh than "cogito" nham gianh lai
nhan vi cho con ngUdi - dd la chu
nghia nhan ban phi duy ly.
Chu nghia Hegel tren budc dUdng
anh hUdng ciing diing chan tai My vdi
hai dai dien la Josiah Royce (1755-
1816) va F.A. Rauch (1806-1841). So
vdi Hegel, trie't hpc Kant de lai nhieu
anh hUdng hdn d My, khong phai chi
bdi ly do. My la mot dan tpc cd mot lich
sif khiem td'n ma vi trie't hpc sieu
nghiem cua Kant an nhap mot phan
vdi tinh each tii do cua dan tuf cbieng
tdi khai pha viing dd't nay. Mac du
Kant da chi khang dinh, ddi tUdng cua