Thực trạng thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––

PHẠM THỊ MAI HƯƠNG

THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ

TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

---------------------------

PHẠM THỊ MAI HƯƠNG

THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ

TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH BẮC NINH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. BÙI THỊ MINH HẰNG

THÁI NGUYÊN - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập

của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc

rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Phạm Thị Mai Hương

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, ủng hộ nhiệt tình của các

thầy cô, cơ quan, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình...

Trước tiên, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS.Bùi Thị Minh Hằng, người đã

tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài cũng như trong

quá trình hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Phòng Đào tạo - Trường Đại học

Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và

hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn Tỉnh Ủy tỉnh Bắc Ninh, UBND tỉnh Bắc Ninh, Sở Kế

hoạch và Đầu tư, Cục Thống kê tỉnh Bắc Ninh, gia đình và bạn bè, đồng nghiệp đã

nhiệt tình ủng hộ, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như thực hiện đề tài và

hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Tác giả

Phạm Thị Mai Hương

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT......................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

DANG MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ..................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ...............................................................................3

5. Bố cục của luận văn ................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ THU HÚT

ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI...................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài..........................................5

1.1.1. Các khái niệm cơ bản........................................................................................5

1.1.2. Các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài......................................................10

1.1.3. Tác động của FDI đối với các nền kinh tế đang phát triển .............................13

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ......................19

1.2. Cơ sở thực tiễn về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài......................................24

1.2.1. Tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam.......................................24

1.2.2. Kinh nghiệm thu hút nguồn vốn FDI ở một số địa phương............................28

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................34

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................34

2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................34

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................34

2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu ..............................................................34

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................35

iv

2.2.4. Phương pháp chuyên gia .................................................................................36

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................37

2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá thực trạng về thu hút FDI tại Bắc Ninh ...............37

2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá mức độ phù hợp các công tác quản lý của địa

phương đối với thu hút FDI ......................................................................................38

Chương 3: THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ TRỰC

TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH BẮC NINH....................................................39

3.1. Đặc điểm địa bàn tỉnh Bắc Ninh ........................................................................39

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ...........................................................................................39

3.1.2. Đặc điểm kinh tế- xã hội .................................................................................40

3.1.3. Phát triển các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh............................48

3.2. Thực trạng hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào

tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................................50

3.2.1. Chủ trương, chính sách của tỉnh Bắc Ninh về hoạt động thu hút đầu tư

trực tiếp nước ngoài ..................................................................................................50

3.2.2. Kết quả hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh

Bắc Ninh....................................................................................................................57

3.3. Đánh giá chung về hoạt động thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại

tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................................70

3.3.1. Đánh giá một số kết quả hoạt động trong việc thu hút FDI và hiệu quả

của các doanh nghiệp FDI.........................................................................................70

3.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI tại Bắc Ninh.....................72

3.3.3. Một số hạn chế trong hoạt động thu hút FDI của tỉnh Bắc Ninh ....................79

Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG THU HÚT ĐẦU TƯ

TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH BẮC NINH.......................................85

4.1. Quan điểm, định hướng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của tỉnh Bắc

Ninh trong giai đoạn tới ............................................................................................85

4.1.1. Quan điểm,mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bắc Ninh...................86

4.1.2. Định hướng thu hút FDI vào tỉnh Bắc Ninh ...................................................90

v

4.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao khả năng thu hút vốn đầu tư

trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn tới .....................................97

4.2.1. Tích cực đổi mới công tác vận động xúc tiến đầu tư ......................................97

4.2.2. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính ..........................................................99

4.2.3. Tạo lập môi trường kinh doanh ổn định, cải thiện môi trường đầu tư, đa

dạng hoá các hình thức thu hút đầu tư ....................................................................100

4.2.4. Cải tạo, nâng cấp cơ sở hạ tầng.....................................................................101

4.2.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao

của các nhà đầu tư nước ngoài ................................................................................102

4.2.6. Xây dựng quy hoạch tổng thể thu hút FDI....................................................102

4.3. Kiến nghị..........................................................................................................103

4.3.1. Về pháp luật, chính sách ...............................................................................104

4.3.2. Về quản lý nhà nước trong hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài ..............105

4.3.3. Hỗ trợ địa phương trong hoạt động xúc tiến đầu tư......................................106

4.3.4.Về kết cấu hạ tầng ..........................................................................................107

4.3.5. Về đào tạo nguồn nhân lực............................................................................107

KẾT LUẬN............................................................................................................109

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................110

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Chữ viết tắt

1 BQL Ban quản lý

2 CĐ Cố định

3 CN Công nghiệp

4 CBCC Cán bộ công chức

5 CNH,HĐH Côngnghiệphoá,Hiệnđại hóa

6 CSHT Cơ sở hạ tầng

7 ĐVT Đơn vị tính

8 ĐTNN Đầu tư nước ngoài

9 FDI Foreign Direct Investment (Đầu tư trực tiếp nước ngoài)

10 GDP Gross Domestic Products (Tổng sản phẩm quốc nội)

11 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

12 GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn Tỉnh

13 HĐND Hội đồng nhân dân

14 KCN Khu công nghiệp

15 KDCSHT Kinh doanh cơ sở hạ tầng

16 KH&CN Khoa học và công nghệ

17 MNE Multinational Enterprise (Công ty đa quốc gia)

18 NXB Nhà xuất bản

19 ODA Official Development Assitantce (Vốn hỗ trợ phát triển)

20 USD United States Dollar (Đồng đô la Mỹ)

21 UBND Uỷ ban nhân dân

22 TNC Tập đoàn xuyên quốc gia

23 TBCN Tư bản chủ nghĩa

24 XHCN Xã hội chủ nghĩa

25 WTO World Trade Organisation (Tổ chức thương mại thế giới)

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Kết quả thu hút vốn FDI vào Việt Nam phân theo hình thức đầu tư .......25

Bảng 1.2: Kết quả thu hút vốn FDI vào Việt Nam phân theo địa phương năm 2015......26

Bảng 3.1: Lao động và việc làm trong ngành kinh tế quốc dân Quý I năm 2015 ....45

Bảng 3.2: Tổng hợp các dự án FDI theo lĩnh vực đầu tư đến tháng 12/2015...........62

Bảng 3.3: Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Bắc Ninh đến tháng 12 năm 2015 ........66

Bảng 3.4: Cơ cấu FDI tại Bắc Ninh theo các đối tác truyến thống tính đến

12/2015 ....................................................................................................66

Bảng 3.5: Tổng hợp các dự án FDI theo quốc gia đầu tư .........................................68

Bảng 4.1: Danh mục DA gọi vốn FDI trong CN tỉnh Bắc ninh thời kỳ 2016 - 2020 ....96

viii

DANG MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ

Hình 1.1. Xếp hạng các yếu tố ảnh hưởng tới quyết định lựa chọn địa phương

đầu tư của các doanh nghiệp FDI ............................................................20

Hình 3.1: Vốn FDI vào Bắc Ninh trong giai đoạn 1996 - 2015................................58

Biểu đồ 1.1: Kết quả thu hút vốn FDI vào Việt Nam phân theo ngành....................25

Biểu đồ 3.1: Tình hình thu hút vồn đầu tư trực tiếp nước ngoài giai đoạn 2011-

2015 của tỉnh Bắc Ninh ...........................................................................42

Biểu đồ 3.2: Cơ cấu GDP tỉnh Bắc Ninh theo ba khu vực kinh tế............................43

Biểu đồ 3.3: Đóng góp của FDI trong giá trị tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh

giai đoạn 2011 - 2015 ..............................................................................59

Biểu đồ 3.4: Thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2011 - 2015...................................61

Biểu đồ 3.5: FDI tại Bắc Ninh phân theo hình thức đầu tư (Đơn vị %) ...................61

Biểu đồ 3.6: FDI tại Bắc Ninh phân theo ngành năm 2015.....................................62

Biểu đồ 3.7: Gía trị sản xuất công nghiệp theo ngành trong khu vực FDI ...............63

Biểu đồ 3.8: Gía trị sản xuất công nghiệp theo ngành trong khu vực FDI ...............64

Biểu đồ 3.9: Gía trị xuất nhập khẩu của nhóm ngành điện tử - máy tính trong

khu vực FDI.............................................................................................65

Biểu đồ 3.10: Lũy kế vốn đầu tư đăng ký theo Quốc gia tính đến tháng 12/2015 ...67

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong thời kỳ đổi mới, mở cửa, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

(FDI) được coi là một trong những biện pháp khai thác ngoại lực nhằm bổ sung và

thúc đẩy nội lực để phát triển kinh tế - xã hội. FDI là một bộ phận quan trọng trong

chính sách kinh tế đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam đồng thời là nguồn

vốn quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Mở rộng thu hút và

nâng cao hiệu quả hoạt động doanh nghiệp có vốn FDI là nhiệm vụ có tính lâu dài,

gắn liền với công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Tại Việt Nam trong hơn hai thập kỷ qua, FDI đã đóng một vai trò rất to lớn

trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Với những tác động tích

cực, FDI đã góp phần đáng kể vào việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế,

đẩy mạnh xuất khẩu, giải quyết công ăn việc làm, chuyển giao công nghệ và giúp

khai thác một cách hiệu quả các nguồn tài nguyên quốc gia. Cùng với sự phát triển

chung của cả nước, khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài nói chung và

lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài nói riêng có một vị trí rất quan trong đối với sự

phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh.

Là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của Bắc Bộ, bộ mặt kinh tế

xã hội của tỉnh Bắc Ninh đang thay đổi từng ngày. Được tái lập từ 01/01/1997, tỉnh

Bắc Ninh không chỉ biết đến là quê hương của lễ hội, của những làn điệu dân ca

quan họ mượt mà, những địa danh nổi tiếng gắn liền với truyền thống văn hóa lịch

sử và đấu tranh cách mạng... mà đây còn là mảnh đất giàu tiềm năng, hấp dẫn thu

hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Chính vì vậy, hoạt động đầu tư trực tiếp

nước ngoài của Bắc Ninh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần tích cực

vào thực hiện thắng lợi những mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh và đạt được nhiều

kết quả quan trọng. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2015, tỉnh Bắc Ninh

nằm trong những tỉnh dẫn đầu về thu hút đầu tư FDI, hiện tổng vốn đăng ký đặt hơn

11,29 tỷ đô la Mỹ (USD); đặc biệt, đầu tư nước ngoài tập trung chủ yếu vào các khu

công nghiệp (KCN) và tăng mạnh nhất là giai đoạn 2011-2015. Theo thống kê, tính

đến năm 2015 KCN có 560 dự án với số tổng số vốn cấp mới và điều chỉnh là

2

10,698 tỷ USD, tỷ trọng của khu vực FDI đạt 70,3% . Tăng trưởng bình quân giai

đoạn 2011-2015 của khu vực FDI đạt 37,9%.

Nhằm nghiên cứu thực trạng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh

Bắc Ninh đồng thời thúc đẩy phát triển đầu tư trực tiếp trong những năm tới và tiếp

tục cải thiện môi trường đầu tư, củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư nước ngoài, tạo

điều kiện để thành phần kinh tế này phát triển, đóng góp nhiều hơn vào sự nghiệp

phát triển kinh tế - xã hội. Bên canh đó, từ những thành công mà tỉnh đạt được trong

việc thu hút nguồn vốn FDI sẽ là bài học kinh nghiệm cho các tỉnh khác trong nước.

Xuất phát từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh, học viên lựa chọn đề tài: “Thực trạng thu hút

nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Bắc Ninh”.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu chung

Đề tài nhằm nghiên cứu thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trên

địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Từ đó, đề xuất giải pháp tăng cường thu hút, thúc đẩy phát

triển FDI và thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp FDI ở tỉnh Bắc Ninh.

2.2. Mục tiêu cụ thể

-Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về thu hút nguồn

vốn FDI.

-Phân tích thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, thúc đẩy phát triển

các doanh nghiệp FDI tại tỉnh Bắc Ninh.

-Phân tích mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc thu hút nguồn vốn

FDI vào tỉnh Bắc Ninh.

- Đề xuất một số giải pháp tăng cường hiệu quả thu hút nguồn vốn FDI nhằm

thúc đẩy phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các vấn đề lý luận, các chính sách

và thực tiễn hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Bắc Ninh.

Chủ thể nghiên cứu: Các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài và

các cơ quan quản lý đầu tư nước ngoài trên địa bàn tỉnh.