Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển nông nghiệp, nông thôn ở tỉnh Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TR¦êng ®¹i häc kinh tÕ vµ qu¶n trÞ kinh doanh

.......................................................................

NGUYỄN THỊ THU HÀ

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI CHO

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN Ở

TỈNH THÁI NGUYÊN

LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ

Th¸i nguyªn - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TR¦êng ®¹i häc kinh tÕ vµ qu¶n trÞ kinh doanh

.............................................................................

NGUYỄN THỊ THU HÀ

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI CHO

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN Ở

TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Mã số: 60.31.10

LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Chí Thiện

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin khẳng định, số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn này

là kết quả của quá trình nghiên cứu, phản ánh trung thực kết quả nghiên cứu

và kết quả này chưa hề sử dụng cho bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ

cho tác giả để hoàn thành Luận văn đều ghi nhận và cảm ơn. Các thông tin, tài

liệu trình bày trong Luận văn này đều chỉ rõ nguồn gốc trích dẫn qua sưu tầm

của tác giả.

Tôi xin cam đoan và nếu sai tôi hoàn toàn xin chịu trách nhiệm.

Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành Luận văn tốt nghiệp này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban

Giám hiệu, Phòng Đào tạo, Khoa Sau Đại học, cùng các thầy, cô giáo trong

trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp

đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Đặc biệt xin chân thành cảm ơn PGS.TS.Trần Chí Thiện đã trực tiếp

hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tôi

hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ, lãnh đạo Sở KH&ĐT tỉnh Thái

Nguyên, trạm Thú y huỵện Võ Nhai, phòng Nông nghiệp huyện Phổ Yên, Chi

cục Kiểm Lâm huyện Đại Từ, Chi cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên, Sở

NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá

trình sưu tầm tài liệu và viết Luận văn. Tôi xin cảm ơn các hộ gia đình đã nhiệt

tình giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra thu thập các thông tin, tài liệu sơ cấp

phục vụ cho việc viết Luận văn tốt nghiệp.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè, đồng

nghiệp, đã giúp đỡ, tạo điều kiện, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và

nghiên cứu của khoá học.

Luận văn tốt nghiệp này có thể chưa hoàn chỉnh, song đó là công trình

nghiên cứu của bản thân mình, do đó rất mong có sự đóng góp ý kiến của các

thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để Luận văn này thực sự có ý nghĩa và

sử dụng trong công việc sau này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 4 năm 2011

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thu Hà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 3

2.1. Mục tiêu chung........................................................................................ 3

2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................ 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3

3.1. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................. 3

3.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 4

3.2.1. Phạm vi về nội dung..........................................................................................4

3.2.2. Phạm vi về không gian.......................................................................................4

3.2.3. Phạm vi về thời gian ..........................................................................................4

4. Đóng góp mới của Luận văn....................................................................... 4

5. Bố cục của Luận văn .................................................................................. 5

CHƢƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................................. 6

1.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu.................................................... 6

1.1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu .................................................... 6

1.1.1.1. Khái niệm, vai trò của vốn đầu tư...................................................................6

1.1.1.2. Khái niệm, vai trò của đầu tư quốc tế..............................................................7

1.1.1.3. Các hình thức đầu tư quốc tế...........................................................................9

1.1.1.4. Vốn hỗ trợ phát triển chính thức ...................................................................10

1.1.1.5. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài....................................................................14

1.1.1.6. Các nhân tố thu hút vốn FDI.........................................................................16

1.1.1.7. Một số điều kiện để thu hút được vốn ODA.................................................17

1.1.1.8. Vai trò của vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển nông nghiệp, nông thôn...17

1.1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu................................................ 22

1.1.2.1. Tình hình thu hút vốn đầu tư nước ngoài trên thế giới và kinh nghiệm ở một

số nước ......................................................................................................................22

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

1.1.2.2. Tình hình thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển nông nghiệp, nông

thôn của Việt Nam.....................................................................................................28

1.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 30

1.2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết ......................................... 30

1.2.2. Các phương pháp nghiên cứu ............................................................. 31

1.2.2.1.Phương pháp thu thập số liệu.........................................................................31

1.2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin.........................................................................35

1.2.2.3. Phương pháp chuyên gia:..............................................................................35

1.2.2.4. Phương pháp thống kê mô tả ........................................................................35

1.2.2.5. Phương pháp phân tích hồi quy.....................................................................36

1.2.2.6. Phương pháp phân tích SWOT.....................................................................37

1.2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................. 38

1.2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu về tình hình KTXH của tỉnh .............................................38

1.2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu về vốn FDI, ODA và NGO...............................................39

1.2.3.3. Hệ thống chỉ tiêu về nhóm hộ điều tra ......................................................39

CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI

CHO PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH THÁI NGUYÊN .............................................................................. 40

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................. 40

2.1.1 Giới thiệu về tỉnh Thái Nguyên .......................................................... 40

2.1.2. Những tiềm năng của tỉnh Thái Nguyên ............................................. 40

2.1.2.1. Địa hình và khí hậu của tỉnh..........................................................................40

2.1.2.2. Tiềm năng về khoáng sản .............................................................................41

2.1.2.3. Thái Nguyên -thuận lợi về cơ sở hạ tầng......................................................41

2.1.2.4. Tiềm năng về du lịch.....................................................................................42

2.1.2.5. Thái Nguyên - lợi thế về nguồn nhân lực..................................................42

2.1.2.6. Thái Nguyên - một quy hoạch phát triển công nghiệp đã hình thành............43

2.1.2.7. Thái Nguyên – chưa phát huy hết tiềm năng của Nông – lâm nghiệp -

thuỷ sản........................................................................................................ 43

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế của tỉnh Thái Nguyên ............................. 44

2.2. Đánh giá môi trường đầu tư của tỉnh Thái Nguyên thông qua chỉ số PCI..... 48

2.2.1. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đánh giá cho tỉnh Thái Nguyên............... 48

2.2.2. Xếp hạng năng lực cạnh tranh của VCCI và VNCI............................. 49

2.3. Thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển Nông nghiệp,

nông thôn ở tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2004 – 2008 .................................. 50

2.3.1. Thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển Kinh tế - Xã

hội của tỉnh Thái Nguyên ............................................................................. 50

2.3.1.1. Tình hình thu hút vốn FDI............................................................................51

2.3.1.2. Tình hình thu hút vốn hỗ trợ phát triển chính thức........................................53

2.3.2. Thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển nông nghiệp,

nông thôn ở tỉnh Thái Nguyên...................................................................... 55

2.3.2.1. Tình hình thu hút vốn FDI............................................................................55

2.3.2.2. Tình hình thu hút vốn hỗ trợ phát triển chính thức........................................58

2.4. Phân tích SWOT đối với môi trường đầu tư của tỉnh Thái Nguyên (đối với

công tác thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển NN&NT của tỉnh).......... 62

2.5. Phân tích sự ảnh hưởng của các dự án, chương trình viện trợ nước ngoài

đối với các hộ nông dân được hưởng lợi từ các dự án đó.............................. 72

2.5.1. Tình hình chung về nhóm hộ điều tra ................................................. 72

2.5.2. Phân tích hồi quy................................................................................ 73

2.5.3. Đánh giá thực trạng thu hút vốn Hỗ trợ phát triển chính thức của Tỉnh

Thái Nguyên từ quá trình điều tra thực tế và phân tích hồi quy. ................... 78

CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP CHỦ YẾU THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC

NGOÀI CHO PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN Ở TỈNH

THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 ............................................... 80

3.1. Quan điểm, mục tiêu về thu hút vốn đầu tư nước ngoài ở tỉnh Thái

Nguyên giai đoạn 2011 - 2020.................................................................... 800

3.1.1. Quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển nông nghiệp, nông thôn

tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011 - 2020 ...................................................... 80

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

3.1.1.1. Quan điểm.....................................................................................................80

3.1.1.2. Mục tiêu........................................................................................................81

3.1.1.3. Định hướng phát triển nông nghiệp, nông thôn tỉnh Thái Nguyên đến

năm 2020...................................................................................................... 81

3.1.2. Định hướng thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển nông nghiệp,

nông thôn của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011 – 2015............................... 83

3.1.2.1. Định hướng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI cho phát triển nông

nghiệp, nông thôn tỉnh Thái Nguyên.........................................................................83

3.1.2.2. Định hướng thu hút vốn hỗ trợ phát triển chính thức ODA cho phát triển

nông nghiệp và nông thôn Thái Nguyên....................................................................84

3.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho phát

triển nông nghiệp, nông thôn ở tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011- 2020 ..............85

3.2.1. Một số giải pháp chung nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư nươc

ngoài vào tỉnh............................................................................................... 85

3.2.1.1. Giải pháp đối với vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI.................................85

3.2.1.2. Giải pháp đối với nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức ODA...................92

3.2.2. Một số giải pháp cụ thể nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư nước

ngoài cho phát triển nông nghiệp, nông thôn của tỉnh Thái Nguyên. ............ 97

3.2.2.1. Đối với nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI.....................................97

3.2.2.2. Đối với nguồn vốn Hỗ trợ phát triển chính thức .........................................101

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................. 103

1. KẾT LUẬN............................................................................................ 103

2. KIẾN NGHỊ........................................................................................... 105

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................. 106

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

FDI Foreign Direct Investment (Đầu tư trực tiếp nước ngoài)

ODA Official Development Assistance (Hỗ trợ phát triển chính thức)

NGO Non-governmental organization (Tổ chức phi chính phủ)

GPMB Giải phóng mặt bằng

KCN Khu công nghiệp

DA Dự án

DN Doanh nghiệp

KP Kinh phí

KHĐT Kế hoach đầu tư

TW Trung ương

CSHT Cơ sở hạ tầng

PTTH Phổ thông trung học

NN&NT Nông nghiệp và nông thôn

ĐPT Đang phát triển

KTXH Kinh tế xã hội

GDP Gross Domestic Product (Tổng sản phẩm quốc nội)

EU European Union (Liên minh châu Âu)

XHCN Xã hội chủ nghĩa

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

UBND Ủy ban nhân dân

CD Cobb - Douglas

VCCI Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

CBCC Cán bộ công chức

NN Nhà nước

BQ Bình quân

PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

XH Xã hội

SX Sản xuất

WB World Bank (Ngân hàng thế giới)

IMF International Monetary (Quỹ tiền tệ quốc tế)

ADB The Asian Development Bank (Ngân hàng phát triển châu Á)

GTZ Tổ chức hợp tác hỗ trợ kỹ thuật Đức

A.M Allianz Mission

DANIDA Danish International Development Agency (Cơ quan phát triển

quốc tế Đan Mạch)

USD United States dollar (Đô la Mỹ)

VNCI Viet Nam competitiveness initiative

Tr.đ Triệu đồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Tỷ trọng ĐTNN theo ngành kinh tế thay đổi từ 1999 đến nay............. 28

Bảng 1.2: Vùng và các hộ điều tra................................................................ 34

Bảng 2.1. Xếp hạng năng lực cạnh tranh của VCCI và VNCI....................... 50

Bảng 2.2: Vốn FDI tại tỉnh Thái Nguyên từ năm 1993 đến 2008 đang còn hiệu

lực - phân theo ngành kinh tế................................................................ 52

Bảng 2.3 : Tỷ trọng vốn FDI cho phát triển nông nghiệp nông thôn trong tổng

số vốn FDI tại tỉnh Thái Nguyên đến 30/12/2008 ................................. 55

Bảng 2.4: Vốn Hỗ trợ phát triển chính thức tài trợ cho phát triển NN & NT

trong tổng vốn phát triển KTXH của tỉnh giai đoạn 2004 - 2008 .......... 58

Bảng 2.5: Tình hình vốn ODA cho phát triển NN & NT tỉnh Thái Nguyên giai

đoạn 2004 – 2009................................................................................. 59

Bảng 2.6: Tình hình vốn NGO cho phát triển NN & NT tỉnh Thái Nguyên giai

đoạn 2004 – 2009................................................................................. 61

Bảng 2.7: Phân tích SWOT cho Môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên.......... 63

Bảng 2.8 : Mô tả biến sử dụng trong mô hình hàm CD................................ 74

Bảng 2.9: Kết quả ước lượng hồi quy hàm CD............................................. 75

Bảng 3.1:Thay đổi quy trình vận động và sử dụng ODA .............................. 93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

x

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 1.1: Cơ cấu đầu tư FDI theo ngành trong lĩnh vực nông nghiệp ..... 29

Biểu đồ 2.1: Chỉ số thành phần PCI đánh giá cho Thái Nguyên 2009 - 2010........ 48

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thái Nguyên là một tỉnh trung du miền núi phía bắc, nông nghiệp và

nông thôn chiếm một vị trí quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội chung

của tỉnh.

Trong 9 đơn vị hành chính của tỉnh, có tới 5 đơn vị thuộc khu vực miền

núi và vùng cao. Có thể nói, khu vực nông thôn chiếm đại đa số trong địa bàn

tỉnh. Theo thống kê sơ bộ năm 2008, dân số toàn tỉnh có hơn 1 triệu người,

trong đó số dân sống ở khu vực nông thôn chiếm tới 75,5%. Toàn tỉnh có hơn

48 nghìn hộ trong đó có 17,74% là hộ nghèo, hầu hết các hộ nghèo ở khu vực

nông thôn, các vùng miền núi và vùng cao. Cơ sở hạ tầng cũng như đời sống

kinh tế, xã hội của khu vực nông thôn còn nhiều khó khăn.

Về ngành nông nghiệp của tỉnh, mặc dù trong những năm qua đã có sự

chuyển biến tích cực trong việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế giữa các ngành, cụ

thể là cơ cấu của nông nghiệp giảm dần, thay vào đó là sự tăng lên của ngành

công nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên, cơ cấu của ngành nông nghiệp vẫn chiếm

một phần khá lớn, trong năm 2008, chiếm tới 23,98 %. Số lao động trong

ngành nông nghiệp là 421.731 người, chiếm 63,24% tổng số lao động toàn

tỉnh. Đất nông nghiệp có diện tích 276.197,07 ha, chiếm 78,15% tổng diện

tích đất tự nhiên. Ngành nông nghiệp đóng vai trò quan trọng như vậy, nhưng

thực tế cho thấy, tỉnh ta vẫn chưa nắm bắt được những cơ hội để phát triển

những tiềm năng, điểm mạnh của mình, để có thể phát triển ngành này một

cách hiệu quả.

Theo quan điểm, mục tiêu phát triển tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2015 –

2020, tỉnh sẽ “ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, hiệu quả và bền vững đi đôi

với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường; nâng cao đời

sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, giảm dần khoảng cách giàu, nghèo giữa