Thực trạng phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thường gặp tại Trạm y tế xã của tỉnh Thái Nguyên và hiệu quả một số giải pháp can thiệp

C THÁI NGUYÊN

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y - DƢỢC

NGUYỄN TRƢỜNG GIANG

G ĐẠI HỌC Y - DƢỢC

THỰC TRẠNG PHÁT HIỆN, XỬ TRÍ

MỘT SỐ BỆNH PHỔI THƢỜNG GẶP TẠI TRẠM Y TẾ XÃ

CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN VÀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ

GIẢI PHÁP CAN THIỆP

LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC

THÁI

THÁI NGUYÊN – NĂM 2019

NGUYÊN – NĂM 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y - DƢỢC

NGUYỄN TRƢỜNG GIANGTHÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y - NGUYỄN TRƢỜNG GIANG

THỰC TRẠNG PHÁT HIỆN, XỬ TRÍ

MỘT SỐ BỆNH PHỔI THƢỜNG GẶP TẠI TRẠM Y TẾ XÃ

CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN VÀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ

GIẢI PHÁP CAN THIỆP

Chuyên ngành: Vệ sinh Xã hội học và Tổ chức Y tế

Mã số: 62.72.01.64

LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC

HƢỚNG DẪN KHOA HOC̣ :

1. PGS.TS Đàm Khải Hoàn

2. PGS.TS Hoàng Hà

HƢỚNG DẪN KHOA HOC̣ :

1. PGS.TS Đàm Khải H

2. PGS.TS Hoàng H

THÁI NGUYÊN – NĂM 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Nguyễn Trƣờng Giang, nghiên cứu sinh khóa 8, Trƣờng Đại học Y

Dƣợc Thái Nguyên, chuyên ngành Vệ sinh Xã hội học và Tổ chức y tế, xin

cam đoan:

1. Bản Luận án này do cá nhân tôi trực tiếp thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn

của PGS.TS Đàm Khải Hoàn và PGS.TS Hoàng Hà. Công trình này không

trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã đƣợc công bố tại Việt Nam.

2. Các số liệu và kết quả trình bày trong Luận án này là hoàn toàn chính

xác, trung thực và khách quan, đã đƣợc xác nhận của cơ sở nơi nghiên cứu.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về những cam kết này.

Thái Nguyên, ngày 11 tháng 6 năm 2019

Ngƣời viết cam đoan

Nguyễn Trƣờng Giang

Nguyễn Trƣờng Giang

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng cảm ơn: Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học,

Khoa Y tế công cộng Trƣờng Đại học Y - Dƣợc Thái Nguyên đã tận tình giúp

đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn tập thể giáo viên các Khoa, Bộ môn của Trƣờng

Đại học Y - Dƣợc Thái Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến thức về

chuyên môn và nghiên cứu khoa học.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Đàm Khải Hoàn và

PGS.TS Hoàng Hà đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian

nghiên cứu và hoàn thành Luận án.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Sở Y tế Thái Nguyên, Ban

chủ nhiệm Chƣơng trình Phòng chống lao Quốc gia, Trung tâm Phát triển

sức khỏe cộng đồng - CCHD, Đảng ủy, Ban Giám đốc và toàn thể cán bộ

viên chức Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên đã luôn tạo điều kiện

thuận lợi để tôi học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Trung tâm y tế, Ban Giám

đốc Bệnh viện, Lãnh đạo Trạm Y tế xã, Lãnh đạo Ủy ban nhân dân xã, Ban

Chăm sóc sức khỏe ban đầu xã của các huyện Phổ Yên, Đồng Hỷ, Phú

Lƣơng, Phú Bình, Võ Nhai, Định Hóa tỉnh Thái Nguyên đã giúp đỡ, tạo điều

kiện thuận lợi cho tôi thu thập số liệu nghiên cứu để hoàn thành Luận án.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn tới: Gia đình, đồng nghiệp, bạn

bè là những ngƣời luôn bên cạnh động viên, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình học tập, nghiên cứu cũng nhƣ trong công việc và cuộc sống.

Tác giả

Nguyễn Trƣờng Giang

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ đầy đủ

AFB Acide Fast Bacilli (Vi khuẩn kháng a xít)

NB Ngƣời bệnh

BKLN

BPTG

Bệnh không lây nhiễm

Bệnh phổi thƣờng gặp

BVL&BP Bệnh viện Lao & Bệnh phổi

CBYT Cán bộ y tế

CLB Câu lạc bộ

COPD Chronic Obstruction Pulmonary Disease

(Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính)

Cs

CSSK

CSSKBĐ

CTCL

Cộng sự

Chăm sóc sức khỏe

Chăm sóc sức khỏe ban đầu

Chƣơng trình chống lao

CTCLQG Chƣơng trình chống lao quốc gia

DOTS Directly Observed Treatment Short course

(Điều trị ngắn ngày có giám sát trực tiếp)

GOLD Global Initiative for Obstructive Lung Disease

(Sáng kiến toàn cầu về bệnh phổi tắc nghẽn)

GINA Global Initiative for Asthma (Sáng kiến toàn cầu về hen)

HIV/AIDS Human Immuno Deficiency Virus/ Acquired Immunodificiency

Symdrom (Vi rút gây ra suy giảm miễn dịch ở người/ Hội

chứng suy giảm miễn dịch mắc phải)

HPQ Hen phế quản

KAP Knowledge Attitude Practical (Kiến thức thái độ thực hành)

KAS Knowledge Attitude Skill (Kiến thức thái độ kỹ năng)

NVYTTB

PAL

Nhân viên Y tế thôn bản

Practical Approach to Lung Health (Phương pháp tiếp cận

thực tế đối với sức khỏe phổi)

PHCNHH

TLN

TT-GDSK

Phục hồi chức năng hô hấp

Thảo luận nhóm

Truyền thông – Giáo dục sức khỏe

TTYT Trung tâm y tế

TYT

USAID

Trạm y tế

United States Agency for International Development

(Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ)

WHO World Health Organization (Tổ chức Y tế thế giới)

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN....................................................................................................................................................................................................ii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................................................................................................iii

MỤC LỤC.............................................................................................................................................................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................................................................................viii

DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ…………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….........ix

DANH MỤC HỘP…………………………………………………………………………………………..…….…………X

ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN ................................................................................. 3

1.1. Thực trạng phát hiện và xử trí một số bệnh phổi thƣờng gặp.................... 3

1.1.1. Khái niệm về một số bệnh phổi thƣờng gặp ........................................... 3

1.1.2. Tình hình mắc một số bệnh phổi thƣờng gặp ......................................... 3

1.1.3. Thực trạng phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thƣờng gặp .................... 7

1.2. Một số yếu tố liên quan đến phát hiện, xử trí bệnh phổi thƣờng gặp ...... 14

1.2.1. Yếu tố trực tiếp...................................................................................... 14

1.2.2. Yếu tố gián tiếp ..................................................................................... 16

1.3. Giải pháp tăng cƣờng phát hiện, xử trí bệnh phổi thƣờng gặp ................ 20

1.3.1. Giải pháp chung .................................................................................... 20

1.3.2. Giải pháp có thể áp dụng tại Thái Nguyên ........................................... 22

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 33

2.1. Đối tƣợng, địa điểm và thời gian nghiên cứu .......................................... 33

2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................ 33

2.1.2. Địa điểm nghiên cứu ............................................................................. 35

2.1.3. Thời gian nghiên cứu ............................................................................ 35

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 36

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................... 36

2.2.2. Phƣơng pháp chọn mẫu định lƣợng ...................................................... 38

2.2.3. Phƣơng pháp chọn mẫu định tính ......................................................... 41

2.2.4. Các biện pháp can thiệp ........................................................................ 41

2.2.5. Xây dựng giải pháp ............................................................................... 43

2.2.6. Các chỉ số nghiên cứu ........................................................................... 46

2.2.7. Tiêu chuẩn các chỉ số, khái niệm trong nghiên cứu.............................. 52

2.2.8. Công cụ và kỹ thuật thu thập số liệu..................................................... 58

2.2.9. Phƣơng pháp đánh giá........................................................................... 60

2.2.10. Vật liệu nghiên cứu ............................................................................. 61

2.2.11. Phƣơng pháp khống chế sai số............................................................ 61

2.2.12. Phƣơng pháp xử lý và phân tích số liệu.............................................. 61

2.3. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ............................................................ 62

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 63

3.1. Thực trạng phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thƣờng gặp của cán bộ trạm

y tế xã tỉnh Thái Nguyên năm 2013........................................................ 63

3.1.1. Thông tin về đối tƣợng nghiên cứu....................................................... 63

3.1.2. Thực trạng kỹ năng hỏi bệnh, khám, xử trí một số BPTG của CBYT xã

tỉnh Thái Nguyên năm 2013.................................................................... 64

3.2. Một số yếu tố liên quan đến phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thƣờng

gặp của cán bộ trạm y tế xã tỉnh Thái Nguyên ....................................... 68

3.2.1. Nhóm các yếu tố liên quan trực tiếp (bản thân CBYT xã) ................... 68

3.2.2. Nhóm các yếu tố liên quan gián tiếp..................................................... 70

3.3. Hiệu quả một số giải pháp nhằm cải thiện phát hiện, xử trí một số BPTG

của cán bộ TYT xã tỉnh Thái Nguyên sau 2 năm can thiệp.................... 74

3.3.1. Xây dựng giải pháp can thiệp................................................................ 74

3.3.2. Hiệu quả can thiệp................................................................................. 82

Chƣơng 4. BÀN LUẬN ................................................................................ 100

4.1. Thực trạng phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thƣờng gặp của cán bộ trạm

y tế xã tỉnh Thái Nguyên năm 2013...................................................... 100

4.1.1. Thông tin về đối tƣợng nghiên cứu..................................................... 100

4.1.2. Thực trạng kỹ năng hỏi bệnh, khám, xử trí một số BPTG của CBYT xã

tỉnh Thái Nguyên năm 2013.................................................................. 101

4.2. Một số yếu tố liên quan đến phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thƣờng

gặp của cán bộ trạm y tế xã tỉnh Thái Nguyên ..................................... 106

4.2.1. Nhóm các yếu tố liên quan trực tiếp (bản thân CBYT xã) ................. 106

4.2.2. Nhóm các yếu tố liên quan gián tiếp................................................... 110

4.3. Hiệu quả một số giải pháp nhằm cải thiện phát hiện, xử trí một số BPTG

của cán bộ TYT xã tỉnh Thái Nguyên sau 2 năm can thiệp.................. 116

4.3.1. Xây dựng giải pháp can thiệp.............................................................. 116

4.3.2. Hiệu quả can thiệp............................................................................... 121

4.4. Những đóng góp mới của đề tài…………………...…………..………...131

4.5. Hạn chế của đề tài.…………………………………………………..…131

KẾT LUẬN................................................................................................... 132

KHUYẾN NGHỊ........................................................................................... 134

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC..............................................

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................

PHỤ LỤC ...........................................................................................................

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Phân bố CBYT xã theo tuổi, giới ................................................... 63

Bảng 3.2. Thời gian công tác của đối tƣợng nghiên cứu ................................ 64

Bảng 3.3. CBYT xã thực hành hỏi bệnh ......................................................... 64

Bảng 3.4. CBYT xã thực hành khám bệnh ................................................... 65

Bảng 3.5. CBYT xã xử trí sau khi hỏi bệnh, khám bệnh .............................. 65

Bảng 3.6. CBYT xã thực hiện hƣớng dẫn NB lấy đờm xét nghiệm lao

phân theo thời gian công tác, trình độ chuyên môn............................ 66

Bảng 3.7. KAS phát hiện, xử trí BPTG của CBYT xã ................................... 68

Bảng 3.8. KAP phòng, chống một số BPTG của ngƣời dân .......................... 70

Bảng 3.9. Một số yếu tố khác gián tiếp liên quan đến năng lực xử trí

BPTG của CBYT xã ........................................................................... 71

Bảng 3.10. Đặc điểm chung của CBYT trong nghiên cứu can thiệp.............. 75

Bảng 3.11. Đặc điểm về kiến thức phát hiện, xử trí một số BPTG của

CBYT xã trƣớc can thiệp .................................................................. 75

Bảng 3.12. Đặc điểm về thái độ của CBYT xã về phát hiện, xử trí một số

BPTG trƣớc can thiệp ........................................................................ 76

Bảng 3.13. Đặc điểm về kỹ năng phát hiện, xử trí một số BPTG của

CBYT xã trƣớc can thiệp .................................................................... 76

Bảng 3.14. Kết quả tập huấn phát hiện, xử trí một số BPTG cho CBYT

xã nhóm can thiệp ............................................................................... 77

Bảng 3.15. Kết quả tập huấn tăng cƣờng trách nhiệm của cán bộ Ban

BSSKBĐ, lãnh đạo thôn, bản trong công tác phòng, chống BPTG

............................................................................................................. 78

Bảng 3.16. Kết quả giám sát các hoạt động xử trí BPTG tại xã ..................... 79

Bảng 3.17. Kết quả hoạt động truyền thông phòng, chống một số BPTG

trong 2 năm can thiệp.......................................................................... 79

Bảng 3.18. Kết quả xây dựng phòng Quản lý bệnh phổi mạn tính................. 80

Bảng 3.19. Kết quả xây dựng mô hình Câu lạc bộ “Hơi thở xanh” ............... 81

Bảng 3.20. Kiến thức của CBYT 2 nhóm sau can thiệp ................................. 82

Bảng 3.21. Thái độ của CBYT 2 nhóm sau can thiệp ................................... 83

Bảng 3.22. Kỹ năng của CBYT 2 nhóm sau can thiệp .................................. 83

Bảng 3.23. Hiệu quả can thiệp đối với kiến thức, thái độ, kỹ năng của

CBYT xã về phát hiện, xử trí một số BPTG ...................................... 85

Bảng 3.24. Thay đổi KAP của ngƣời dân về phòng, chống BPTG ................ 89

Bảng 3.25. Hiệu quả can thiệp đối với ngƣời dân về phòng, chống một sốBPTG ..... 90

Bảng 3.26. Số lƣợng NB HPQ, COPD thu nhận, quản lý tại CMU tích

lũy hàng năm (tính đến 31/12/2016)................................................... 91

Bảng 3.27. Kết quả xây dựng mô hình CLB “Hơi thở xanh” tại BVL&BP

tỉnh và các xã của 2 huyện can thiệp (tính đến 31/12/2016) ................... 93

Bảng 3.28. Kết quả sinh hoạt CLB “Hơi thở xanh” ở BVL&BP tỉnh và

các xã của 2 huyện can thiệp trong 2 năm can thiệp .......................... 93

Bảng 3.29. Kết quả hoạt động xét nghiệm phát hiện lao tại 2 huyện can

thiệp trƣớc và sau can thiệp ................................................................ 95

Bảng 3.30. Kết quả phát hiện lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học và

lao phổi AFB(-) tại 2 huyện can thiệp trƣớc và sau can thiệp............ 95

Bảng 3.31. Kết quả hoạt động phát hiện HPQ, COPD tại 2 huyện can

thiệp trƣớc và sau can thiệp ................................................................ 96

Bảng 3.32. Kết quả hoạt động xét nghiệm phát hiện lao tại 2 huyện đối

chứng theo dõi 2 năm không can thiệp ............................................... 96

Bảng 3.33. Kết quả phát hiện lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học và lao

phổi AFB(-) tại 2 huyện đối chứng sau 2 năm, không can thiệp........ 97

Bảng 3.34. Kết quả hoạt động phát hiện HPQ, COPD tại 2 huyện đối

chứng theo dõi 2 năm không can thiệp ............................................... 97

Bảng 3.35. So sánh kết quả phát hiện một số BPTG tại 2 huyện can thiệp

với 2 huyện đối chứng sau 2 năm can thiệp........................................ 98

DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ

Hình 2.2. Sơ đồ thiết kế nghiên cứu………………………………………………………………………..…………...…………….35

Hình 2.1. Bản đồ hành chính tỉnh Thái Nguyên………………………………………..……………………………37

Biểu đồ 3.1. Trình độ chuyên môn của đối tƣợng nghiên cứu ....................... 63

Biểu đồ 3.2. Kỹ năng tƣ vấn về BPTG của CBYT xã .................................... 68

Biểu đồ 3.3. Số nhiệm vụ đƣợc phân công của CBYT xã .............................. 69

Biểu đồ 3.4. So sánh kiến thức, thái độ, kỹ năng phát hiện, xử trí một số

BPTG của CBYT xã trƣớc can thiệp........................................ 77

Biểu đồ 3.5. Kết quả tập huấn về kỹ năng TT-GDSK cho NVYTTB và

cán bộ phụ nữ............................................................................ 78

Biểu đồ 3.6. So sánh KAS của CBYT 2 nhóm sau can thiệp ......................... 84

Biểu đồ 3.7. Nhóm can thiệp thay đổi KAS phát hiện, xử trí một số BPTG

trƣớc và sau can thiệp ............................................................... 84

Biểu đồ 3.8. Nhóm đối chứng thay đổi KAS phát hiện, xử trí một số

BPTG trƣớc và sau 2 năm không can thiệp.............................. 85

DANH MỤC HỘP

Hộp 3.1. Đánh giá của CBYT huyện và TYT xã về thực trạng phát hiện,

xử trí một số BPTG của CBYT xã.................................................. 67

Hộp 3.2. Đánh giá của CBYT huyện và xã về các yếu tố liên quan trực

tiếp đến năng lực phát hiện, xử trí BPTG của CBYT xã ............... 69

Hộp 3.3. Đánh giá của Ban CSSKBĐ xã về các yếu tố liên quan gián tiếp

đến năng lực phát hiện, xử trí BPTG của CBYT xã ...................... 72

Hộp 3.4. Đánh giá của CBYT xã, lãnh đạo thôn, bản về các yếu tố liên

quan gián tiếp đến năng lực phát hiện, xử trí BPTG của CBYT

xã..................................................................................................... 73

Hộp 3.5. Đánh giá của NVYTTB các xã về các yếu tố liên quan gián tiếp

đến năng lực phát hiện, xử trí BPTG của CBYT xã ...................... 74

Hộp 3.6. Nhận xét của lãnh đạo các TYT xã về kết quả thực hiện các giải

pháp nâng cao KAS về xử trí BPTG cho CBYT xã ...................... 86

Hộp 3.7. Lãnh đạo BVL&BP tỉnh và TTYT huyện đánh giá kết quả thực

hiện các giải pháp nâng cao KAS xử trí BPTG cho CBYT xã....... 87

Hộp 3.8. Nhận xét của lãnh đạo TYT xã về kết quả thực hiện các giải

pháp nâng cao KAS về phát hiện, xử trí BPTG cho CBYT xã. ..... 88

Hộp 3.9. Nhận xét của lãnh đạo Ban CSSKBĐ xã về hiệu quả của các giải

pháp can thiệp thay đổi hành vi dự phòng BPTG ở cộng đồng......... 90

Hộp 3.10. Ý kiến của các NB đang đƣợc quản lý ngoại trú tại phòng

CMU của BVL&BP Thái Nguyên ................................................. 92

Hộp 3.11. Ý kiến của NB về CLB “Hơi thở xanh”......................................... 94

Hộp 3.12. Hiệu quả chung của các giải pháp can thiệp cộng đồng ................ 98

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Bệnh phổi là bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong cao trên toàn thế giới [4],

[16], [56], [60], [61]. Bệnh phổi thƣờng gặp là các bệnh nhƣ viêm phổi cấp

tính, lao phổi, hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thƣ phổi... [41], [43],

[49]. Một số bệnh phổi mạn tính thƣờng gặp nhƣ lao, hen, bệnh phổi tắc

nghẽn mạn tính là nguyên nhân chính gây tử vong ở ngƣời lớn [4], [6], [7].

Theo Tổ chức Y tế thế giới, trong những năm qua, mặc dù đã đạt đƣợc

nhiều thành tựu trong công tác phòng, chống lao, nhƣng bệnh lao vẫn đang

tiếp tục là một trong các vấn đề sức khỏe cộng đồng chính trên toàn cầu [8],

[9], [13], [57], [60]. Mỗi năm có khoảng 1,3 triệu ngƣời chết do bệnh lao,

trong đó có khoảng 374.000 ca tử vong do đồng nhiễm lao/HIV [8], [9], [13].

Tình hình dịch tễ lao kháng thuốc đang có diễn biến phức tạp và đã xuất hiện

ở hầu hết các quốc gia [13], [55], [57]. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính xếp thứ

ba trong các nguyên nhân gây tử vong và là một trong 10 căn bệnh không thể

chữa khỏi. Ƣớc tính có khoảng 329 triệu ngƣời mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn

tính trên toàn thế giới và con số này còn tiếp tục gia tăng do tiếp xúc với yếu

tố nguy cơ [4], [16], [38], [65]. Số ngƣời mắc và chết do hen có xu hƣớng

ngày càng gia tăng, ƣớc tính có khoảng 334 triệu ngƣời mắc bệnh hen trên

toàn cầu [4], [63]. Tuy nhiên trong số đó, chỉ có khoảng 5% ngƣời bệnh hen

đƣợc chẩn đoán và điều trị đúng cách [18], [29], [41], [54], [73].

Trƣớc thực trạng trên đây, từ những năm 1990, Tổ chức Y tế thế giới

đã đề ra một Chiến lƣợc nhằm nâng cao chất lƣợng phát hiện, xử trí các bệnh

hô hấp trong đó có các bệnh phổi thƣờng gặp nhƣ lao, hen, bệnh phổi tắc

nghẽn mạn tính, viêm phổi cộng đồng, đó là Chiến lƣợc “Phương pháp tiếp

cận thực tế đối với sức khỏe phổi” (Practical Approach to Lung Health - viết

tắt là PAL). Nhiều nƣớc trên thế giới áp dụng PAL và nhận thấy tỷ lệ phát

hiện bệnh lao đã tăng đáng kể [42], [56], [57]. Đồng thời, một số bệnh nhƣ

2

hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cũng đã đƣợc phát hiện, chẩn đoán sớm và

đƣợc quản lý điều trị hiệu quả [56], [57], [60], [61], [83], [85].

Từ năm 2008, Chƣơng trình chống lao Việt Nam đã có chủ trƣơng áp

dụng chiến lƣợc PAL nhằm nâng cao chất lƣợng công tác phòng, chống các

bệnh nhƣ lao, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen, viêm phổi cộng đồng [13],

[42]. Giai đoạn 2008 đến 2015, PAL đƣợc thí điểm tại một số tỉnh nhằm đánh

giá hiệu quả thực tiễn làm cơ sở áp dụng trong cả nƣớc [8], [9], [50].

Tại Thái Nguyên, công tác phòng, chống các bệnh phổi thƣờng gặp còn

nhiều hạn chế, đặc biệt ở tuyến y tế cơ sở. Hàng năm, công tác phát hiện lao

mới đạt từ 45%-50% số nguồn lây ƣớc tính có trong cộng đồng [8], [9].

Ngƣời mắc hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính chƣa đƣợc chẩn đoán kịp thời

và hầu hết chƣa đƣợc quản lý điều trị đúng quy định, nguyên nhân hàng đầu

là do năng lực của CBYT xã còn yếu. Nghiên cứu tìm giải pháp nâng cao chất

lƣợng phát hiện, xử trí các bệnh phổi thƣờng gặp là việc làm cần thiết đối với

ngành y tế của tỉnh. Câu hỏi đặt ra là thực trạng phát hiện, xử trí các bệnh

phổi thƣờng gặp của cán bộ y tế tuyến xã tỉnh Thái Nguyên hiện nay ra sao?

Yếu tố nào liên quan và giải pháp nào có thể cải thiện vấn đề đó? Trả lời câu

hỏi này góp phần nâng cao chất lƣợng công tác phòng, chống các bệnh phổi

thƣờng gặp ở tuyến xã, chúng tôi tiến hành đề tài: “Thực trạng phát hiện, xử

trí một số bệnh phổi thường gặp tại trạm y tế xã của tỉnh Thái Nguyên và

hiệu quả một số giải pháp can thiệp” với những mục tiêu:

1. Mô tả thực trạng phát hiện, xử trí một số bệnh phổi thường gặp của

cán bộ trạm y tế xã tỉnh Thái Nguyên năm 2013.

2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến phát hiện, xử trí một số bệnh

phổi thường gặp của cán bộ trạm y tế xã tỉnh Thái Nguyên.

3. Đánh giá hiệu quả một số giải pháp nhằm cải thiện phát hiện, xử trí

một số bệnh phổi thường gặp của cán bộ trạm y tế xã tỉnh Thái Nguyên sau 2

năm can thiệp.