Thực trạng nhận thức của học sinh lớp 10 về nội dung giáo dục sức khỏe sinh sản tại một số trường THPT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

VÕ THỊ TÍCH

THỰC TRẠNG NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH

LỚP 10 VỀ NỘI DUNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE

SINH SẢN TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG THPT Ở NỘI

VÀ NGOẠI THÀNH TP. HCM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

VÕ THỊ TÍCH

THỰC TRẠNG NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH

LỚP 10 VỀ NỘI DUNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE

SINH SẢN TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG THPT Ở NỘI

VÀ NGOẠI THÀNH TP. HCM

Chuyên ngành: Tâm lý học

Mã số: 60 31 04 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÂM LÝ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. ĐOÀN VĂN ĐIỀU

Thành phố Hồ Chí Minh - 2015

3

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Mẫu chọn 1. Học sinh....................................................................................................44

Mẫu chọn 2. Giáo viên ..................................................................................................45

Mẫu chọn 3. Phụ huynh.................................................................................................46

Bảng 2.3.1. Những trở ngại tâm lí của học sinh trong quá trình lĩnh hội các nội dung

SKSS .......................................................................................................46

Bảng 2.3.2. Đánh giá của học sinh về hình thức dạy và học SKSS nên được sử dụng47

Bảng 2.3.3. Nơi tìm hiểu khi có những vướng mắc về những nội dung SKSS ..........49

Bảng 2.3.4. Ý kiến đồng ý của học sinh về việc đưa nội dung giáo dục SKSS vào

trường THPT............................................................................................51

Bảng 2.3.5. Đánh giá khó khăn học sinh gặp phải khi học chủ đề .............................53

Bảng 2.3.6. Đánh giá trở ngại của học sinh khi học những nội dung SKSS ..............54

Bảng 2.3.7. Đánh giá chung của học sinh về nội dung SKSS được học ở trường

THPT .......................................................................................................55

Bảng 2.3.8. Đánh giá của học sinh về phương pháp dạy SKSS ở Trường THPT ......56

Bảng 2.3.9. Đánh giá khó khăn của học sinh khi gia đình biết được học những nội

dung SKSS ở Trường THPT ...................................................................58

Bảng 2.3.10. Đánh giá khó khăn của học sinh từ phía bản thân khi học những nội dung

SKSS ở Trường........................................................................................59

Bảng 2.3.11. Tự đánh giá của học sinh về việc cần thiết của các nội dung SKSS được

học ở trường THPT..................................................................................61

Bảng 2.3.12. Tự đánh giá của học sinh về sự hiểu biết về các biện pháp tránh thai ....62

Bảng 2.3.13. So sánh đánh giá khó khăn gặp phải khi học chủ đề theo giới ở nội thành63

Bảng 2.3.14. So sánh đánh giá khó khăn gặp phải khi học chủ đề theo giới ở ngoại

thành ........................................................................................................64

Bảng 2.3.15. So sánh đánh giá trở ngại khi học những nội dung SKSS theo giới ở nội

thành ........................................................................................................65

Bảng 2.3.16. So sánh đánh giá trở ngại khi học những nội dung SKSS theo giới ở

ngoại thành...............................................................................................66

Bảng 2.3.17. So sánh đánh giá chung về những nội dung SKSS học ở trường THPT

theo giới tính ở nội thành.........................................................................67

Bảng 2.3.18. So sánh đánh giá chung về những nội dung SKSS học ở trường THPT

theo giới tính ở ngoại thành.....................................................................67

Bảng 2.3.19. So sánh đánh giá của học sinh về phương pháp dạy SKSS ở Trường

THPT theo giới tính ở nội thành..............................................................68

Bảng 2.3.20. So sánh đánh giá của học sinh về phương pháp dạy SKSS ở Trường

THPT theo giới tính ở ngoại thành..........................................................69

Bảng 2.3.21. So sánh đánh giá khó khăn khi gia đình biết được học những nội dung

SKSS ở Trường THPT theo giới tính ở nội thành...................................70

Bảng 2.3.22. So sánh đánh giá khó khăn khi gia đình biết được học những nội dung

SKSS ở Trường THPT theo giới tính ở ngoại thành ...............................71

Bảng 2.3.23. So sánh đánh giá khó khăn từ phía bản thân khi học những nội dung

SKSS ở Trường THPT theo giới tính ở nội thành...................................72

Bảng 2.3.24. So sánh đánh giá khó khăn từ phía bản thân khi học những nội dung

SKSS ở Trường THPT theo giới tính ở ngoại thành ...............................73

Bảng 2.3.25. So sánh đánh giá việc tiếp thu một số nội dung SKSS được học ở Trường

THPT theo giới tính ở ngoại thành..........................................................74

Bảng 2.3.26. So sánh sự tự đánh giá về mức độ hiểu biết một số biện pháp tránh thai ở

ngoại thành...............................................................................................75

Bảng 2.3.27. So sánh sự tự đánh giá về mức độ hiểu biết một số biện pháp tránh thai ở

nội thành ..................................................................................................76

Bảng 2.3.28. Ý kiến của giáo viên về việc hướng dẫn kiến thức SKSS cho học sinh

THPT .......................................................................................................77

Bảng 2.3.29. Các hình thức giáo viên thường biết trong việc tổ chức giáo dục SKSS.78

Bảng 2.3.30. Đánh giá của giáo viên về mức độ biết những chủ đề SKSS ..................79

Bảng 2.3.31. Đánh giá của giáo viên về trở ngại khi tiến hành những nội dung SKSS80

Bảng 2.3.32. Đánh giá của giáo viên về sự cần thiết của nội dung giáo dục SKSS .....81

Bảng 2.3.33. Đánh giá của giáo viên về yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục SKSS...........82

Bảng 2.3.34. So sánh đánh giá của giáo viên ở nội thành về mức độ biết những chủ đề

giáo dục SKSS theo thâm niên ................................................................83

Bảng 2.3.35. So sánh đánh giá của giáo viên ở ngoại thành về mức độ biết những chủ

đề giáo dục SKSS theo thâm niên ...........................................................84

Bảng 2.3.36. So sánh đánh giá của giáo viên ở nội thành về trở ngại khi tiến hành

những nội dung SKSS theo thâm niên.....................................................85

Bảng 2.3.37. So sánh đánh giá của giáo viên ở ngoại thành về trở ngại khi tiến hành

những nội dung sức khỏe sinh sản theo thâm niên..................................86

Bảng 2.3.38. So sánh đánh giá của giáo viên nội thành về sự cần thiết của giáo dục

SKSS theo thâm niên...............................................................................87

Bảng 2.3.39. So sánh đánh giá của giáo viên ngoại thành về sự cần thiết của giáo dục

SKSS theo thâm niên...............................................................................88

Bảng 2.3.40. So sánh đánh giá của giáo viên nội thành về yếu tố ảnh hưởng đến giáo

dục SKSS theo thâm niên ........................................................................89

Bảng 2.3.41. So sánh đánh giá của giáo viên ngoại thành về yếu tố ảnh hưởng đến giáo

dục SKSS theo thâm niên ........................................................................90

Bảng 2.3.42. Ý kiến của phụ huynh về việc hướng dẫn kiến thức SKSS cho học sinh

THPT .......................................................................................................91

Bảng 2.3.43. Tự đánh giá của phụ huynh mức độ biết về chủ đề giáo dục

SKSS........................................................................................................92

Bảng 2.3.44. Ý kiến của phụ huynh về khó khăn thường gặp khi trao đổi với con cái về

những nội dung giáo dục SKSS...............................................................93

Bảng 2.3.45. Đánh giá của phụ huynh sự cần thiết phải hiểu biết về những nội dung

SKSS........................................................................................................94

DANH MỤC VIẾT TẮT

• SKSS : Sức khỏe sinh sản

• GD SKSS : Giáo dục sức khỏe sinh sản

• SKSS VTN : Sức khỏe sinh sản vị thành niên

• SKTD : Sức khỏe tình dục

• VTN : Vị thành niên

• VTN/TN : Vị thành niên/Thanh niên

• QHTD : Quan hệ tình dục

• BPTT : Biện pháp tránh thai

• VNĐSS : Viêm nhiễm đường sinh sản

• LQĐTD : Lây qua đường tình dục

• RHIYA : Sáng kiến sức khỏe thanh thiếu niên Châu Á

• SKSS/TD : Sức khỏe sinh sản/tình dục

• GD : Giáo dục

• THPT : Trung học phổ thông

• VN : Việt Nam

• HS THPT : Học sinh trung học phổ thông

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài: ........................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu:..................................................................................................3

3. Nhiệm vụ nghiên cứu: .................................................................................................3

4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu:............................................................................4

4.1. Đối tượng nghiên cứu:..........................................................................................4

4.2. Khách thể nghiên cứu:..........................................................................................4

5. Giả thuyết nghiên cứu: ................................................................................................4

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu: ................................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu:............................................................................................4

7.1 Phương pháp nghiên cứu cơ sở lý luận: ................................................................4

7.2 Những phương pháp nghiên cứu thực tiễn:...........................................................4

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................5

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................................5

1.1.1. Nghiên cứu vấn đề trên thế giới ........................................................................5

1.1.2. Tài liệu và công trình nghiên cứu vấn đề ở việt nam: .......................................8

1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài....................................................................16

1.2.1 Lý luận về nhận thức, về nội dung SKSS.........................................................16

1.2.2. Lý luận về sức khỏe sinh sản, giáo dục sức khỏe sinh sản, nội dung giáo sục

sức khỏe sinh sản.......................................................................................................19

1.2.3. Đặc điểm tâm lý học sinh THPT:....................................................................35

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU...............................................................39

2.1. Khái quát về tình hình giáo dục ở địa bàn TP. HCM.............................................39

2.2. Thể thức và phương pháp nghiên cứu ....................................................................40

2.2.1. Dụng cụ nghiên cứu.........................................................................................40

2.2.2. Mẫu chọn .........................................................................................................41

2.3. Thực trạng nhận thức của học sinh lớp 10 về nội dung giáo dục sức khỏe sinh sản

(SKSS) tại một số trường trung học phổ thông (THPT) ở nội và ngoại thành TP.HCM

.......................................................................................................................................44

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................................82

1. Kết luận......................................................................................................................82

1.1. Kết quả nghiên cứu lý luận.................................................................................82

1.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng. ..........................................................................82

2. Kiến nghị ...................................................................................................................84

2.1. Đối với nhà trường: ............................................................................................84

2.2. Đối với gia đình..................................................................................................85

2.3. Đối với xã hội. ....................................................................................................87

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................88

PHỤ LỤC ......................................................................................................................92

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Ngày nay, tuổi dậy thì ở vị thành niên xảy ra sớm hơn, hiện tượng này có thể

được giải thích là do điều kiện sinh hoạt vật chất được cải thiện đáng kể làm cho sự

phát triển thể chất của trẻ em ngày nay thuận lợi hơn và nhanh hơn trước đây, thêm

vào đó là những sách báo, văn hóa phẩm, phim ảnh, internet kích thích sự tò mò của

trẻ em cũng làm cho tốc độ phát triển có chiều hướng tăng nhanh hơn. Điều đáng quan

tâm ở đây là: về thể chất, các em phát triển rất mạnh nhưng về kinh nghiệm sống và

cách xử thế lại còn rất chậm. Với một thể xác cao to, tràn đầy sức sống nhưng các em

lại chưa hiểu biết đầy đủ về chính mình và chưa có kinh nghiệm phòng tránh những

tác động xấu của môi trường sống. Điều này đặc biệt đúng trong những vấn đề có liên

quan đến tình dục và sức khỏe sinh sản.

Tình yêu học đường bùng nổ, sinh hoạt tình dục ở một bộ phận vị thành niên

đang diễn ra với mức độ khác nhau có xu hướng gia tăng tạo ra hậu quả xấu như có

thai sớm, phá thai, mắc các bệnh lây qua đường tình dục (kể cả HIV/ AIDS). Những

hậu quả xấu này tác hại trực tiếp ngay cho lớp trẻ và để lại mối lo âu cho phát triển các

thế hệ mai sau.

Thiếu hụt kiến thức về sức khỏe sinh sản và kỹ năng sống là nguyên nhân chủ

yếu dẫn đến số lượng mang thai ở tuổi vị thành niên ngày càng tăng cao. Điều này ảnh

hưởng không tốt tới sức khỏe và khả năng học tập của thanh thiếu niên. Theo Hội Kế

hoạch hóa gia đình Việt Nam, bình quân mỗi năm có khoảng 300.000 ca nạo phá thai

ở độ tuổi 15-19 trong đó 80-90% là học sinh, sinh viên cao nhất so với các nước Đông

Nam Á và thứ 5 thế giới, và tỷ lệ vị thành niên có thai trong tổng số người mang thai

tăng liên tục qua các năm. Việc mang thai ở tuổi vị thành niên để lại những hệ lụy và

hậu quả nặng nề do các bà mẹ nhỏ tuổi còn quá trẻ, thể chất và tinh thần chưa phát

triển để sẵn sàng làm mẹ. Giáo dục sức khỏe sinh sản dường như vẫn là một khái niệm

mới trong xã hội Việt Nam. Ở nhiều gia đình, các bà mẹ không giải thích được cho

con những điều căn bản nhất về việc giáo dục sức khỏe sinh sản cho con cái. Cha mẹ

cũng chưa hiểu được rằng nhu cầu tìm hiểu về sức khỏe sinh sản của con cái là điều tự

2

nhiên, cần thiết và tất yếu nên họ không giáo dục cho con về vấn đề này, nhiều người

hiểu vấn đề nhưng vì ngại nên không muốn nói ra. Ở nước ta, giáo dục sức khỏe sinh

sản không được hiểu theo đúng nghĩa của nó. Gia đình Việt Nam ngày nay còn chịu

ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng phong kiến và bởi vậy, việc giáo dục sức khỏe sinh

sản hạn chế trong những lời răn dạy về đạo đức.

Hoạt động giáo dục sức khỏe sinh sản phổ biến trong các gia đình chỉ dừng lại

ở góc độ dạy vệ sinh thân thể ở tuổi dậy thì. Với nhiều bậc phụ huynh, giáo dục tình

dục hầu như chưa bao giờ được đặt ra. Trên thực tế đã có nhiều trường hợp các em

nam phạm tội hiếp dâm, các em nữ có thai ở tuổi vị thành niên. Nhiều trẻ ở lứa tuổi

14-15, còn cắp sách đến trường, chưa có kinh nghiệm về cuộc sống gia đình nhưng đã

phải làm cha mẹ do thiếu hiểu biết về tình dục. Đây là vấn đề làm đau đầu người lớn

và người ta cho rằng nguyên nhân là do tác động từ kinh tế thị trường, sự du nhập của

văn hóa từ bên ngoài, chạy theo lối sống ăn chơi, suy đồi về mặt đạo đức. Được biết

trong một cuộc khảo sát gần 4700 thanh niên chỉ có 2,6% cho biết kiến thức về giới

tính được bố mẹ giáo dục. Trung tâm nghiên cứu tâm lý và sự phát triển nhanh của

thanh thiếu niên giải thích: “Các bậc phụ huynh luôn cho rằng những vấn đề liên quan

tới sức khỏe sinh sản rất tế nhị. Mặt khác, con mình còn quá nhỏ để tìm hiểu về những

vấn đề ấy. Có khi chính phụ huynh cũng không nắm rõ kiến thức về sức khỏe sinh sản

để diễn đạt cho con mình hiểu”. Chính vì thế mà nhiều trường hợp đáng tiếc đã xảy ra

như: Con thủ dâm quá mức, quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành, mắc các bệnh

lây lan qua đường tình dục… Bố mẹ thường tránh né, ngại ngùng khi trẻ hỏi về chuyện

tình dục. Chính vì các quan niệm sai lầm đó của các bậc phụ huynh mà không ít lần

người lớn “đỏ mặt” trước các thắc mắc của trẻ.

Về phía nhà trường hiện nay những trường hợp nữ học sinh trở thành mẹ hay

những cái chết thương tâm bởi bản thân vướng vào con đường tình yêu, tình dục quá

sớm… không còn xa lạ. Đó là hệ quả tất yếu từ việc “xem nhẹ” chương trình giáo dục

sức khỏe sinh sản trong trường học hiện nay. Chương trình giáo dục sức khỏe sinh sản

hay bị bố mẹ né tránh cho rằng việc của nhà trường. Nhưng thực tế hiện nay ở trường

học, việc giáo dục sức khỏe sinh sản chưa được thực hiện đến nơi đến chốn nên học

trò đang phải tiếp cận kiến thức một cách “nửa vời”. Vì vậy cha mẹ phải quan tâm đến