Thực trạng môi trường xung quanh khu vực khai thác mỏ Núi Pháo và kiến thức, thái độ, thực hành phòng chống ô nhiễm môi trường của người dân

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

NGUYỄN THỊ KIM LIÊN

THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG

XUNG QUANH KHU VỰC KHAI THÁC MỎ NÚI PHÁO

VÀ KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH

PHÒNG CHỐNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG CỦA NGƯỜI DÂN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

NGUYỄN THỊ KIM LIÊN

THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG

XUNG QUANH KHU VỰC KHAI THÁC MỎ NÚI PHÁO

VÀ KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH

PHÒNG CHỐNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG CỦA NGƯỜI DÂN

Chuyên ngành: Y học dự phòng

Mã số: 8720163

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS HÀ XUÂN SƠN

Thái Nguyên - Năm 2018

i

LỜI CẢM ƠN

Với lòng biết ơn và kính trọng em xin trân trọng cảm ơn Ban Giám

hiệu, Phòng đào tạo, Khoa Y tế Công cộng, các thầy giáo, cô giáo Trường Đại

học Y - Dược Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, tạo điều kiện

giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.

Em xin trân trọng cảm ơn Tiến sĩ Hà Xuân Sơn - người thầy luôn tận

tình dành nhiều thời gian trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình

nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ủy ban nhân dân xã Hà Thượng, huyện Đại

Từ, tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong quá trình

học tập.

Tôi xin chân thành cảm ơn các em sinh viên Trường Đại học Y Dược

Thái Nguyên đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra, thu thập số liệu để tôi

hoàn thành Luận văn này.

Cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, những người bạn thân thiết đã luôn giúp

đỡ, động viên, khích lệ, chia sẻ khó khăn trong thời gian tôi học tập và hoàn

thành Luận văn..

Xin trân trọng cảm ơn./.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2018

Học viên

Nguyễn Thị Kim Liên

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn do

tôi thu thập là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên

cứu khoa học nào.

Tôi xin cam đoan các thông tin trích dẫn trong Luận văn đều được chỉ

rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2018

Học viên

Nguyễn Thị Kim Liên

iii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. v

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC HỘP................................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

Chương 1. TỔNG QUAN ................................................................................. 3

1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................ 3

1.2. Ô nhiễm môi trường khu vực khai thác mỏ trên thế giới và Việt Nam..... 5

1.3. Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống ÔNMT của người dân và

một số yếu tố liên quan ................................................................................... 13

1.4. Một số thông tin về mỏ Núi Pháo, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên...... 18

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 22

2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 22

2.2. Địa điểm nghiên cứu ................................................................................ 22

2.3. Thời gian nghiên cứu ............................................................................... 23

2.4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 23

2.5. Kỹ thuật thu thập và đánh giá các chỉ số nghiên cứu............................... 27

2.5.1. Nghiên cứu định lượng ......................................................................... 27

2.6. Phương pháp xử lý số liệu........................................................................ 30

2.7. Phương pháp khống chế sai số................................................................. 30

2.8. Đạo đức trong nghiên cứu........................................................................ 30

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 31

iv

3.1. Thực trạng ÔNMT đất và nước xung quanh khu vực khai thác mỏ Núi

Pháo huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên năm 2017 .......................................... 31

3.2. Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống ÔNMT của

người dân khu vực nghiên cứu và một số yếu tố liên quan ............................ 39

Chương 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 48

4.1. Thực trạng ÔNMT đất và nước xung quanh khu vực khai thác mỏ Núi

Pháo huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên năm 2017 .......................................... 48

4.2. Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống ÔNMT của

người dân khu vực nghiên cứu và một số yếu tố liên quan ............................ 58

KẾT LUẬN..................................................................................................... 65

KHUYẾN NGHỊ............................................................................................. 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 68

PHỤ LỤC........................................................................................................ 79

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBYT Cán bộ y tế

cs Cs

CSSKBĐ Chăm sóc sức khỏe ban đầu

GDP Gross Domestic Product (tổng sản phẩm quốc nội)

KAP Knowledge Attitude Practice (kiến thức, thái độ, thực hành)

KLM Kim loại màu

KLN Kim loại nặng

Max Maximum (giá trị lớn nhất)

Min Minimum (giá trị nhỏ nhất)

MT Môi trường

ÔNMT Ô nhiễm môi trường

QCVN Quy chuẩn Việt nam

SL Số lượng

SPSS Statistical Package for the Social Sciences (phần mềm thống kê

thường dành cho các ngành khoa học xã hội)

TCCP Tiêu chuẩn cho phép

TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam

UBND Ủy ban nhân dân

UNEP United Nations Environment Programme (Ccương trình Môi

trường Liên Hiệp Quốc)

USD United States Dollar (đồng đô la Mỹ)

X Số trung bình

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Hàm lượng kim loại nặng trong đất nông nghiệp........................... 31

Bảng 3.2. Tỷ lệ mẫu đất nông nghiệp đạt quy chuẩn về KLN........................ 31

Bảng 3.3. Hàm lượng kim loại nặng trong nước ăn uống............................... 33

Bảng 3.4. Tỷ lệ mẫu nước ăn uống đạt quy chuẩn về KLN............................ 33

Bảng 3.5. Hàm lượng kim loại nặng trong nước bề mặt................................. 35

Bảng 3.6. Tỷ lệ mẫu nước bề mặt đạt quy chuẩn về KLN.............................. 35

Bảng 3.7. Đặc điểm chung về đối tượng nghiên cứu...................................... 39

Bảng 3.8. Kiến thức của người dân về phòng chống ÔNMT ......................... 41

Bảng 3.9. Thái độ của người dân về phòng chống ÔNMT............................. 42

Bảng 3.10. Thực hành của người dân về phòng chống ÔNMT...................... 43

Bảng 3.11. Liên quan giữa trình độ học vấn với thực hành của người dân về

phòng chống ÔNMT..................................................................... 46

Bảng 3.12. Liên quan giữa điều kiện kinh tế gia đình với thực hành của người

dân về phòng chống ÔNMT ......................................................... 46

Bảng 3.13. Liên quan giữa kiến thức về các biện pháp phòng chống ÔNMT

với thực hành về phòng chống ÔNMT của người dân ................. 47

Bảng 3.14. Liên quan giữa thái độ với thực hành của người dân về phòng

chống ÔNMT................................................................................ 47

vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Ô nhiễm KLN trong đất nông nghiệp theo khoảng cách đến khu

vực mỏ Núi Pháo ........................................................................ 32

Biểu đồ 3.2. Ô nhiễm KLN trong nước ăn uống theo khoảng cách đến khu vực

mỏ Núi Pháo ............................................................................... 34

Biểu đồ 3.3. Ô nhiễm KLN trong nước mặt theo khoảng cách đến khu vực mỏ

Núi Pháo...................................................................................... 36

Biểu đồ 3.4. Nguồn tiếp cận thông tin phòng chống ÔNMT của người dân.. 40

viii

DANH MỤC CÁC HỘP

Hộp 3.1. Kết quả thảo luận nhóm về thực trạng ô nhiễm môi trường khu vực

khai thác mỏ Núi Pháo.................................................................... 37

Hộp 3.2. Kết quả phỏng vấn sâu về thực trạng ô nhiễm môi trường xung

quanh khu vực khai thác mỏ Núi Pháo........................................... 38

Hộp 3.3. Kết quả thảo luận nhóm về thực trạng KAP phòng chống ÔNMT của

người dân ........................................................................................ 44

Hộp 3.4. Kết quả phỏng vấn sâu về thực trạng KAP phòng chống ÔNMT của

người dân ........................................................................................ 45