Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG VĂN HÒA

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC

CỤC HẢI QUAN TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG VĂN HÒA

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC

CỤC HẢI QUAN TỈNH CAO BẰNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: Nguyễn Thành Công TS. ễn

Thành Công

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân và không

sao chép các công trình nghiên cứu của người khác để làm sản phẩm của riêng

mình. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc và kết quả

trình bày trong luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung thực

chưa từng được ai công bố trước đây. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về

tính xác thực và nguyên bản của luận văn.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Học viên

Hoàng Văn Hòa

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban

Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, các

thầy cô giáo đã trực tiếp truyền thụ, trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản

và những định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền

đề tốt để tôi học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Thầy Nguyễn Thành Công

đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi trong

suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và cán bộ nhân viên Cục Hải

quan tỉnh Cao Bằng đã cung cấp những thông tin cần thiết và giúp đỡ tôi trong

quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã

quan tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành

nghiên cứu và hoàn thành đề tài này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Học viên

Hoàng Văn Hòa

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii

MỤC LỤC............................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .........................................................................vi

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .............................................................. vii

PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Đóng góp của luận văn.................................................................................. 3

5. Kết cấu của đề tài .......................................................................................... 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG

NGUỒN NHÂN LỰC .............................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về chất lượng nguồn nhân lực ............................................. 5

1.1.1. Khái niệm chất lượng nguồn nhân lực .................................................... 5

1.1.2. Vai trò của nguồn nhân lực và nguồn nhân lực ngành Hải quan............ 7

1.1.3. Yêu cầu của nguồn nhân lực và nguồn nhân lực ngành Hải quan.......... 9

1.1.4. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và nguồn nhân lực

ngành Hải quan................................................................................................ 12

1.1.5. Nội dung đánh giá chất lượng nguồn nhân lực ..................................... 16

1.1.6. Chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ................................. 18

1.1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực......................... 20

1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực......................... 22

1.2.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại một số Cục Hải

quan trong nước............................................................................................... 22

1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng.................. 26

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................26

iv

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 26

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 27

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 27

2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .................................................... 29

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 30

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu............................................................. 31

Chương 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC TẠI

CỤC HẢI QUAN TỈNH CAO BẰNG................................................................35

3.1. Giới thiệu chung về Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng................................... 35

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 35

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................ 36

3.1.3. Cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý............................................................. 39

3.1.4. Một số kết quả hoạt động chủ yếu ........................................................ 42

3.1.5. Đánh giá chung về Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng................................... 46

3.2. Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng . 48

3.2.1. Quy mô và cơ cấu nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng..... 48

3.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng................ 54

3.2.3. Chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh

Cao Bằng ......................................................................................................... 67

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh

Cao Bằng ......................................................................................................... 85

3.3.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 85

3.3.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 86

3.4. Đánh giá chung về chất lượng nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh Cao

Bằng................................................................................................................. 87

3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 87

3.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế........................................ 88

v

Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN

LỰC TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH CAO BẰNG.............................................91

4.1. Quan điểm, mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Cục Hải

quan tỉnh Cao Bằng đến năm 2025................................................................... 91

4.1.1. Quan điểm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.................................. 92

4.1.2. Mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..................................... 92

4.2. Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Cục Hải quan tỉnh Cao

Bằng................................................................................................................. 93

4.2.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hiện có....................................... 93

4.2.2. Đổi mới, đẩy mạnh công tác đào tạo, phát triển nhân lực .................... 94

4.2.3. Tăng cường tính chuyên nghiệp trong xử lý công việc cho cán bộ công

chức ................................................................................................................. 97

4.2.4. Nâng cao trình độ tin học, ngoại ngữ cho cán bộ công chức................ 98

4.2.5. Thực hiện tốt các chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ... 100

KẾT LUẬN.......................................................................................................... 101

KIẾN NGHỊ......................................................................................................... 104

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 105

PHỤ LỤC............................................................................................................. 106

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Thang đo Likert ......................................................................................29

Bảng 3.1: Số lượng cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng...................49

Bảng 3.2: Cơ cấu cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng theo giới

tính...........................................................................................................50

Bảng 3.3: Cơ cấu cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng theo độ tuổi 51

Bảng 3.4: Cơ cấu cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng theo chức

năng.........................................................................................................52

Bảng 3.5: Cơ cấu cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng theo biên chế,

hợp đồng..................................................................................................53

Bảng 3.6: Trình độ chuyên môn của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao

Bằng.........................................................................................................55

Bảng 3.7: Ngành, chuyên ngành đào tạo của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh

Cao Bằng đã qua đào tạo .......................................................................57

Bảng 3.8: Trình độ ngoại ngữ của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng

.................................................................................................................58

Bảng 3.9: Trình độ tin học của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng 59

Bảng 3.10: Trình độ lý luận chính trị của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao

Bằng.........................................................................................................60

Bảng 3.11: Trình độ quản lý nhà nước của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh

Cao Bằng.................................................................................................61

Bảng 3.12: Tình trạng sức khỏe cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao

Bằng.........................................................................................................64

Bảng 3.13: Kết quả phân loại cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng ..65

Bảng 3.14: Kết quả tuyển dụng tại Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2017-

2019.........................................................................................................72

vii

Bảng 3.15: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về công tác tuyển dụng lao

động.........................................................................................................73

Bảng 3.16: Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao

Bằng.........................................................................................................74

Bảng 3.17: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về công tác đào tạo, phát triển

nguồn nhân lực .......................................................................................77

Bảng 3.18: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về công tác nhận xét, đánh giá

cán bộ ......................................................................................................79

Bảng 3.19: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về công tác quy hoạch cán bộ

.................................................................................................................80

Bảng 3.20: Công tác luân chuyển, chuyển đổi vị trí cán bộ công chức tại Cục Hải

quan tỉnh Cao Bằng................................................................................81

Bảng 3.21: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về công tác luân chuyển,

chuyển đổi vị trí công tác.......................................................................82

Bảng 3.22: Kết quả đánh giá của cán bộ công chức về chính sách đãi ngộ lao động

.................................................................................................................85

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Bộ máy tổ chức quản lý Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng........................40

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu trình độ chuyên môn của cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh

Cao Bằng.................................................................................................56

Biểu đồ 3.2: Kết quả phân loại cán bộ công chức Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng 67

viii

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của nguồn nhân lực, trong những

năm qua, ngành Hải quan luôn chú trọng đến công tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm

nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ công chức, đáp

ứng yêu cầu công tác cải cách, hiện đại hóa ngày càng cao của Ngành. Một

trong những quan điểm mang tính chiến lược xuyên suốt trong quá trình xây

dựng, phát triển, cải cách và hiện đại hóa của ngành Hải quan trong thời gian

qua đó là gắn kết chặt chẽ giữa phát triển nguồn nhân lực với phát huy nguồn

lực của con người, làm đòn bẩy nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác, đặc

biệt chú trọng đến việc đào tạo, bồi dưỡng để phát triển năng lực toàn diện cho

đội ngũ cán bộ công chức trong ngành. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

ngành Hải quan giúp đảm bảo sự tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp xuất

nhập khẩu, đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và yêu cầu

hiện đại hóa ngành Hải quan Việt Nam.

Cục Hải quan Cao Bằng được thành lập ngày 01 tháng 6 năm 1953. Xác

định Hải quan là lực lượng “gác cửa kinh tế đất nước”, luôn phải tiếp xúc với

tiền, hàng, phải đối mặt với những thủ đoạn mua chuộc, cám dỗ từ phía các đối

tượng buôn lậu, trốn thuế, do đó kể từ khi thành lập cho đến nay, Cục Hải quan

Cao Bằng luôn chú trọng rèn luyện và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công

chức, coi đây là yếu tố then chốt, quyết định việc thực hiện thành công cải cách

hành chính. Thời gian qua, Cục Hải quan Cao Bằng đã chủ động trong công tác

quy hoạch, điều động, luân chuyển, đánh giá, phân loại và giải quyết các chế

độ, chính sách đối với công chức và người lao động; triển khai công tác quy

hoạch cán bộ lãnh đạo giai đoạn 2016-2021 và giai đoạn 2021-2026 các chức

danh thuộc thẩm quyền phê duyệt; tiến hành sắp xếp lại tổ chức theo mô hình

mới theo Quyết định số 1919/QĐ-BTC ngày 06/9/2016 của Bộ Tài chính; xây