Thuật ngữ về Vật lý

Thuật ngữ về Vật lý

Vietsciences- Phạm Văn Thiều

1. Bảo toàn năng lượng (Conservation of energy): Định luật

khẳng định rằng năng lượng (có thể tính tương đương qua

khối lượng) không sinh không diệt.

2. Bức xạ viba phông hay nền (Microwave background

radiation): Bức xạ từ lúc vũ trụ còn nóng, hiện nay dịch về

phía đỏ nhiều đến mức không còn là ánh sáng nữa mà là

dưới dạng viba (tức sóng radio với bước sóng khoảng vài

cm).

3. Bước sóng (Wave length): Khoảng cách giữa hai đỉnh

hoặc hai hõm sóng kề nhau.

4. Chân trời sự cố (Event horizon): Biên của lỗ đen.

5. Chiều của không gian (Spatial dimension): một trong ba

chiều của không gian, các chiều này đồng dạng không gian

khác với chiều thời gian.

6. Chuyển dịch đỏ (Red shift): Sự chuyển dịch về phía đỏ

của ánh sáng phát ra từ một sao đang chuyển động xa dần

bởi hiệu ứng Doppler.

7. Cơ học lượng tử (Quantum Mechanics): Lý thuyết phát

triển từ nguyên lý lượng tử của Planck và nguyên lý bất định

của Heisenberg.

8. Điện tích (Electric charge): Một tính chất của hạt đẩy

(hoặc hút) một hạt khác có cùng (hoặc khác) dấu điện tích.

9. Điều kiện không có biên (No boundary condition): Ý tưởng

cho rằng vũ trụ là hữu hạn song không có biên (trong thời

gian ảo).

10. Định lý kỳ dị (Singulaitry theorem): Một định lý chứng

minh rằng dưới những điều kiện nào đó kỳ dị phải tồn tại và

nói riêng vũ trụ phải xuất phát từ một kỳ dị.

11. Đường trắc địa (Geodesic): Đường ngắn nhất (hoặc dài

nhất) giữa hai điểm.

12. Electron (Electron): Hạt mang điện tích âm quay chung

quanh hạt nhân nguyên tử.

13. Gia tốc (Acceleration): Tốc độ thay đổi của vận tốc.

14. Giây ánh sáng (năm ánh sáng) (Light second (light

year): Khoảng cách ánh sáng đi trong một giây (một năm).

15. Giới hạn Chandrasekhar (Chandrasekhar limit): Khối

lượng tối đa khả dĩ cho một sao lạnh bền, lớn hơn khối lượng

đó thì sao co lại thành lỗ đen.

16. Hạt ảo (Virtual particle): Trong cơ học lượng tử, đó là

một hạt ta không ghi nhận được trực tiếp nhưng sự tồn tại

của nó gây ra những hệ quả đo được.

17. Hạt nhân (Nucleus): Hạch trung tâm của nguyên tử,

gồm neutron và proton liên kết với nhau bởi tương tác

mạnh.

18. Hằng số vũ trụ (Cosmological Constant): Một hằng số

Einstein đưa vào lý thuyết để làm cho không - thời gian có

thể giãn nở.

19. Khối lượng (Mass): Lượng vật chất trong một vật thể;

quán tính đối với gia tốc.

20. Không - thời gian (Space - time): Một không gian bốn

chiều, mỗi điểm tương ứng với một sự cố.

21. Không độ tuyệt đối (Absolute zero): Nhiệt độ thấp nhất,

tại đó vật chất không còn nhiệt năng.

22. Kỳ dị (Singularity): Một điểm của không gian tại đó độ

cong của không - thời gian trở nên vô cùng.

23. Kỳ dị trần trụi (Naked Singularity): Một điểm kỳ dị của

không - thời gian không bao quanh bởi lỗ đen.

24. Lỗ đen (Black hole): Vùng của không - thời gian từ đó

không gì thoát ra khỏi được, kể cả ánh sáng vì lực hấp dẫn

quá mạnh.

25. Lỗ đen nguyên thủy (Primordial hole): Lỗ đen sinh ra ở

các giai đoạn sớm của vũ trụ.

26. Lực điện từ (Electromagnetic force): Lực tương tác giữa

các hạt có điện tích, đây là loại lực mạnh thứ hai trong bốn

loại lực tương tác.

27. Lực tương tác mạnh (Strong force): Lực tương tác mạnh

nhất trong bốn loại lực tương tác, có bán kính tác dụng ngắn

nhất. Lực này cầm giữ các hạt quark trong proton và

neutron, và liên kết proton và neutron để làm thành hạt

nhân.

28. Lực tương tác yếu (Weak force): Lực tương tác yếu thứ

hai trong bốn loại tương tác cơ bản với bán kính tác dụng rất

ngắn. Lực này tác dụng lên các hạt vật chất nhưng không

tác dụng lên các hạt truyền tương tác.

29. Lượng tử (Quantum): Đơn vị không phân chia được

trong bức xạ và hấp thụ của các sóng.

30. Máy gia tốc hạt (Particle Accelerator): Thiết bị sử dụng

các nam châm điện, có khả năng làm chuyển động của các

hạt có điện tích, do đó chúng thu được năng lượng lớn hơn.

31. Năng lượng thống nhất điện từ yếu (Electroweak

unification energy): Năng lượng cỡ 100 GeV, cao hơn trị số

đó thì không còn sự khác biệt giữa các tương tác điện từ và

yếu.