Thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại có yếu tố nước ngoài từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------------------------------------

LÊ TRỌNG HƯNG

THỦ TỤC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP

KINH DOANH, THƯƠNG MẠI CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI

TỪ THỰC TIỄN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------------------------------------

LÊ TRỌNG HƯNG

THỦ TỤC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP

KINH DOANH, THƯƠNG MẠI CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI

TỪ THỰC TIỄN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật Kinh tế

Mã số chuyên ngành: 60380107

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS - TS. Nguyễn Thị Hồng Nhung

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh,

thương mại có yếu tố nước ngoài từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Thành phố Hồ

Chí Minh” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố

hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận

văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, năm 2021

Lê Trọng Hưng

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Thủ tục giải quyết tranh chấp

kinh doanh, thương mại có yếu tố nước ngoài từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân

Thành phố Hồ Chí Minh” tôi đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các

thầy, cô giáo trường Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh để hoàn thành luận văn này.

Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, phòng

Sau Đại học, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến PGS - TS. Nguyễn Thị Hồng Nhung –

người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về kiến thức, tài liệu và phương pháp để tôi

hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này.

Tôi xin chân thành cảm ơn:

– Ban giám hiệu, các giảng viên, CB NV Trường Đại học Mở TP. Hồ Chí

Minh

– Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tôi

trong suốt thời gian qua.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể

còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp và sự

chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp.

Tóm tắt luận văn

Luận văn thực hiện nhằm mục đích làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về pháp luật

liên quan đến thủ tục giải quyết thông qua thực tiễn xét xử các vụ án kinh doanh thương

mại tại Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Giới hạn nghiên cứu tập trung về

thủ tục giải quyết tranh chấp về hoạt động KDTM có YTNN quy định tại khoản 1

Điều 30 BLTTDS 2015 theo thủ tục chung tại giai đoạn sơ thẩm. Việc thực hiện

luận văn góp phần hiểu rõ hơn một số vấn đề về thực tiễn giải quyết các vụ án kinh

doanh thương mại tại Tòa án; từ đó có cái nhìn tổng quan về pháp luật đối với giải

quyết tranh chấp kinh doanh thương mại. Kết quả nghiên cứu sẽ đưa ra một số

kiến nghị về phương hướng và giải pháp để nâng cao hiệu quả, chất lượng và rút

ngắn thời gian giải quyết các vụ án kinh doanh thương mại tại Tòa án.

Thứ nhất, về thực tiễn Tòa án cần xây dựng một hệ thống quản lý chung cho tất cả

các Tòa án của Việt Nam thông qua một nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án

nhân dân tối cao tránh tình trạng thông tin giữa các tòa án không có chia sẽ dẫn đến mâu

thuẫn với nhau; Phát triển việc nộp đơn khởi kiện nói riêng và việc gửi tài liệu, chứng

cứ, cấp, tống đạt, thu thập tài liệu chứng cứ nói chung thông qua cổng thông tin điện tử

để tiết kiệm thời gian, chi phí cho cả đương sự và Tòa án.

Thứ hai, về hoàn thiện pháp luật cần xây dựng một điều luật độc lập trong Luật

Thương mại quy định cụ thể về thỏa thuận lựa chọn cơ quan Tòa án giải quyết tranh

chấp; Phá bỏ rào cản cứng nhắc về việc bắt buộc pháp nhân phải sử dụng con dấu trong

việc nộp đơn khởi kiện, cụ thể sửa đổi khoản 3 Điều 189 của BLTTDS 2015; Để giải

quyết vướng mắc trong việc Tòa án đã thực hiện ủy thác tư pháp cho đương sự ở nước

ngoài do đương sự cố tình che giấu thông tin nhằm trốn tránh nghĩa vụ Điều 477 của

BLTTDS 2015; Để việc giải thích pháp luật nước ngoài được áp dụng vào thực tiễn đề

xuất Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao phải có văn bản hướng dẫn cụ thể.

Thesis Summary

This thesis is done with the aim of clarifying the theoretical issues related to

procedures to settle through the judicial practice of commercial business cases of the

People's Court of Ho Chi Minh City. The thesis only focuses on procedures for settling

disputes over commercial business activities involving foreign elements specified in

Clause 1, Article 30 of Civil Procedure Code 2015 according to general procedures at the

first instance stage. The implementation of the thesis contributes to a better understanding

of practical issues in resolving commercial business cases by court; hence there is an

overview of the law for commercial business dispute resolution. The research results will

give some recommendations on directions and solutions to improve efficiency, quality

and shorten the time to resolve commercial business cases by the Court.

Firstly, in practice, the Court needs to build a common management system for all

courts in Vietnam for the adoption of the Resolution of the Judicial Council of the

Supreme People's Court to avoid information between courts not being shared and leading

to conflict with each other; Develop the submission of applications to initiate the lawsuits

to such courts in particular and provide materials and evidences, issuing, sending and

collecting materials and evidences in general through the portal to save time and costs for

both Involved parties and the Court.

Secondly, for completing the law, it is necessary to build an independent law in the

Commercial Law specifying the agreement on selecting the Court to resolve the dispute;

Breaking down the rigid barrier of forcing legal entities to use the seal in filing a petition,

specifically amending at Clause 3, Article 189 of the Civil Procedure Code 2015; To

solve problems in the Court’s judicial entrustment for the involved parties residing

overseas because the involved parties deliberately conceal information to avoid

obligations to Article 477 of the Civil Procedure Code 2015; In order for the

interpretation of foreign laws to be applied in practice, the proposal for the Council of

Judges of the Supreme People's Court must provide the specific guidance documents.

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Viết đầy đủ

1 BLTTDS Bộ luật Tố tụng Dân sự

2 LTM Luật Thương mại

3 BLHH Bộ luật Hàng hải

4 DN Doanh nghiệp

5 KDTM Kinh doanh, thương mại

6 LDN Luật Doanh nghiệp

7 LĐT Luật Đầu tư

8 Luật TTTM Luật Trọng tài Thương mại

9 TTDS Tố tụng dân sự

10 TA Tòa án

11 TAND Tòa án nhân dân

12 YTTN Yếu tố nước ngoài

13 TANDTP. HCM Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Tình hình nghiên cứu 2

3. Mục đích nghiên cứu 4

4. Câu hỏi nghiên cứu 5

5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 5

5.1. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................................5

5.2. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................5

6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................6

7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 6

8. Kết cấu luận văn 7

CHƯƠNG 1 ...........................................................................................................8

LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ THỦ TỤC GIẢI QUYẾT

TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI

TẠI TÒA ÁN .............................................................................................................8

1.1 Một số khái niệm cơ bản thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương

mại có yếu tố nước ngoài tại Toà án........................................................................8

1.1.1. Khái niệm tranh chấp kinh doanh, thương mại có yếu tố nước ngoài ..8

1.1.2. Khái niệm về thủ tục giải quyết tranh chấp KDTM có YTNN tại Toà án

...................................................................................................................................11

1.2. Đặc điểm pháp lý của thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương

mại tại Toà án ..........................................................................................................12

1.2.1. Đặc điểm về thẩm quyền xét xử...............................................................12

1.2.2. Đặc điểm về trình tự thủ tục tố tụng.......................................................14

1.3. Những nguyên tắc cơ bản của thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh,

thương mại tại Toà án.............................................................................................14

1.4. Vai trò của thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại có yếu

tố nước ngoài tại Tòa án .........................................................................................19

1.4.1. Đối với hoạt động KDTM quốc tế ...........................................................19

1.4.2. Đối với Toà án ...........................................................................................19

1.4.3. Đối với các bên tranh chấp.......................................................................20

1.5. Sơ lược quy định pháp về thủ tục giải quyết tranh chấp KDTM có YTNN

tại Tòa án .................................................................................................................20

1.5. 1 Thủ tục khởi kiện và thụ lý vụ án ...........................................................20

1.5.2. Thủ tục hoà giải và chuẩn bị xét xử ........................................................26

1.5.3. Phiên tòa sơ thẩm......................................................................................35

CHƯƠNG 2:........................................................................................................40

THỰC TRẠNG BẤT CẬP VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT

VỀ THỦ TỤC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG

MẠI CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI TẠI TÒA ÁN...........................................40

2.1. Thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại có yếu tố nước

ngoài tại Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ..........................................40

2.2. Một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện thủ tục giải quyết tranh chấp kinh

doanh thương mại có yếu tố nước ngoài tại Tòa án.............................................48

2.2.1. Trường hợp nhiều Tòa án cùng có thẩm quyền giải quyết một tranh

chấp...........................................................................................................................48

2.2.2 Thẩm quyền theo sự lựa chọn của các bên..............................................51

2.2.3. Điều kiện khởi kiện đối với cơ quan, tổ chức nước ngoài.....................57

2.2.4. Thủ tục ủy thác tư pháp cho đương sự ở nước ngoài............................61

2.2.5. Thủ tục áp dụng pháp luật nước ngoài...................................................69

KẾT LUẬN..........................................................................................................75

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO