Thiết kế website nhằm hỗ trợ quá trình dạy học phần “quang hình học” – vật lý 11 cơ bản.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA VẬT LÝ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

THIẾT KẾ WEBSITE NHẰM HỖ TRỢ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC

PHẦN “QUANG HÌNH HỌC” – VẬT LÝ 11 CƠ BẢN

Người thực hiện : NGUYỄN THỊ CAO LÀNH

Lớp : 10SVL

Khóa : 2010 – 2014

Ngành : SƯ PHẠM VẬT LÝ

Người hướng dẫn : PGS.TS NGUYỄN BẢO HOÀNG THANH

Đà Nẵng, 05/2014

LỜI CẢM ƠN

Sau bốn năm học tập và rèn luyện tại trường Đại học, mỗi sinh viên đều mong muốn

có cơ hội được hoàn thành một khóa luận tốt nghiệp nhằm củng cố những kiến thức đã

học, đồng thời phát triển kĩ năng nghiên cứu về một lĩnh vực cụ thể nào đó.

Trong thời gian vừa qua, với sự giúp đỡ của thầy PGS.TS Nguyễn Bảo Hoàng Thanh,

sự đồng viên của gia đình, bạn bè em đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.

Qua đây, em xin chân thành cám ơn chân thành nhất, sự biết ơn sâu sắc tới thầy

PGS.TS Nguyễn Bảo Hoàng Thanh đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành Khóa

luận này. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Vật lý, trường Đại học

Sư Phạm - Đại học Đà Nẵng đã cho em những kiến thức quý báu trong thời gian học tập

tại trường.

Cuối cùng em xin cảm ơn bố mẹ, anh em và bạn bè đã động viên, giúp đỡ em trong

suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện khóa luận tốt nghiệp của mình.

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2014

Sinh viên

Nguyễn Thị Cao Lành

MỤC LỤC

A - MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài……………………………………………………………….…..1

2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………….....2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu……………………………………………….....2

4. Giả thuyết khoa học……………………………………………………………..….2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………………….…...3

6. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………..….3

7. Cấu trúc nội dung nghiên cứu…………………………………………………..…..3

B - NỘI DUNG

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG WEBSITE HỖ TRỢ HOẠT

ĐỘNG DẠY HỌC VẬT LÝ

1.1. Cơ sở lí luận về việc dạy học Vật lý theo định hướng tích cực hoạt động nhận thức

cho HS. . ………......................................................................................……....................4

1.1.1 Hoạt động học và bản chất của hoạt động học. ..................……………....................4

1.1.2 Cơ sở lí luận dạy học. …………….............................................................................6

1.1.3 Tính tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS trong dạy học VL………......….…..7

1.1.3.1 Tính tích cực…………….........................................................................................7

1.1.3.2 Những biểu hiện của tính tích cực …...................................…………....................8

1.1.3.3 Mục đích của việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS ….............................8

1.2 Đặc trưng của các PPDHTC….......................................................................................8

1.2.1 Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ

chức thực hiện các hoạt động học tập của HS ….............................…………....................8

1.2.2 Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học của

HS.........................................................................................................................................8

1.2.3 Dạy học phân hóa kết hợp với học tập hợp tác …......................................................9

1.2.4 Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá …........................10

1.2.5 Tăng cường khả năng, kỹ năng vận dụng vào thực tế …..........................................10

1.2.6 Đem lại niềm vui, tạo hứng thú trong học tập cho HS đạt hiệu quả cao…...............10

1.3 Một số PPDHTC……………......................................................................................10

1.3.1 Dạy học vấn đáp……………....................................................................................11

1.3.2 Dạy và học phát hiện và giải quyết……....................................………....................11

1.3.3 Dạy và học hợp tác trong nhóm nhỏ ………….................................…...................12

1.4 Cơ sở khoa học của việc thiết kế, sử dụng Website dạy học Vật lý nhằm tích cực hóa

hoạt động nhận thức của HS……………...........................................................................12

1.4.1 Phương tiện dạy học……………..............................................................................12

1.4.1.1 Khái niệm và tầm quan trọng của phương tiện dạy học ………............................12

1.4.1.2 Những phương tiện dạy học thông dụng ……………...........................................12

1.4.1.3 Vai trò của phương tiện dạy học …………….......................................................13

1.4.1.4 Sử dụng phương tiện dạy học thích ứng linh hoạt với từng phương pháp dạy

học......................................................................................................................................13

1.4.2 Sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông với tư cách là công cụ dạy học.........14

1.4.2.1 Ý đồ sư phạm của việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông tin với tư

cách là công nghệ hỗ trợ dạy học ……………..................................................................14

1.4.2.2 Những chức năng sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình

dạy học ……………..........................................................................................................14

1.4.2.3 Những hình thức sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông như công cụ dạy

học …………….................................................................................................................14

1.5 Một số khái niệm liên quan đến Website hỗ trợ tự học….........…………...................15

1.5.1 Internet ……………..................................................................................................15

1.5.2 Mã nguồn mở ……………........................................................................................15

1.5.3 Mã nguồn mở NukeViet …………....................................................…...................15

1.6 Một số nguyên tắc cơ bản trong việc xây dựng Website dạy học …………..........….16

1.7 Vai trò của Website trong dạy học…………..........................................................….17

1.8 Các tiêu chí đánh giá một Website hỗ trợ hoạt động dạy học.…..............…………..17

1.9 Website dạy học Vật lý……..........................................................................………..19

1.9.1 Cơ sở lí luận của việc xây dựng Website trong dạy học Vật lý …………........…...19

1.9.2 Vai trò của Website trong dạy học Vật lý ……………............................................20

1.10 Kết luận chương I.……................................................................................…….….21

CHƯƠNG II: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBSITE HỖ TRỢ HOẠT ĐỘNG DẠY

HỌC CHƯƠNG “ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG” VÀ “ MẮT. DỤNG CỤ QUANG HỌC”

VẬT LÝ 11 CƠ BẢN.

2.1. Nội dung kiến thức và những kĩ năng trong chương “ Khúc xạ ánh sáng” và

chương “ Mắt. Các dụng cụ quang”...................................................................................22

2.1.1 Cấu trúc nội dung chương “ Khúc xạ ánh sáng” và chương “ Mắt. Các dụng cụ

quang”.……… …….....................................……....................................................…….22

2.1.2 Mục tiêu dạy học của chương “ Khúc xạ ánh sáng” và chương “ Mắt. Các dụng cụ

quang”.……………...........................................................................................................23

2.2 Giới thiệu về Website dạy học hỗ trợ chương “ Khúc xạ ánh sáng” và chương “ Mắt.

Các dụng cụ quang” dựa trên phần mềm NukeViet ..........................................................24

2.2.1 Tổng quan về phần mềm NukeViet ……………….............................................….24

2.2.2 Cài đặt phần mềm ………................................................................................…….26

2.2.3 Nội dung cơ bản của website dạy học cho chương “ Khúc xạ ánh sáng” và chương “

Mắt. Các dụng cụ quang” dựa trên mã nguồn mở NukeViet ………...........................….29

2.2.3.1 Trang nhất ………….........................................................................................…30

2.2.3.2 Bài giảng điện tử …………..............................................................................….32

2.2.3.3 Vật lý ………….............................................…...................................................33

2.2.3.4 Danh nhân Vật lý học ………….......................................................................….33

2.2.3.5 Truyện ngụ ngôn hài hước …………................................................................….34

2.2.3.6 Ngân hàng đề …………....................................................................................….34

2.2.4 Tiến hành dạy học khi sử dụng website học tập cho chương “Khúc xạ ánh sáng” và

chương “Mắt. Các dụng cụ quang” dựa trên mã nguồn mở NukeViet ….........................35

2.3 Xây dựng tiến trình dạy học một số bài trong chương “Khúc xạ ánh sáng” và chương

“Mắt. Các dụng cụ quang” bằng Website …………..........................................................36

2.4 Phân loại và hướng dẫn HS giải bài tập khi học chương “Khúc xạ ánh sáng” và

chương “Mắt. Các dụng cụ quang” chương trình Vật lý 11 cơ bản.………….............….58

2.5 Kết luận chương 2............................................….......................................................87

C - KẾT LUẬN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT



CNTT : Công nghệ thông tin

PTDH : Phương tiện dạy học

PPDH : Phương pháp dạy học

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

QTDH : Quá trình dạy học

SGK : Sách giáo khoa

SGV : Sách giáo viên

Khóa luận tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Cao Lành 1

A. MỞ ĐẦU



1. Lý do chọn đề tài

Những thành tựu khoa học CNTT đầu thế kỉ này cùng với nền kinh tế tri thức và giáo

dục điện tử đang phát triển có tính chất toàn cầu hóa, đã làm thay đổi nhiều hoạt động

xã hội của loài người. Từ sự phát triển mạnh mẽ của CNTT, nền văn minh công

nghiệp đã và đang chuyển thành nền văn minh thông tin. Rất nhiều quốc gia trên thế

giới đã áp dụng sự tiến bộ của công nghệ, đặc biệt là CNTT để phát triển và hội nhập.

Trong xu thế chung của thế giới như vậy, Việt Nam cũng đang áp dụng khoa học

CNTT vào nhiều lĩnh vực trong đời sống để pháp triển kinh tế xã hội và giao lưu văn

hóa với cộng đồng quốc tế.

Nhưng để làm được như vậy, chúng ta phải giải quyết nhiều vấn đề cấp thiết như: phải

có một nền tri thức khoa học tiên tiến, xây dựng cơ sở hạ tầng và trang thiết bị hiện

đại. Đặc biệt là phải có một nguồn nhân lực năng động, sáng tạo bản lĩnh và kĩ năng

thực hành tốt, có khả năng cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới

đang hướng đến nền kinh tế tri thức. Và như vậy chúng ta phải đổi mới từ giáo dục.

Chỉ thị 22/2005/CT-BGD&ĐT ngày 29 tháng 7 năm 2005 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục

và Đào Tạo về nhiệm vụ của toàn ngành 2005-2006 đã nêu “ Tiếp tục đổi mới mạnh

mẽ PPDH; tăng cường ứng dụng CNTT trong các hoạt động của nhà trường, nhất là

ứng dụng trong giảng dạy, học tập….”.[1]

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ X của ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã

khẳng định: “ Chất lượng giáo dục còn nhiều yếu kém, khả năng chủ động sáng tạo

của HS ít được bồi dưỡng, năng lực thực hành của HS còn yếu. Chương trình, phương

pháp dạy và học còn lạc hậu, nặng nề, chưa thật phù hợp”

“ … ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và học. Đổi mới chương trình,

nội dung, phương pháp dạy học… phát huy khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của

HS, HS...”[4]

Chiến lược phát triển giáo dục năn học 2001-2010, mục 5.2 ghi rõ:

“ Đổi mới và hiện đại hóa phương pháp giáo dục. Chuyển từ truyền thụ tri thức thụ

động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn HS chủ động tư duy trong quá trình tiếp thu

tri thức; dạy cho HS phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách có hệ thống

Khóa luận tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Cao Lành 2

và có tư duy phân tích, tổng hợp; phát triển năng lực của mỗi cá nhân; tăng cường tính

chủ động, tính tự chủ của HS, sinh viên trong quá trình học tập”.[2]

Trên mạng internet ngày càng xuất hiện nhiều các Website hỗ trợ cho việc dạy học.

Các trang Website này tích hợp các tài liệu cần thiết hỗ trợ cho quá trình dạy học như :

các phần mềm thí nghiệm, các hình ảnh, video; các giáo án điện tử, hệ thống các câu

hỏi trắc nghiệm, tự luận…. Và các tài liệu đưa vào Website thì liên kết qua lại với

nhau giúp người sử dụng tra cứu tài liệu, mở rộng kiến thức. Nhờ vậy, người học có

thể chủ động chiếm lĩnh kiến thức khoa học, giúp quá trình dạy học trở nên sinh động

hấp dẫn hơn.

Việc thiết kế, xây dựng Website hỗ trợ việc dạy học sao cho phù hợp với nội dung

chương trình sách giáo khoa là việc làm cần thiết để nâng cao hiệu quả dạy học cho tất

cả các môn trong chương trình phổ thông nói chung và môn Vật Lý nói riêng. Với

những lý do trên, em quyết định chọn và nghiên cứu đề tài tốt nghiệp của mình là

“Thiết kế Website nhằm hỗ trợ quá trình dạy học phần “Quang hình học” – Vật

lý 11 cơ bản”.

2. Mục đích nghiên cứu

Thiết kế Website nhằm hỗ trợ quá trình dạy học phần Quang hình học ( Vận dụng vào

chương “ Khúc xạ ánh sáng” và “ Mắt. Dụng cụ quang học” - Vật lý 11 cơ bản), góp

phần nâng cao chất lượng dạy học môn Vật lý ở trường THPT.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

 Đối tượng

 Hoạt động dạy và học Vật lý 11 cơ bản ở trường phổ thông.

 Chương trình Vật lý phổ thông lớp 11 cơ bản.

 Phần mềm Nukeviet và các tài liệu liên quan.

 Phạm vi

 Phần Quang hình học - Chương trình Vật Lý lớp 11 (cơ bản) hiện hành.

 Dạy học Vật lý ở trường THPT.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu thiết kế và sử dụng Website hỗ trợ quá trình dạy học một cách thích hợp sẽ có

tác dụng hỗ trợ tốt cho các hoạt động dạy của GV, phát huy tính tích cực, tự chủ