Siêu thị PDFTải ngay đi em, trời tối mất

Thư viện tri thức trực tuyến

Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật

© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi
PREMIUM
Số trang
96
Kích thước
1.4 MB
Định dạng
PDF
Lượt xem
1138

Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi

Nội dung xem thử

Mô tả chi tiết

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ VÂN

THẾ GIỚI NHÂN VẬT

TRONG VĂN XUÔI NGUYỄN THI

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ VÂN

THẾ GIỚI NHÂN VẬT

TRONG VĂN XUÔI NGUYỄN THI

Chuyên ngành: VĂN HỌC VIỆT NAM

Mã số: 60 22 01 21

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM

Người hướng dẫn khoa học: GS. PHONG LÊ

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn

Thi dưới sự hướng dẫn của GS. Phong Lê là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi, kết

quả trong Luận văn là trung thực, chưa được công bố. Nếu sai, tôi xin chịu hoàn toàn

trách nhiệm.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2017

Người thực hiện

Đặng Thị Vân

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Văn học Việt Nam được hoàn thành tại Đại học

Sư phạm Thái Nguyên. Có được Luận văn này em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành

và sâu sắc tới GS. Phong Lê, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ, dìu dắt em với

những chỉ dẫn khoa học quý báu trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn

thành Luận văn Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi.

Em xin chân thành cảm ơn trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên,

Ban chủ nhiệm khoa, phòng sau Đại học trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái

Nguyên, Thư viện trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, Trung tâm học liệu

- Đại học Thái Nguyên, Thư viện quốc gia Việt Nam đã tạo điều kiện và giúp đỡ em

trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Em xin chân thành cảm ơn các thày cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và truyền đạt

những kiến thức khoa học chuyên ngành Văn học Việt Nam cho em trong thời gian

qua.

Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè và các bạn học viên lớp Văn

học Việt Nam K23 trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã động viên, giúp

đỡ em trong thời gian thực hiện Luận văn.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện Luận văn hoàn chỉnh nhất song do còn

nhiều hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên không thể tránh khỏi những thiếu sót

nhất định. Em rất mong nhận được sự góp ý của quý Thầy Cô giáo để Luận văn được

hoàn chỉnh hơn.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2017

Tác giả Luận văn

Đặng Thị Vân

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................ 2

3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................... 5

4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 6

5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 6

6. Đóng góp của luận văn ............................................................................................. 7

7. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 7

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN.... 8

1.1. Nguyễn Thi trong toàn cảnh văn xuôi chống Mỹ.................................................. 8

1.2. Chân dung nhà văn và phong cách nghệ thuật Nguyễn Thi ................................ 16

1.2.1. Chân dung nhà văn ........................................................................................... 16

1.2.2. Phong cách nghệ thuật...................................................................................... 18

1.3. Nhân vật và thế giới nhân vật trong văn học ....................................................... 20

1.3.1. Khái niệm nhân vật........................................................................................... 20

1.3.2. Thế giới nhân vật .............................................................................................. 22

1.3.3. Vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học ................................................... 22

1.3.4. Phân loại nhân vật văn học ............................................................................... 24

Tiểu kết ....................................................................................................................... 27

Chương 2: THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG VĂN XUÔI NGUYỄN THI

NHÌN TỪ PHƯƠNG DIỆN NỘI DUNG................................................................ 29

2.1. Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi là bức tranh chân thực của chiến

tranh nhân dân thần kỳ..................................................................................... 29

2.1.1. Bức chân dung của cả một tập thể anh hùng .................................................... 29

2.1.2. Chân dung những nhân vật phản diện .............................................................. 45

2.2. Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi mang đậm dấu ấn Nam Bộ......... 47

iv

2.2.1. Một không gian đậm chất Nam Bộ................................................................... 47

2.2.2.Tính cách những con người Nam Bộ................................................................. 51

Tiểu kết ....................................................................................................................... 59

Chương 3: THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG VĂN XUÔI NGUYỄN THI

NHÌN TỪ PHƯƠNG DIỆN NGHỆ THUẬT......................................................... 61

3.1. Nghệ thuật miêu tả ngoại hình nhân vật .............................................................. 62

3.1.1. Chân thực, gần gũi............................................................................................ 62

3.1.2. Hài hòa giữa miêu tả trực tiếp và gián tiếp....................................................... 64

3.2. Nghệ thuật khắc họa nội tâm nhân vật................................................................. 69

3.3. Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ trong xây dựng nhân vật...................................... 71

3.3.1. Ngôn ngữ độc thoại........................................................................................... 71

3.3.2. Ngôn ngữ đối thoại ........................................................................................... 74

3.3.3. Ngôn ngữ Nam Bộ............................................................................................ 78

KẾT LUẬN................................................................................................................ 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 88

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Cuộc kháng chiến chống Mỹ đã qua đi trên một phần ba thế kỷ nhưng âm vang

hào hùng của nó vẫn vọng đến tận bây giờ và mãi mãi về sau. Văn học đã ghi lại một

thời kháng chiến oanh liệt của dân tộc. Những chiến công hiển hách, những tấm gương

anh dũng, những mối tình thủy chung son sắt, tình yêu quê hương đất nước....cả những

đau thương mất mát không gì bù đắp nổi cũng được tái hiện trong văn học.

Hậu quả chiến tranh để lại thật tàn khốc bởi vì nó là những dư âm xót xa, mất

mát đọng lại trong những tháng năm hòa bình. Chiến tranh không phải là định mệnh

nhưng nó đã khiến cho bao người phải chịu đựng những số phận nghiệt ngã. Dư ba của

chiến tranh như những con sóng nối tiếp nhau cứ lan mãi đến ngày sau…. Tất cả những

điều ấy được các nhà thơ, nhà văn thời chống Mỹ và những cây bút thời hậu chiến tập

trung sức viết để ngưỡng vọng, đồng cảm, sẻ chia về một thời quá khứ in đậm dấu ấn

cuộc sống của dân tộc. Văn học góp phần thể hiện mọi thăng trầm của lịch sử. Sức khái

quát hiện thực của văn chương thật mạnh mẽ, sâu rộng, đã phản ánh lịch sử một thời

mà thấm suốt không gian, thời gian của bao thời đại sau này. Đọc những trang văn của

Nguyên Ngọc, Phan Tứ hay của Nguyễn Minh Châu… không chỉ là hiện thực về cuộc

chiến đấu trường kì của dân tộc mà hơn thế nữa, ở đó còn là những con người sống,

chiến đấu trong chiến tranh, những con người với đầy đủ tâm trạng, đầy đủ mọi khuôn

mặt. Là một nhà văn chiến sĩ, Nguyễn Thi viết không nhiều, chỉ hơn hai mươi truyện

ngắn cùng vài tiểu thuyết và bút kí nhưng những gì nhà văn để lại thì không hề nhỏ.

Chính những trang viết làm cho biết bao trái tim phải xốn xang nghiền ngẫm ấy đã làm

chúng ta không thể nào quên được. Đọc tác phẩm của Nguyễn Thi ta bắt gặp lối văn kể

chuyện cô đọng duyên dáng, giọng văn phảng phất tính dân gian nhưng cũng không

kém phần hiện đại. Nguyễn Thi đã tái hiện lại bức tranh sinh động của cuộc sống lao

động - chiến đấu của những con người “chân lấm tay bùn”, suốt đời chỉ biết ruộng đồng

nhưng khi cần thiết thì những đôi tay ấy cũng biết cầm súng để chiến đấu bảo vệ từng

bờ tre, liếp cỏ. Những con người ấy đã đi vào trang văn của Nguyễn Thi rất tự nhiên,

tự nhiên như nó vốn có. Nguyễn Thi đã xây dựng thành công hệ thống nhân vật trong

tác phẩm của mình, từ những con người bình thường, giản dị đến những người chiến

2

sĩ kiên gan đều được nhà văn khắc họa một cách đầy đủ, trọn vẹn. Nhưng tiếc thay khi

tài năng đang ở độ chín thì người nghệ sĩ tài hoa ấy đã anh dũng hy sinh trên chiến

trường với khẩu súng trên tay và trên lưng vẫn còn mang theo nhiều bản thảo cùng bao

nhiêu dự định lớn lao còn chưa kịp thực hiện. Những tác phẩm như Ước mơ của đất,

Sen trong đồng, Cô gái đất Ba Dừa, Người mẹ cầm súng, Ở xã Trung Nghĩa….đã ghi

lại dấu ấn nhà văn Nguyễn Thi trên văn đàn và gây ngạc nhiên cho bao người: một nhà

văn gốc Bắc lại am hiểu về mảnh đất và con người Nam Bộ như đã từng được sinh ra

và lớn lên trên chính mảnh đất này.Đã có nhiều tác phẩm hay viết về con người Miền

Nam anh hùng trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước nhưng các tác phẩm của Nguyễn

Thi không hề bị mờ nhạt mà càng theo thời gian càng chứa đựng giá trị lịch sử, giá trị

nhân văn sâu sắc, thấm đẫm tình người.

Trân trọng và ngưỡng vọng tài năng của Nguyễn Thi nên với luận văn này,

chúng tôi đi sâu vào nghiên cứu, tìm hiểu thế giới nhân vật - một thế giới nhân vật vô

cùng phong phú trong văn xuôi Nguyễn Thi. Nghiên cứu nhân vật chính là nghiên cứu

cách nhà văn nhìn nhận, cắt nghĩa về con người như thế nào và bằng cách nào trong

văn chương của mình. Trong thực tế đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về cuộc đời

và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Thi nhưng chưa có công trình chuyên biệt nào đi sâu

vào nghiên cứu thế giới nhân vật cũng như biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật.

Với mong muốn được góp thêm tiếng nói một lần nữa để khẳng định tài năng cũng như

những đóng góp của Nguyễn Thi cho nền văn họ dân tộc, chúng tôi đã lựa chọn đề tài

Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Nguyễn Thi sống không lâu, viết cũng không nhiều, nhưng gần 40 năm sống và

viết ông đã để lại cho hậu thế một tấm gương sáng về lý tưởng sống đẹp của một nhà

văn chiến sĩ. Những tác phẩm của ông đã phản ánh được cả một giai đoạn hào hùng

của dân tộc nên được giới nghiên cứu, phê bình và độc giả quan tâm. Cho đến nay có

khoảng hàng trăm công trình nghiên cứu có quy mô lớn nhỏ khác nhau xoay quanh

những sáng tác của Nguyễn Thi. Trong số đó có những bài viết rất đáng tin cậy và có

giá trị của những nhà nghiên cứu phê bình có tên tuổi được đăng tải trên nhiều sách

báo và tạp chí.

3

Đa số các nhà nghiên cứu đều cho rằng Nguyễn Thi dành phần lớn sự quan tâm

của mình vào việc khám phá những con người trên nhiều bình diện khác nhau với cái

nhìn đa chiều. Bởi dù thế nào đi chăng nữa thì con người vẫn luôn là mối quan tâm

hàng đầu của nhà văn. Đầu tiên phải kể đến Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh với quyển

Nhà văn, tư tưởng và phong cách (Nxb Tác phẩm mới, Hà Nội - 1979) có bài viết Sức

sống ngòi bút Nguyễn Thi điểm qua về cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn, trong đó tác

giả đã có những nhận xét về sức sống của những sáng tác và phong cách sáng tác của

Nguyễn Thi.

GS Phong Lê và PGS.TS Lưu Khánh Thơ với tác phẩm Nguyễn Thi - Viết ở

chiến trường. Cuốn sách giới thiệu khá kĩ về niên biểu Nguyễn Thi với những danh

mục sáng tác của ông trong lời mở đầu. Phần một viết về tiểu sử và sự nghiệp của

Nguyễn Thi.Phần hai nghiên cứu về tấc giả Nguyễn Thi. Phần ba nghiên cứu kĩ về

phong cách dân gian, thời gian, không gian nghệ thuật ở một số tác phẩm tiêu biểu như:

Người mẹ cầm súng, Ở xã Trung Nghĩa, Những đứa con trong gia đình. Cuối cùng giới

thiệu về những hồi ức và kỉ niệm của nhiều người về nhà văn liệt sĩ này.

Phan Nhân trong Suy nghĩ về khả năng của thể kí đã nhận xét về Nguyễn Thi và

tùy bút Dòng kinh quê hương của ông:“Nguyễn Thi, một cây bút vốn giàu chất thơ,

trước cảnh quê hương bị tàn phá, đã truyền cho ta những rung cảm đậm đà tình thương

và lòng tự hào bằng những hình ảnh quen thuộc của đất nước rất nên thơ”.

Hà Minh Đức, trong bài viết chung về kí trong thời kì chống Mỹ cứu nước:

“Nguyễn Thi có nhiều cảm xúc đẹp trên những trang tùy bút dòng kinh quê hương,

nhưng dường như anh muốn tập trung và ưu tiên giành những trang viết để ghi chép

về những người anh hùng đẹp của đất nước quê hương”.

Ngô Thảo có Nguyễn Ngọc Tấn - Nguyễn Thi Toàn tập, là một bộ sách tập hợp

khá đầy đủ các sáng tác của Nguyễn Thi từ lúc mới bắt đầu cầm bút cho đến những tác

phẩm sau cùng còn chưa kịp hoàn thành. Bên cạnh đó cũng có giới thiệu, phân tích một

số tác phẩm tiêu biểu, chỉ ra các mặt hạn chế và tích cực đồng thời khẳng định tài năng

sáng tác của nhà văn chiến sĩ Nguyễn Thi.

Năm 1983 Nhị Ca viết quyển Gương mặt còn lại, Nguyễn Thi (Nxb Tác phẩm

mới, Hà Nội - 1983). Với tác phẩm khảo cứu này ông đã nhận được Giải thưởng của

Tải ngay đi em, còn do dự, trời tối mất!
Thế giới nhân vật trong văn xuôi Nguyễn Thi | Siêu Thị PDF