Thanh tra đối với hoạt động công chứng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH



PHẠM THỊ HIÊN

THANH TRA ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG

CÔNG CHỨNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

PHẠM THỊ HIÊN

THANH TRA ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG

CÔNG CHỨNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật hành chính

Mã số: 60380102

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thương Huyền

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ với đề tài “Thanh tra đối với hoạt động

công chứng” là công trình nghiên cứu của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng

dẫn khoa học của Tiến sĩ Nguyễn Thị Thương Huyền – Giảng viên khoa Luật Hành

chính- Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Các thông tin, số liệu nêu

trong luận văn là đúng, trung thực và chưa từng được công bố trong công trình

nghiên cứu nào khác.

Tôi cũng cam đoan các thông tin trích dẫn trong luận văn là chính xác và

được chỉ rõ nguồn gốc.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

PHẠM THỊ HIÊN

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU----------------------------------------------------------------------------------------1

1. Tính cấp thiết của đề tài---------------------------------------------------------------1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài ----------------------------------------------------------2

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu --------------------------------------------------3

3.1. Mục đích nghiên cứu ---------------------------------------------------------------3

3.2. Nhiệm vụ của đề tài-----------------------------------------------------------------3

4. Phạm vi, đối tƣợng nghiên cứu của đề tài -----------------------------------------3

5. Phƣơng pháp nghiên cứu -------------------------------------------------------------4

6. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài---------------------------------4

7. Kết cấu luận văn ------------------------------------------------------------------------4

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ THANH TRA HOẠT

ĐỘNG CÔNG CHỨNG----------------------------------------------------------------------6

1.1. Khái niệm, đặc điểm hoạt động công chứng ------------------------------------6

1.1.1. Khái niệm hoạt động công chứng ----------------------------------------------6

1.1.2. Đặc điểm của hoạt động công chứng ---------------------------------------- 10

1.2. Khái niệm, đặc điểm thanh tra đối với hoạt động công chứng ----------- 12

1.2.1. Khái niệm thanh tra đối với hoạt động công chứng ----------------------- 12

1.2.2. Đặc điểm thanh tra đối với hoạt động công chứng ------------------------ 13

1.3. Cơ sở pháp lý về thanh tra đối với hoạt động công chứng ---------------- 16

1.3.1. Thẩm quyền thanh tra hoạt động công chứng ------------------------------ 16

1.3.2. Nguyên tắc thanh tra đối với hoạt động công chứng ---------------------- 17

1.3.3. Nội dung thanh tra đối với hoạt động công chứng------------------------- 22

1.3.4. Trình tự thanh tra đối với hoạt động công chứng-------------------------- 30

Kết luận chƣơng 1 ----------------------------------------------------------------------- 32

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THANH TRA ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CÔNG

CHỨNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THANH TRA ĐỐI

VỚI HOẠT ĐỘNG CÔNG CHỨNG----------------------------------------------------- 35

2.1. Thực trạng thanh tra đối với hoạt động công chứng ----------------------- 35

2.1.1. Thực trạng thanh tra đối với thủ tục công chứng -------------------------- 37

2.1.2 Thực trạng thanh tra về nội dung công chứng ------------------------------ 45

2.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế của thanh tra đối với hoạt động

công chứng -------------------------------------------------------------------------------- 50

2.2.1. Bất cập về pháp luật------------------------------------------------------------ 50

2.2.2 Tổ chức thanh tra và đội ngũ Thanh tra viên thực hiện thanh tra hoạt

động công chứng chưa đáp ứng yêu cầu thanh tra đối với hoạt động công

chứng ------------------------------------------------------------------------------------ 62

2.2.3 Sự phối hợp giữa cơ quan thanh tra với cơ quan nhà nước khác chưa

chặt chẽ, đồng bộ.---------------------------------------------------------------------- 64

2.2.4. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật công chứng còn hạn chế--- 65

2.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thanh tra đối với hoạt động công

chứng--------------------------------------------------------------------------------------- 67

2.3.1. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật -------------------------------------- 67

2.3.2 Một số giải pháp khác ---------------------------------------------------------- 73

Kết luận chƣơng 2 ----------------------------------------------------------------------- 77

KẾT LUẬN----------------------------------------------------------------------------------- 78

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Kể từ khi Luật công chứng năm 2006 được ban hành thì chủ trương xã hội

hoá hoạt động công chứng chính thức được thể chế hoá bằng văn bản pháp luật và

kể từ đó đến nay, bên cạnh các Phòng công chứng, các Văn phòng công chứng cũng

được thành lập và đi vào hoạt động theo quy định của Luật công chứng ở hầu hết

các tỉnh, thành phố trong cả nước. Thanh tra là một biện pháp được bất kỳ nhà nước

nào thực hiện nhằm đưa các hoạt động thuộc các lĩnh vực quản lý của nhà nước

được thực hiện tuân thủ theo đúng quy định pháp luật. Hoạt động công chứng được

xem là một trong những hoạt động bổ trợ tư pháp, nhằm chứng nhận tính xác thực

và tính hợp pháp của các hợp đồng, giao dịch góp phần bảo vệ quyền và nghĩa vụ

chính đáng của các bên tham gia, lợi ích của nhà nước, góp phần làm ổn định trật tự

an toàn xã hội... Để hoạt động công chứng ngày càng đáp ứng kịp thời các yêu cầu

phát triền kinh tế - xã hội thì luôn luôn đòi hỏi vai trò quản lý của nhà nước đối với

lĩnh vực công chứng trong đó thông qua hoạt động thanh tra của nhà nước đối với

các tổ chức hành nghề công chứng. Thông qua thanh tra, nhà nước kịp thời phát

hiện những vi phạm, thiếu sót trong hoạt động công chứng của các tổ chức hành

nghề công chứng để có những biệp pháp chấn chỉnh, xử lý kịp thời. Qua đó kiến

nghị hoàn thiện cơ chế quản lý chính sách pháp luật, giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân

thực hiện đúng các quy định pháp luật trong lĩnh vực công chứng

Thực hiện xã hội hoá công chứng, mạng lưới các tổ chức hành nghề công

chứng phát triển một cách rất nhanh chóng trong thời gian hiện nay. Việc ra đời các

Văn phòng công chứng đã giúp giảm tải công việc cho các Phòng công chứng trong

suốt những năm qua, giúp cho người dân dễ dàng và thuận lợi tiếp cận hơn với các

dịch vụ pháp lý mà ngành công chứng đảm nhiệm. Song song với sự phát triển khá

nhanh các Văn phòng công chứng của cả nước, trong thời gian qua cũng đã phát

hiện nhiều sai phạm trong lĩnh vực công chứng, có những sai phạm phát hiện là

nghiêm trọng, gây tổn thất cho xã hội và ảnh hưởng lớn đến uy tín chất lượng nghề

công chứng. Một trong những nguyên nhân của tình trạng nêu trên là do sự cạnh

tranh thiếu lành mạnh giữa các tổ chức hành nghề công chứng chạy theo doanh thu

phí công chứng nên một số công chứng viên đã dễ dãi trong thực hiện trình tự thủ

tục công chứng; sự yếu kém, sa sút đạo đức trong nghề nghiệp của một số Công

2

chứng viên; những bất cập trong các quy định pháp luật về công chứng và các quy

định pháp luật có liên quan đến hoạt động công chứng; công tác quản lý nhà nước

đối với tổ chức hành nghề công chứng mà đặc biệt Văn phòng công chứng chưa

theo kịp yêu cầu. Thời gian qua công tác thanh tra, kiểm tra đối với các tổ chức

hành nghề công chứng luôn được các cơ quan quản lý nhà nước chú trọng thực

hiện, tần xuất các cuộc thanh, kiểm tra nhiều hơn so với thời gian trước đây đã góp

phần tích cực trong việc chấn chỉnh phòng ngừa và khắc phục những hạn chế trong

tổ chức và hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng nói chung và trong tác

nghiệp của Công chứng viên nói riêng. Tuy nhiên với tốc độ xã hội hoá nhanh hoạt

động công chứng nhưng công tác thanh tra, kiểm tra của nhà nước đối với hoạt

động công chứng có lúc có nơi còn chậm và không bao quát hết các hoạt động của

các tổ chức hành nghề công chứng và của Công chứng viên, những vi phạm trong

hoạt động công chứng đã và đang xảy ra thiếu sự kiểm soát kịp thời của nhà nước.

Phát huy hơn nữa vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực công chứng, để hoạt

động công chứng thực sự góp phần phòng ngừa vi phạm pháp luật trong các lĩnh

vực dân sự, kinh tế, thương mại, đòi hỏi phải không ngừng nâng cao chất lượng

thanh tra đối với các tổ chức hành nghề công chứng, đặc biệt trong hoạt động công

chứng của Công chứng viên. Những hạn chế bất cập trong công tác thanh tra đối với

lĩnh vực công chứng và những bất cập phát hiện trong các hoạt động công chứng

qua thanh tra cần được nhìn nhận và đánh giá một cách khách quan, sâu sắc.

Trước thực tế này, tác giả đã quyết định chọn đề tài : “Thanh tra đối với

hoạt động công chứng” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn thạc sỹ luật học

chuyên ngành Luật Hành chính của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Liên quan đến đề tài, theo tìm hiểu của tác giả có các công trình nghiên cứu

như: Quản lý nhà nước đối với tổ chức và hoạt động công chứng- Luận văn thạc sĩ

luật học của Lê Quang Hào, năm 2010, Đại học Luật Thành phồ Hồ Chí Minh; Xã

hội hoá công chứng dưới góc độ pháp luật hành chính tại tỉnh Tiền Giang, luận văn

Thạc sĩ luật học của Lê Huỳnh Trang, Trường Đại học Luật thành phố Hồ Chí

Minh, năm 2008; Khiếu nại , giải quyết khiếu nại và thực hiện quyết định giải quyết

khiếu nại trong hoạt động công chứng, của Từ Dương Tuấn, Luận văn Thạc sỹ Luật

học, trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh năm 2010; Công chứng Việt Nam trong

nền kinh tế thị trường theo mô hình công chứng Latinh, luận văn thạc sĩ bảo vệ tại

cộng hoà Pháp, Nguyễn Văn Toàn năm 2004; Ngoài ra còn một số bài báo khoa học

3

như: Xã hội hoá công chứng ở Việt Nam hiện nay, thạc sĩ Lê Thị Phương Hoa,

Thông tin khoa học pháp lý số 8+9 năm 2005; Thanh tra, kiểm tra trong hoạt động

công chứng, Tuấn Đạo Thanh,Tạp chí thanh tra số 2 năm 2007. Tuy nhiên, các công

trình nghiên cứu, các bài viết trên chỉ tập trung nghiên cứu quy định pháp luật về

công chứng dưới góc độ quản lý nhà nước đối với tổ chức và hoạt động công

chứng, những bất cập trong tổ chức, hoạt động của các tổ chức hành nghề công

chứng cũng như trong công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực này mà chưa đi

sâu nghiên cứu về thanh tra hoạt động công chứng dưới góc độ hoạt động thanh tra

chuyên ngành của các cơ quan thanh tra tư pháp đối với thủ tục và nội dung công

chứng.. Vì vậy, đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu đầy đủ và chuyên sâu về thanh tra

đối với hoạt động công chứng, do đó nội dung Luận văn không trùng lặp các công

trình đã công bố.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn thực hiện

thanh tra đối với hoạt động công chứng, Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng

cao hiệu quả thanh tra đối với hoạt động công chứng gồm các giải pháp hoàn thiện

pháp luật và một số giải pháp khác

3.2. Nhiệm vụ của đề tài

Để thực hiện các mục đích nói trên, đề tài có nhiệm vụ:

- Phân tích cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý về thanh tra đối với hoạt động công

chứng, làm rõ khái niệm, đặc điểm của công chứng và thanh tra đối với hoạt động

công chứng; các quy định của pháp luật về thanh tra đối với hoạt động công chứng.

- Đánh giá thực trạng thanh tra đối với hoạt động công chứng, trong đó chỉ

ra những bất cập trong hoạt động thanh tra công chứng và những nguyên nhân của

những hạn chế, bất cập đó.

- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thanh tra đối với hoạt động

công chứng, trong đó có các giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật công

chứng, pháp luật thanh tra và các văn bản pháp luật chuyên ngành. Luận văn cũng

đưa ra một số giải pháp khác nhằm nâng cao hiệu quả thanh tra đối với hoạt động

công chứng.

4. Phạm vi, đối tƣợng nghiên cứu của đề tài

- Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động thanh tra đối

với hoạt động công chứng từ khi có Luật công chứng năm 2006 đến nay mà không