Tạo việc làm cho lao động nông thôn huyện Bát Xát tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––

ĐỖ NGỌC LONG

TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN

HUYỆN BÁT XÁT TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN- 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––

ĐỖ NGỌC LONG

TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN

HUYỆN BÁT XÁT TỈNH LÀO CAI

Ngành: Quản lý Kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS Mai Việt Anh

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung

thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan không sao chép đạo văn, các thông tin tham khảo trong

luận văn trích dẫn và chỉ rõ nguồn gốc, tác giả.

Người cam đoan

Đỗ Ngọc Long

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời

cảm ơn đến TS. Mai Việt Anh - người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi

hoàn thành luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các Khoa của

trường Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ

tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Ủy ban huyện Bát Xát,

các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên các phong ban có liên quan đến đề tài

đã giúp đỡ, cung cấp số liệu liên quan đến mục đích nghiên cứu của luận văn.

Và cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và gia

đình đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện Luận

văn tốt nghiệp này.

Lào Cai, ngày tháng năm 2019

Tác giả luận văn

Đỗ Ngọc Long

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................... ii

MỤC LỤC ....................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU......................................................................... viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................ ix

MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .....................................................3

4. Ý nghĩa khoa học ....................................................................................................3

5. Bố cục luận văn.......................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC LÀM VÀ

TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN .......................... 5

1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................................5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản...................................................................................5

1.1.2. Các chính sách về việc làm.............................................................................12

1.1.3. Quản lý nhà nước về việc làm cho lao động nông thôn..................................14

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động nông thôn ...................19

1.2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................................21

1.2.1. Một số chính sách tạo việc làm cho lao động nông thôn ở Việt Nam hiện nay.....21

1.2.2. Kinh nghiệm tạo việc làm cho lao động nông thôn của một số địa

phương hiện nay ...............................................................................................25

1.2.3. Một số bài học kinh nghiệm tạo việc cho lao động nông thôn huyện Bát

Xát, tỉnh Lào Cai ..............................................................................................28

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 30

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................30

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................30

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................30

iv

2.2.2. Phương pháp tổng hợp ....................................................................................32

2.2.3. Phương pháp phân tích thống kê.....................................................................33

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................35

2.3.1. Các chỉ tiêu về dân số......................................................................................35

2.3.2. Các chỉ tiêu về lao động nông thôn và việc làm của lao động nông thôn.......35

2.3.3. Chỉ tiêu về thất nghiệp, thiếu việc làm của lao động nông thôn.....................36

2.3.4. Chỉ tiêu tạo việc làm cho lao động nông thôn.................................................37

2.3.5. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá công tác QLNN về tạo việc làm cho lao động

nông thôn ..........................................................................................................37

Chương 3: THỰC TRẠNG TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG

NÔNG THÔN HUYỆN BÁT XÁT TỈNH LÀO CAI.......................... 40

3.1. Khái quát huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai..............................................................40

3.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................40

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................43

3.2. Thực trạng sử dụng lao động và tạo việc làm cho lao động nông thôn

huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015 - 2017.........................................48

3.2.1. Thực trạng nguồn lao động nông thôn huyện Bát Xát giai đoạn 2015 – 2017......48

3.2.2. Kết quả tạo việc làm cho lao động nông thôn huyện Bát Xát.........................53

3.3. Thực trạng công tác Quản lý nhà nước về tạo việc làm cho lao động nông

thôn tại huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2017..............................66

3.3.1. Công tác xây dựng và định hướng thực hiện chiến lược về tạo việc làm

cho lao động nông thôn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2017 ..........66

3.3.2. Công tác xây dựng và tổ chức thực hiện hệ thống văn bản quy phạm

pháp luật và các chương trình hình thức về việc làm cho lao động nông

thôn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2017...................................70

3.3.3. Công tác xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách tạo việc làm cho lao

động nông thôn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2017 ................74

3.3.4. Công tác thực hiện các quy định về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ

quản lý và tổ chức bộ máy quản lý trong hoạt động tạo việc làm cho lao

động nông thôn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2017 ................75

v

3.3.5. Công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định và xử lý vi phạm

quy định về tạo việc làm cho lao động nông thôn huyện Bát Xát, tỉnh Lào

Cai giai đoạn 2015-2017 ..................................................................................76

3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động nông thôn huyện Bát

Xát, tỉnh Lào Cai ..............................................................................................79

3.4.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Bát Xát ............................................................79

3.4.2. Đặc điểm dân số và lao động có ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao

động nông thôn huyện Bát Xát.........................................................................81

3.4.3. Cơ chế chính sách ...........................................................................................82

3.5. Đánh giá chung về thực trạng tạo việc làm cho lao động nông thôn huyện

Bát Xát tỉnh Lào Cai.........................................................................................83

3.5.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................83

3.5.2. Hạn chế............................................................................................................84

3.5.3. Nguyên nhân ...................................................................................................85

Chương 4: GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG

THÔN HUYỆN BÁT XÁT TỈNH LÀO CAI ĐẾN NĂM 2020 .......... 87

4.1. Quan điểm, định hướng chung về tạo việc làm .................................................87

4.1.1. Quan điểm định hướng trong tạo việc làm của Đảng và Nhà nước................87

4.1.2. Quan điểm định hướng tạo việc làm của tỉnh Lào Cai ...................................87

4.1.3. Quan điểm định hướng tạo việc làm của huyện Bát Xát ................................87

4.2. Giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện Bát

Xát, tỉnh Lào Cai ..............................................................................................88

4.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, các cơ quan quản lý Nhà

nước đối với vấn đề tạo việc làm .....................................................................88

4.2.2. Khuyến khích phát triển các loại hình kinh tế trên địa bàn huyện..................89

4.2.3. Giải pháp phát triển các làng nghề, các nhóm lao động sản xuất các mặt

hàng thủ công mỹ nghệ ....................................................................................91

4.2.4. Giải pháp đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho người lao động ....................92

4.2.5. Giải pháp tạo việc làm cho lao động ở khu vực nông thôn qua chương

trình hợp tác xuất khẩu lao động ......................................................................94

vi

4.2.6. Giải pháp hỗ trợ vay vốn tạo việc làm, nâng cao thu nhập.............................97

4.2.7. Giải pháp đầu tư phát triển du lịch cộng đồng................................................98

KẾT LUẬN ................................................................................................. 99

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101

PHỤ LỤC .................................................................................................. 103

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCH Ban chấp hành

CMKT Chuyên môn kỹ thuật

CN – XD Công nghiệp – xây dựng

CNH Công nghiệp hóa

DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ

ĐCSVN Đảng Cộng sản Việt Nam

EPS Employment Permit System

GDP Gross Domestic Product

GQVL Giải quyết việc làm

HDI Human Developmet Index

HĐH Hiện đại hóa

ILO International Labor Organization

KCN Khu công nghiệp

KTXH Kinh tế xã hội

LĐ – TB & XH Lao động Thương binh và Xã hội

LĐNT Lao động nông thôn

LLLĐ Lực lượng lao động

NLĐ Người lao động

NN & PTNT Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

QLNN Quản lý Nhà nước

SX – KD Sản xuất kinh doanh

TW Trung ương

UBND Ủy ban Nhân dân

XKLĐ Xuất khẩu lao động

TVL Tạo việc làm

HTX Hợp tác xã

viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1: Giá trị sản xuất và tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2015 – 2017 ................44

Bảng 3.2: Tình hình việc làm của lực lượng lao động nông thôn huyện Bát Xát

giai đoạn 2015 -2017 ...............................................................................49

Bảng 3.3: Cơ cấu nguồn lao động nông thôn huyện Bát Xát theo giới tính và

nhóm tuổi.................................................................................................50

Bảng 3.4: Lao động nông thôn huyện Bát Xát theo trình độ đào tạo .......................52

Bảng 3.5: Tổng hợp kết quả tạo việc làm huyện Bát Xát qua các năm ....................54

Bảng 3.6: Tình hình xuất khẩu lao động giai đoạn 2015-2017 huyện Bát Xát.........55

Bảng 3.7: Nhu cầu đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Bát Xát qua

các năm 2015- 2017.................................................................................58

Bảng 3.8: Cơ cấu đào tạo theo địa phương tại huyện Bát Xát năm 2017.................59

Bảng 3.9: Tổng hợp hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn giai đoạn 2016 - 2020

(có đến 31/12/2017).................................................................................62

Bảng 3.10: Giá trị đầu tư thuộc Chương trình 135-II ...............................................64

Bảng 3.11: Tổng hợp vay vốn quốc gia GQVL qua các năm...................................65

Bảng 3.12: Kết quả khảo sát đánh giá chất lượng công tác xây dựng chủ

trương, định hướng và chính sách về tạo việc làm cho lao động

nông thôn Huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ..................................................68

Bảng 3.13: Kết quả khảo sát đánh giá chất lượng công tác tổ chức triển khai và

thực hiện chủ trương, định hướng và chính sách về tạo việc làm cho

lao động nông thôn Huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ...................................72

Bảng 3.14: Kết quả khảo sát đánh giá chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra

và giám sát việc thực hiện chủ trương, định hướng và chính sách về

tạo việc làm cho lao động nông thôn Huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai..........77

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu nguồn lao động nông thôn phân theo các lĩnh vực, ngành

nghề tại Huyện Bát Xát năm 2017 ......................................................51

Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ lao động xuất khẩu của Huyện Bát Xát so với các địa

phương khác trong tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2017 .......................56