Tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số tại các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN PHƯƠNG TUẤN

TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NGƯỜI DÂN TỘC

THIỂU SỐ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP THỨC ĂN

CHĂN NUÔI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN PHƯƠNG TUẤN

TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NGƯỜI DÂN TỘC

THIỂU SỐ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP THỨC ĂN

CHĂN NUÔI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Thị Lý

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tác giả. Số liệu

và kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa từng được sử dụng trong bất cứ

luận văn, luận án nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đều

đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ

nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày tháng 11 năm 2020

Học viên thực hiện

Nguyễn Phương Tuấn

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn

Ban Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái

Nguyên, các thầy cô giáo, đặc biệt là các thầy cô giáo trong Khoa Quản lý -

Luật Kinh tế, những người đã trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản và

những định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền đề

tốt để tôi học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Thị Lý￾Người cô đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo

cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn các đơn vị thức ăn chăn nuôi trên địa bàn

tỉnh Quảng Ninh đã cung cấp những thông tin cần thiết và giúp đỡ tôi trong

quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè

đã quan tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến

hành nghiên cứu và hoàn thành đề tài này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày ….. tháng 11 năm 2020

Học viên thực hiện

Nguyễn Phương Tuấn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...............................................................................................................ii

MỤC LỤC....................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VẼ ..................................................................viii

MỞ ĐẦU........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3

4. Đóng góp của luận văn.................................................................................. 4

5. Kết cấu luận văn............................................................................................ 4

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TẠO VIỆC LÀM

CHO LAO ĐỘNG NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI DOANH NGHIỆP.5

1.1 Cơ sở lý luận về tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số tại

doanh nghiệp ..................................................................................................... 5

1.1.1 Khái niệm................................................................................................. 5

1.1.2 Đặc điểm tạo việc làm cho lao động dân tộc thiểu số.............................. 8

1.1.3 Vai trò tạo việc làm cho lao động dân tộc thiểu số................................ 11

1.1.4 Nội dung tạo việc làm cho người lao động dân tộc thiểu số tại doanh

nghiệp.............................................................................................................. 14

1.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu

số làm việc tại doanh nghiệp........................................................................... 20

1.2 Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 24

1.2.1 Kinh nghiệm tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số tại một

số địa phương .................................................................................................. 24

1.2.2 Bài học kinh nghiệm tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số

tại các doanh nghiệp TACN tỉnh Quảng Ninh................................................ 28

iv

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu......................................................................30

2.1 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 30

2.2 Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 30

2.2.1 Chọn điểm nghiên cứu ........................................................................... 30

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 31

2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin........................................................... 33

2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 34

2.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................... 35

2.3.1 Nhóm chỉ tiêu đào tạo, nâng cao trình độ cho lao động dân tộc thiểu số

......................................................................................................................... 35

2.3.2 Nhóm chỉ tiêu khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng lao động dân

tộc thiểu số ...................................................................................................... 35

2.3.3 Nhỏm chỉ tiêu tuyên truyền nâng cao nhận thức vì cộng đồng cho doanh

nghiệp TACN.................................................................................................. 36

2.3.4 Nhóm chỉ tiêu đãi ngộ về thuế đối với doanh nghiệp TACN sử dụng lao

động DTTS...................................................................................................... 37

2.3.5 Nhóm chỉ tiêu phản ánh các nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho

người lao động DTTS...................................................................................... 37

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TẠO VIỆC LÀM CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG

NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ VÀO LÀM VIỆC TẠI CÁC DOANH

NGHIỆP THỨC ĂN CHĂN NUÔI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

........................................................................................................................................39

3.1 Khái quát chung về ngành thức ăn chăn nuôi và doanh nghiệp thức ăn

chăn nuôi tỉnh Quảng Ninh ............................................................................. 39

3.1.1 Ngành thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng Ninh ........................................... 39

3.1.2 Khái quát đặc điểm của các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng

Ninh................................................................................................................. 41

3.1.3 Giới thiệu về các doanh nghiệp nghiên cứu........................................... 42

v

3.2 Phân tích thực trạng tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số tại

các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ............... 48

3.2.1 Sơ đồ quản lý nhà nước trong tạo việc làm cho người dân tộc thiểu số tại

các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng Ninh ................................... 48

3.2.2. Lập kế hoạch tạo việc làm cho người lao động DTTS ......................... 50

3.2.3 Tổ chức thực hiện................................................................................... 50

3.2.4 Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch................................................... 67

3.3 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động người dân

tộc thiểu số tại các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh................................................................................................................. 69

3.3.1 Phân tích nhân tố chủ quan .................................................................... 69

3.3.2 Phân tích nhân tố khách quan ................................................................ 73

3.4 Đánh giá hoạt động tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số tại

các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ............... 80

3.4.1 Kết quả đạt được .................................................................................... 80

3.4.2 Hạn chế và nguyên nhân ........................................................................ 81

Chương 4: GIẢI PHAP ĐẨY MẠNH TẠO VIỆC LÀM CHO LAO DỘNG

NGƯỜI DAN TỘC THIỂU SỐ TẠI CAC DOANH NGHIỆP THỨC AN

CHAN NUOI TREN DỊA BAN TỈNH QUẢNG NINH......................................84

4.1 Định hướng phát triển và mục tiêu quản lý lao động của các doanh nghiệp

thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng Ninh ................................................................ 84

4.1.1 Định hướng chung.................................................................................. 84

4.1.2 Mục tiêu phát triển của doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng

Ninh................................................................................................................. 85

4.2 Một số giải pháp tạo việc làm cho lao động người dân tộc thiểu số tại các

doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ..................... 87

4.2.1 Hoàn thiện công tác hỗ trợ đào tạo cho lao động dân tộc thiểu số trước

khi làm việc tại các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi ..................................... 87

vi

4.2.2 Tăng cường hoạt động tuyền truyền nâng cao nhận thức cho doanh

nghiệp TACN.................................................................................................. 89

4.2.3 Tăng cường hỗ trợ, đãi ngộ đối với doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tiếp

nhận lao động dân tộc thiểu số........................................................................ 92

4.2.4 Nâng cao nhận thức về vấn đề kế hoạch hóa gia đình cho lao động dân

tộc thiểu số, giảm bớt áp lực công tác tạo việc làm đối với chính quyền địa

phương tỉnh Quảng Ninh................................................................................. 94

4.2.5 Nhóm giải pháp từ phía doanh nghiệp................................................... 95

4.2.6 Giải pháp khác........................................................................................ 98

4.3 Kiến nghị................................................................................................... 99

4.3.1 Kiến nghị đối với Nhà nước................................................................... 99

4.3.2 Đối với tỉnh Quảng Ninh...................................................................... 100

KẾT LUẬN ...............................................................................................................102

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................104

PHỤ LỤC...................................................................................................................108

PHIẾU KHẢO SÁT.................................................................................................108

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

TACN

DTTS

BHYT

BHXH

DN

PTNT

BHTN

LĐ-TB&XH

TNDN

ILO

CSXH

UBND

NLĐ

: Thức ăn chăn nuôi

: Dân tộc thiểu số

: Bảo hiểm Y tế

: Bảo hiểm xã hội

: Doanh nghiệp

: Phát triển nông thôn

: Bảo hiểm tự nguyện

: Lao động- Thương binh & xã hội

: Thu nhập doanh nghiệp

: Tổ chức Lao động quốc tế

: Chính sách xã hội

: Ủy ban nhân dân

: Người lao động

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VẼ

Bảng 2.1: Mẫu khảo sát................................................................................................33

Bảng 3.1: Thực trạng lao động tại doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng

Ninh.............................................................................................................45

Bảng 3.2: Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh

Quảng Ninh.................................................................................................47

Bảng 3.3: Kết quả lập kế hoạch tạo việc làm cho lao động DTTS ...........................50

Bảng 3.4: Kết quả đào tạo lao động dân tộc thiểu số trước khi làm việc tại các

doanh nghiệp TACN tỉnh Quảng Ninh.....................................................51

Bảng 3.5: Trình độ đào tạo của lao động DTTS doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi

tỉnh Quảng Ninh .........................................................................................53

Bảng 3.6: Khảo sát về hoạt động đào tạo cho lao động DTTS .................................55

Bảng 3.7: Hoạt động tuyên truyền nâng cao trách nhiệm cộng đồng cho các doanh

nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh Quảng Ninh..............................................56

Bảng 3.8: Khảo sát về hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức của doanh

nghiệp sử dụng lao động DTTS.................................................................58

Bảng 3.9: Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi sử dụng lao động dân

tộc thiểu số ..................................................................................................60

Bảng 3.10: Mức hỗ trợ cụ thể đối với một số doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi tỉnh

Quảng Ninh.................................................................................................62

Bảng 3.11: Khảo sát về hoạt động hỗ trợ đối với doanh nghiệp sử dụng lao động

DTTS...........................................................................................................64

Bảng 3.12: Khảo sát về chế độ ưu đãi đối với doanh nghiệp sử dụng lao động

DTTS...........................................................................................................67

Bảng 3.13: Kết quả đánh giá thực hiện kế hoạch tạo việc làm cho lao động DTTS

......................................................................................................................68

Bảng 3.14: Khảo sát về hệ thống chính sách pháp luật..............................................71

Bảng 3.15: Khảo sát về nhận thức của doanh nghiệp ................................................72

ix

Bảng 3.16: Khảo sát về tình hình kinh tế tỉnh Quảng Ninh.......................................74

Bảng 3.17: Khảo sát về thị trường lao động tỉnh Quảng Ninh..................................76

Bảng 3.18: Khảo sát về thị trường lao động tỉnh Quảng Ninh..................................78

Bảng 3.19: Khảo sát về hệ thống cơ sở giáo dục, đào tạo..........................................79

Hình 3.1: Quy trình quản lý tạo việc làm cho người lao động tại DN TACN tỉnh

Quảng Ninh.................................................................................................49

Hình 3.2: Ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp TACN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

......................................................................................................................66

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Quảng Ninh hiện là nơi cư trú của khoảng 143.278 người dân tộc thiểu

số, chiếm 12,53% dân số toàn tỉnh. Dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh sống tập

trung thành cộng đồng làng bản tại 14/14 huyện, thị xã gồm: Dân tộc Dao,

Hoa, Tày, Sán Dìu, Sán Chay (Cao Lan và Sán Chỉ), Nùng, Mường, Thái,

Khơme, Hmông, Thổ, Giáy… (Cục thống kê tỉnh Quảng Ninh, 2019). Là một

trong những địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc

phòng, an ninh và môi trường sinh thái biển của đất nước, tạo việc làm cho

người lao động dân tộc thiểu số góp phần xóa đói giảm nghèo là nhân tố quan

trọng giúp ổn định và phát triển kinh tế tỉnh, tạo nên sự ổn định và phát triển

chung của đất nước. Bên cạnh đó, Quảng Ninh hiện được đánh giá là tỉnh có

diện tích khá rộng và phức tạp, có nhiều tiềm năng du lịch văn hóa lịch sử lâu

đời. Nhiều năm qua mặc dù nền kinh tế tỉnh Quảng Ninh có những chuyển

biến tích cực đáng kể xong trong những năm gần đây tệ nạn xã hội của tỉnh có

chiều hướng tăng. Theo các cơ quan chức năng có thẩm quyền, phần lớn các

đối tượng vi phạm chủ yếu là người dân đồng bào DTTS không có việc làm

ổn định. Trước thực trạng này, vấn đề tạo việc làm cho người lao động DTTS

tỉnh Quảng Ninh đang là vấn đề cấp thiết đặt ra cho chính quyền tỉnh nhằm

đảm bảo cuộc sống, an sinh xã hội cho đồng bào DTTS, đồng thời góp phần

giảm bớt các tệ nạn xã hội trên địa bàn tỉnh.

Nhằm giúp người lao động dân tộc thiểu số có việc làm ổn định ngày

29/11/2015, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 75/2015/QĐ- TTg về hỗ

trợ tổ chức, đơn vị sử dụng lao động là người dân tộc thiểu số cư trú hợp

pháp. Riêng tại tỉnh Quảng Ninh, ngày 29/5/2013, Ban Thường vụ Tỉnh ủy

Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết 07 về “Tăng cường sự lãnh đạo của

Đảng về công tác tạo việc làm cho người dân tộc trong phát triển kinh tế nông