Tạo dòng và xác định trình tự đoạn gen mã hóa protein RHO liên quan đến cơ chế thực bào ở tôm sú (Penaeus monodon)

Hoàng Thị Thu Yến và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 96(08): 145 - 150

145

TẠO DÒNG VÀ XÁC ĐỊNH TRÌNH TỰ ĐOẠN GEN MÃ HÓA PROTEIN RHO

LIÊN QUAN ĐẾN CƠ CHẾ THỰC BÀO Ở TÔM SÚ (PENAEUS MONODON)

Hoàng Thị Thu Yến

1*, Kim Thị Phương Oanh2

, Nông Văn Hải

2

1

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái nguyên

2 Viện Công nghệ sinh học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam

TÓM TẮT

Protein Rho là một thành viên thuộc siêu họ Ras, protein này thực hiện chức năng liên quan đến cơ

chế thực bào, một cơ chế miễn dịch chính ở tôm. Trong nghiên cứu này, chúng tôi lần đầu tiên tiến

hành phân lập đoạn gen Rho từ mẫu mô gan tôm sú bị bệnh đốm trắng. Để khuếch đại một phần

đoạn gen Rho bằng kỹ thuật RT - PCR, cặp mồi suy diễn được thiết kế dựa trên trình tự amino

acid bảo thủ của protein Rho ở một số loài đã biết. Sau đó, sản phẩm RT-PCR được tạo dòng trong

vector pCR2.1 và tiến hành xác định trình tự. Trình tự đoạn gen Rho thu được có kích thước 272

bp, mã hóa 90 amino acid. Trình tự nucleotide đoạn gen Rho được đăng ký trên Genbank với mã

số JN617867. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi góp phần tạo nguyên liệu nghiên cứu cấu trúc gen

Rho hoàn chỉnh, từ đó phục vụ nghiên cứu chức năng của protein Rho.

Từ khóa: Tôm sú, protein Rho, thực bào, gen liên quan đến miễn dịch, protein siêu họ Ras

MỞ ĐẦU

*

Thực bào là cơ chế miễn dịch tế bào chính ở

tôm, liên quan đến sự thu nhận các vật thể lạ

từ bên ngoài. Cơ chế này được thực hiện bởi

bạch cầu bán hạt và bạch cầu hạt. Quá trình

thực bào bao gồm các bước: hướng hóa, bám

chặt, tiêu hóa, phá hủy tác nhân gây bệnh và

xuất bào [5], [10]. Quá trình thực bào ở động

vật không xương sống nói chung và tôm nói

riêng tương tự như ở động vật có xương sống.

Tuy nhiên, sự tiếp xúc miễn dịch luôn được

thực hiện có tính ngẫu nhiên, rất hiếm chủ

động theo kiểu hóa hướng động ở động vật có

xương sống [1]. Ngoài ra, bạch cầu bán hạt có

khả năng nhận biết các tác nhân xâm nhập và

hoạt động như là một sự opsonins hóa kết hợp

với hệ thống hoạt hóa proPO [8].

Protein Rho là một thành viên thuộc siêu họ

Ras (Ras superfamily). Hầu hết các nghiên

cứu của các protein Ras về hoạt tính miễn

dịch tập trung vào sự điều khiển cơ chế thực

bào bởi Rho GTPase [4] và các nhân tố chịu

tác động của Rho ảnh hưởng đến sự điều

chỉnh vận động của actin trong quá trình thực

bào ở động vật có vú [3]. Ở tôm thẻ Nhật Bản

(Marsupenaeus japonicus), nghiên cứu so

sánh sự biểu hiện gen giữa tôm kháng virus

WSSV với tôm thường cho thấy: các gen

*

Tel: 0912 896298, Email: [email protected]

Ran, Rho và Rab biểu hiện tăng đáng kể ở

tôm kháng virus. Đây là bằng chứng chứng tỏ

những GTPase này tham gia vào quá trình

truyền tín hiệu trong phản ứng bảo vệ ở tôm

[6]. Ngoài ra, khi xây dựng thư viện EST tôm

sú Tassanakajon và đtg (2006) đã chỉ ra: khi

tôm sú ở trong điều kiện stress nhiệt độ (heat

stress), gen Rho ở mô máu của tôm sú được

biểu hiện tăng [9]. Đến nay, gen Rho từ tôm

sú (Penaeus monodon) vẫn chưa được phân

lập. Do đó, để góp phần nghiên cứu cấu trúc

và chức năng của protein này, bước đầu

chúng tôi tiến hành tạo dòng và xác định trình

tự một phần đoạn gen Rho (gọi tắt là đoạn

gen Rho) từ mẫu tôm sú Việt Nam.

NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

Nguyên liệu

Chúng tôi đã tiến hành thu thập mẫu tôm bị

bệnh đốm trắng tại Trạm Nghiên cứu thủy sản

nước lợ, km10 đường cao tốc Hải Phòng - Đồ

Sơn và các đầm nuôi tư nhân vùng lân cận.

Ngay sau khi nhận tôm nguyên con, mô gan

đã được tách riêng và bảo quản trong dung

dịch nitơ lỏng.

Phương pháp

Tách chiết RNA tổng số, tinh sạch mRNA và

tổng hợp cDNA

Phương pháp tách chiết RNA tổng số, tinh

sạch mRNA và tổng hợp cDNA cho phản ứng