Tạo dòng và xác định trình tự cDNA mã hóa Peptid kháng khuẩn tương tự Crustin ở Tôm sú ( penaeus monodon)

Hoàng Thị Thu Yến và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 97(09): 87 - 92

87

TẠO DÒNG VÀ XÁC ĐỊNH TRÌNH TỰ cDNA MÃ HÓA PEPTID

KHÁNG KHUẨN TƯƠNG TỰ CRUSTIN Ở TÔM SÚ (PENAEUS MONODON)

Hoàng Thị Thu Yến

1*, Kim Thị Phương Oanh2

,

Phạm Anh Tuấn

3

, Nông Văn Hải

2

1 Đại học Thái Nguyên

2 Viện Công nghệ sinh học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam

3 Tổng Cục Thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

TÓM TẮT

Peptid kháng khuẩn (Antimicrobial peptide - AMP) được tìm thấy ở hầu hết các sinh vật sống, có vai

trò quan trọng trong hệ miễn dịch tự nhiên và thực hiện chức năng như là hàng rào đầu tiên chống lại

các vi sinh vật xâm nhiễm. AMP cung cấp một lựa chọn tốt để phòng và trị các bệnh vi khuẩn truyền

nhiễm. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành tạo dòng và xác định trình tự cDNA mã hóa peptid

kháng khuẩn tương tự crustin (Crustin - like antimicroial peptide). Gen mã hóa peptid kháng khuẩn

tương tự crustin có chiều dài 426 bp, mã hóa cho 141 amino acid. Kết quả so sánh trình tự nucleotid

của gen mã hóa peptid kháng khuẩn tương tự crustin ở tôm sú cho thấy không có sự sai khác so với

trình tự đã công bố có mã số EF654659. Tuy nhiên, chúng tôi thấy có 5 vị trí sai khác nucleotid so

với trình tự công bố với mã số FJ539178: 91 G → C; 291 T → A; 311 G → A; 338 C → A và 342 C

→ A, sự sai khác trình tự nucleotid này dẫn đến sự sai khác trình tự amino acid ở 5 vị trí: 35 V → L;

108 D → E; 112V → I; 124 T → N; 125 D → E. Điểm đáng lưu ý là trình tự nucleotid của gen mã

hóa peptid kháng khuẩn tương tự crustin này không có đoạn trình tự từ 128-142

(TTCCTGGAGTTGGAG). Trình tự gen mã hóa peptid kháng khuẩn tương tự crustin phân lập từ

tôm sú Việt Nam được đăng ký trên GenBank với mã số HQ662560. Đoạn cDNA mã hóa peptid

kháng khuẩn mà chúng tôi phân lập được là nguyên liệu tốt phục vụ cho những nghiên cứu tiếp theo

nhằm làm sáng tỏ chức năng của peptid kháng khuẩn này.

Từ khóa: Tôm sú, Penaeus monodon, miễn dịch, crustin, peptid kháng khuẩn.

MỞ ĐẦU

*

Peptid kháng khuẩn (AMPs) là một đoạn

peptid hoặc protein nhỏ có độ dài phân tử

thấp khoảng 15-100 amino acid, chúng khác

nhau về trình tự và cấu trúc. Các AMP được

tìm thấy ở hầu hết các sinh vật sống, có vai

trò quan trọng trong hệ miễn dịch tự nhiên và

thực hiện chức năng như là hàng rào đầu tiên

chống lại các vi sinh vật xâm nhiễm [3], [5].

Hiện nay, để xử lý tác nhân gây bệnh là vi

khuẩn ở tôm, thuốc kháng sinh và hóa chất là

phương pháp chính được sử dụng. Tuy nhiên,

hạn chế của phương pháp này là chi phí mua

thuốc lớn, tồn dư kháng sinh có thể đe dọa

đến sức khỏe cộng đồng, ảnh hưởng đến môi

trường, đồng thời xuất hiện các mầm bệnh

kháng thuốc và chúng có thể lây nhiễm cho

con người [9].

*

Tel: 0912. 896. 298; Email: [email protected]

Các AMP ở tôm được tổng hợp đầu tiên ở tế

bào máu và giải phóng để đáp ứng lại sự lây

nhiễm. Mô hình biểu hiện khác nhau của các

AMP đã được đánh giá kết hợp với sự kích

thích của nhiều nguồn bệnh. AMP có 3 họ

peptid đại diện chính là: Penaeidin, crustin và

yếu tố kháng khuẩn (ALF - anti￾lipopolisaccharid factor). Phân tích trình tự

nucleotid và amino acid đã phát hiện mỗi họ

AMP của tôm có sự đa dạng về trình tự và có

nhiều loại isoform, nhóm nhỏ. Hoạt tính sinh

học của các AMP ở mỗi họ của tôm cũng

được mô tả trong in vitro và in vivo khi

nghiên cứu sử dụng các protein và peptid tái

tổ hợp của chúng [9]. Ngoài ra, AMP khác

được tìm thấy ở tôm có nguồn gốc từ

hemocyanin, đoạn trình tự đầu C có hoạt tính

kháng nấm. Tuy nhiên, cơ chế mà

hemocyanin được phân tách và hoạt hóa vẫn

chưa rõ ràng [4].