Tăng cường liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp và hộ nông dân trong sản xuất và tiêu thụ cây dược liệu tại Bắc Giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THỊ THU TRANG

TĂNG CƯỜNG LIÊN KẾT KINH TẾ

GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ HỘ NÔNG DÂN

TRONG SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ CÂY DƯỢC LIỆU

TẠI BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THỊ THU TRANG

TĂNG CƯỜNG LIÊN KẾT KINH TẾ

GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ HỘ NÔNG DÂN

TRONG SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ CÂY DƯỢC LIỆU

TẠI BẮC GIANG

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM VĂN HẠNH

THÁI NGUYÊN - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

- Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

- Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được

cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Thu Trang

ii

LỜI CẢM ƠN

Quá trình học tập và thực hiện luận văn này tôi được sự giúp đỡ của nhiều cá

nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất đến tất cả các cá nhân và tập

thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Trước hết, tôi

xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến TS. Phạm Văn Hạnh - Người đã trực tiếp

hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành

luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo, Cán bộ phòng Đào tạo và

các Phòng, Khoa chuyên môn trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã tạo

điều kiện giúp đỡ và hướng dẫn tận tình cho tôi trong quá trình học tập và hoàn

thành luận văn này.

Tôi xin cảm ơn nhiều tới gia đình tôi, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn ở bên tôi,

động viên, chia sẻ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên

cứu luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Thu Trang

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................ii

MỤC LỤC...........................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT.........................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................................viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH, SƠ ĐỒ ..........................................................................ix

MỞ ĐẦU..............................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài........................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................................................3

4. Những đóng góp của luận văn.........................................................................................3

5. Bố cục của luận văn .........................................................................................................4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA MỐI LIÊN KẾT

KINH TẾ GIỮA DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN VỚI NÔNG DÂN............5

1.1. Một số vấn đề cơ bản về liên kết kinh tế và liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp

chế biến với nông dân.................................................................................................5

1.1.1. Một số vấn đề cơ bản về liên kết kinh tế ..................................................................5

1.1.2. Một số vấn đề cơ bản về liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế biến với

nông dân.....................................................................................................................13

1.2. Nội dung của liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế biến với nông dân................17

1.2.1. Lĩnh vực liên kết giữa doanh nghiệp chế biến với nông dân ................................17

1.2.2. Hình thức cấu trúc tổ chức liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế biến với

nông dân.....................................................................................................................21

1.2.3. Các qui tắc ràng buộc trong liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế biến với

nông dân.....................................................................................................................25

1.2.4. Quản trị thực hiện liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế biến với nông dân .......26

1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến mối liên kết giữa doanh nghiệp và hộ nông dân.........28

1.3.1. Các nhân tố bên ngoài..............................................................................................28

1.3.2. Các nhân tố bên trong ..............................................................................................30

iv

1.4. Kinh nghiệm thực tiễn.................................................................................................33

1.4.1. Kinh nghiệm của một số vùng trong nước .............................................................33

1.4.2. Những bài học có thể vận dụng đối với tỉnh Bắc Giang. ......................................36

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................37

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................37

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................37

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................37

2.2.2. Phương pháp thu thập, xử lý dữ liệu...............................................................38

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................38

2.2.4. phương pháp nghiên cứu trường hợp..............................................................39

2.2.5. Mẫu nghiên cứu...............................................................................................39

2.2.6. Thiết kế dữ liệu ...............................................................................................40

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................42

2.3.1. Nhóm tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện liên kết kinh tế giữa doanh

nghiệp chế biến với nông dân...........................................................................42

2.3.2. Tiêu chí đánh giá hiệu quả của liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế

biến với nông dân .............................................................................................43

Chương 3. THỰC TRẠNG MỐI LIÊN KẾT KINH TẾ GIỮA DOANH

NGHIỆP VỚI HỘ NÔNG DÂN TRONG HOẠT ĐỘNG TRỒNG, CHẾ

BIẾN VÀ TIÊU THỤ DƯỢC LIỆU Ở TỈNH BẮC GIANG ..........................45

3.1. Đặc điểm kinh tế xã hội chung tỉnh Bắc Giang .................................................45

3.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................................45

3.1.2. Đặc điểm địa hình ...........................................................................................46

3.1.3. Khí hậu ............................................................................................................47

3.1.4. Tình hình phát triển kinh tế-xã hội..................................................................47

3.1.5. Nguồn tài nguyên về dược liệu .......................................................................49

3.2. Thực trạng mối liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp với hộ nông dân trong

hoạt động trồng, chế biến và tiêu thụ dược liệu ...............................................50

3.2.1. Thực trạng về những lĩnh vực liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp và hộ

nông dân trong hoạt động trồng, chế biến, tiêu thụ dược liệu..........................50

v

3.2.2. Thực trạng về những hình thức cấu trúc tổ chức liên kết kinh tế giữa doanh

nghiệp và hộ nông dân trong hoạt động trồng, chế biến và tiêu thụ dược liệu........52

3.2.3. Thực trạng về những ràng buộc trong liên kết giữa doanh nghiệp và hộ nông

dân trong hoạt động trồng, chế biến và tiêu thụ dược liệu .....................................55

3.2.4. Thực trạng về quản trị liên kết giữa doanh nghiệp và hộ nông dân trong hoạt

động trồng, chế biến và tiêu thụ cây dược liệu........................................................59

3.3. Đánh giá thực trạng liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp với hộ nông dân trong

hoạt động trồng, chế biến và tiêu thụ dược liệu ......................................................62

3.3.1. Những kết quả đạt được...........................................................................................62

3.3.2. Những hạn chế, tồn tại.............................................................................................63

3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế................................................................65

Chương 4. GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG MỐI LIÊN KẾT KINH TẾ GIỮA

DOANH NGHIỆP VỚI HỘ NÔNG DÂN TRONG HOẠT ĐỘNG TRỒNG,

CHẾ BIẾN, VÀ TIÊU THỤ DƯỢC LIỆU TỪ NAY ĐẾN 2020.............................67

4.1. Mục tiêu phương hướng của Tỉnh Bắc Giang với việc phát triển cây dược liệu.........67

4.1.1. Căn cứ xác định phương hướng, giải pháp liên kết. ..............................................67

4.1.2. Quan điểm phát triển liên kết ..................................................................................68

4.1.3. Phương hướng phát triển liên kết............................................................................72

4.2. Giải pháp nhằm tăng cường mối liên kết giữa doanh nghiệp với hộ nông dân trong

hoạt động trồng, chế biến và tiêu thụ dược liệu từ nay đến 2020 ..............................74

4.2.1. Lựa chọn lĩnh vực liên kết thích hợp và hoàn thiện hình thức tổ chức liên kết

giữa doanh nghiệp chế biến với nông dân...............................................................74

4.2.2. Hoàn thiện hình thức tổ chức.............................................................................76

4.2.3. Hoàn thiện các qui tắc ràng buộc ............................................................................78

4.2.4. Nâng cao hiệu quả công tác quản trị thực hiện liên kết giữa doanh nghiệp chế

biến với hộ nông dân.................................................................................................80

4.3. Đề xuất mô hình liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp với hộ nông dân trong hoạt

động trồng, chế biến và tiêu thụ cây dược liệu tại tỉnh Bắc Giang ..........................85

4.3.1. Cơ sở thực tế về nhu cầu dược liệu ..........................................................................85

4.3.2. Mô hình đề xuất ........................................................................................................85

4.3.3. Tiến độ triển khai .....................................................................................................85

vi

4.4. Một số kiến nghị..........................................................................................................87

4.4.1. Với Doanh nghiệp....................................................................................................87

4.4.2. Với Nông dân ...........................................................................................................88

4.4.3. Với Tỉnh Bắc Giang.................................................................................................88

KẾT LUẬN .......................................................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..............................................................................................92

PHỤ LỤC BẢNG CÂU HỎI..........................................................................................94

vii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

DN : Doanh nghiệp

HTX : Hợp tác xã

KH&CN : Khoa học và công nghệ

KHCN : Khoa học công nghệ

UBND : Ủy ban nhân dân

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Thống kê diện tích và địa hình tỉnh Bắc Giang ........................................46

Bảng 3.2. Chỉ tiêu phát triển KT-XH tỉnh Bắc Giang...............................................48