Tăng cường hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Đồng Tháp / Phan Đặng Hiếu Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP. HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG

TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI

HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI

TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP

Mã số: DT2011-04-11

Chủ nhiệm đề tài: Th.S Phan Đặng Hiếu Thuận

TP. HCM, 9/2013

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

Chủ nhiệm đề tài: Phan Đặng Hiếu Thuận

Thành viên:

Đơn vị phối hợp chính: Sở Tài nguyên môi trường Tỉnh Đồng Tháp

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG

QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

1.1 Khiếu nại trong quản lý đất đai 5

1.1.1 Khái niệm 5

1.1.2 Mối liên quan giữa khiếu nại đất đai và tranh chấp đất đai 7

1.2 Phân loại khiếu nại đất đai 12

1.2.1 Khiếu nại trong giải tỏa, bồi thường và tái định cư 12

1.2.2 Khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hành chính về vi phạm

chế độ quản lý, sử dụng đất đai 13

1.2.3 Khiếu nại đất đai trong các trường hợp khác. 13

1.2.4 Khiếu nại trong quá trình giải quyết tranh chấp đất 14

1.3 Giải quyết khiếu nại đất đai 16

1.3.1 Trình tự thủ tục khiếu nại hành chính 16

1.3.2 Quy định đặc thù của pháp luật đất đai 19

1.3.3 Những điểm vướng mắc còn tồn tại trong quá trình giải quyết

khiếu nại đất đai trước đây 23

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG

HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI TẠI ĐỒNG THÁP

2.1 Tình hình giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại

Tỉnh Đồng Tháp 26

2.1.1 Bức tranh toàn cảnh 26

2.1.2 Thực trạng Đồng Tháp 27

2.2 Một số vụ việc điển hình 30

2.2.1 Vụ Phan Thị Kim Phụng khiếu nại đất tại huyện Tháp Mười 30

2.2.2 Vụ Ông Mai Văn Thuần khiếu nại thủ tục đăng ký, cấp Giấy

chứng nhận quyền sử dụng đất 32

2.2.3 Vụ khiếu nại thu hồi, bồi thường hỗ trợ tái định cư của ông Lê

Văn Như 33

2.3 Các bất cập và nguyên nhân 34

2.3.1 Những vấn đề vướng mắc chủ yếu 34

2.3.2 Nguyên nhân 38

2.4 Giải pháp để nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại đất đai 43

2.4.1 Các giải pháp về mặt lập pháp và chính sách 43

2.4.2 Các giải pháp về cơ chê thực hiện 45

2.4.3 Các giải pháp về kinh tế, xã hội 48

2.4.4 Giải pháp đặc thù với khiếu nại phức tạp, gay gắt 50

KẾT LUẬN 53

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HCM

__________________

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

_________________

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

1. Thông tin chung:

- Tên đề tài: Tăng cường hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực

đất đai tại Tỉnh Đồng Tháp

- Mã số: DT2011-04-11

- Chủ nhiệm đề tài: Phan Đặng Hiếu Thuận

- Đơn vị của chủ nhiệm đề tài: Khoa Kinh tế và Luật

- Thời gian thực hiện: 12 tháng

2. Mục tiêu:

Khảo sát thực tiễn giải quyết khiếu nại đất đai tại Đồng Tháp. Từ đó tìm ra các

giải pháp để tăng cường hiệu quả giải quyết khiếu nại đất đai.

3. Tính mới và sáng tạo:

Đề tài là công trình nghiên cứu đầu tiên về giải quyết khiếu nại đất đai tại Đồng

Tháp trong giai đoạn chuyển giao giữa cơ chê của luật cũ và luật mới.

4. Kết quả nghiên cứu:

Đề tài đã xác định được những giải pháp có tính chất cơ bản, có mối quan hệ hữu

cơ, gắn bó với nhau góp phần nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết khiếu nại đất đai.

5. Sản phẩm: Báo cáo tổng kết đề tài, Bản kiến nghị

6. Hiệu quả, phương thức chuyển giao kết quả nghiên cứu và khả năng áp dụng:

Đề tài sau khi nghiệm thu có thể là một nguồn tư vấn độc lập có giá trị tham khảo

cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tại địa phương. Đề tài cần được chuyển giao cụ

thể đến Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh của Đồng Tháp, đồng thời đến các cơ quan

Thanh tra, Tài nguyên môi trường.

Cơ quan chủ trì xác nhận

KT. HIỆU TRƯỞNG

PHÓ HIỆU TRƯỞNG

Ngày tháng năm

Chủ nhiệm đề tài

1

LỜI NÓI ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

Khiếu nại là quyền hiến định của công dân Việt Nam. Chính sách

của Nhà nước nhất quán việc tạo điều kiện cho công dân thông qua hoạt

động khiếu nại đúng quy định pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp

pháp của mình. Từ chủ trương chung đó, hoạt động pháp điển hóa các

văn bản quy phạm pháp luật đã có những đóng góp đáng kể vào việc tạo

môi trường pháp lý thông thoáng và hữu hiệu trong công tác bảo vệ lợi

ích nhân dân và duy trì trật tự quản lý hành chính nhà nước.

Tuy nhiên, trong lĩnh vực khiếu nại liên quan đến đất đai, vì tính

chất phức tạp do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan nên hệ

thống pháp luật còn có nhiều điểm chưa sát với thực tiễn. Cộng thêm

những biến động của tình hình kinh tế xã hội trong quá trình công nghiệp

hóa, hiện đại hóa đã làm cho nhiều hoạt động khiếu nại chưa được xử lý

thỏa đáng, gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích

nhân dân, làm suy giảm hiệu quả quản lý hành chính nhà nước. Thậm chí

những bức xúc này có trường hợp đã chuyển thành những hiện tượng

đáng lo ngại như khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp, kéo dài, tụ tập đông

người gây mất trật tự trị an……

Để xác định rõ nguyên nhân và tìm ra giải pháp giải quyết vấn đề

nêu trên, đã có những công trình nghiên cứu góp phần làm sang tỏ các

khái niệm cơ bản và những nội dung chủ yếu của khiếu nại hành chính

hoặc cụ thể trong lĩnh vực đất đai. Dù vậy, do mục tiêu nghiên cứu khác

nhau nên các công trình nêu trên chưa có sự tiếp cận một cách căn cơ,

đầy đủ với nội dung giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

Riêng về địa bàn tỉnh Đồng Tháp, là tỉnh đang phát triển mạnh

của vùng đồng bằng sông Cửu Long. Có đặc thù là địa phương mà nông

nghiệp chiếm tỉ trọng lớn. Vì vậy vấn đề ruộng đất là tư liệu sản xuất chủ

yếu và gắn bó thiết thân. Không chỉ vậy, đất đai còn là nơi ở, là nơi tiến

hành hoạt động sản xuất, mang nhiều yếu tố của văn hóa, tình cảm thậm

chí là tâm linh. Nếu động chạm đến vấn đề này mà xử lý không đúng

pháp luật hoặc thiếu yếu tố hợp tình sẽ gây ra nhiều tác động có hại, khó

giải quyết triệt để.

2

Thời gian qua, Tỉnh Đồng Tháp có sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế,

nhiều khu công nghiệp được quy hoạch và phát triển góp phần tạo ra

nhiều việc làm mới cho nhân dân, đóng góp tích cực và công cuộc công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bên cạnh những khía cạnh tích cực,

cũng còn đó nhiều vướng mắc phát sinh từ quá trình thu hồi đất, bồi

thường và tái định cư cũng như trong công tác giao đất, cho thuê đất.

Điều này đã được lãnh đạo địa phương dành nhiều sự quan tâm và các

cấp chính quyền, các cơ quan tham mưu cũng có các hoạt động nhằm

tháo gỡ. Tuy nhiên đến nay, khiếu nại hành chính trong lĩnh vục đất đai

vẫn đang chiếm trên 70% tất cả các khiếu nại hành chính mà địa phương

phải giải quyết. Rõ ràng đây là vấn đề có tính cấp thiết mà địa phương

phải đối mặt. Thêm vào đó, hệ thống pháp luật thời gian vừa qua có

những điều chỉnh có tính chất cơ bản với hiệu lực thi hành của Luật khiếu

nại, Luật tố tụng hành chính, các sửa đổi của Luật Đất Đai càng làm vấn

đề nghiên cứu để tăng cường hiệu quả xử lý khiếu nại trong lĩnh vực đất

đai đã cấp thiết lại càng cấp thiết hơn.

Vì những lẽ đó, tác giả đã chọn nội dung “Tăng cường hiệu quả

giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Đồng

Tháp” làm đề tài nghiên cứu khoa học trong Chương trình hợp tác với

Tỉnh Đồng Tháp.

2. Tình hình nghiên cứu

Đề tài thuộc lĩnh vực khoa học pháp lý. Với nội dung chính tập

trung vào chuyên ngành luật hành chính-đất đai. Vì là vấn đề thuộc phạm

vi điều chỉnh của luật nội địa, do đó, nội dung đề tài không sử dụng

nghiên cứu trong các công trình nước ngoài.

Ở phạm vi trong nước, các nội dung mà đề tài cần giải quyết đã

được một số tác giả đề cập đến. Tuy nhiên, các hướng tiếp cận này chỉ

nghiêng về việc tiếp cận chung hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo.

Một số công trình có liên quan đến lĩnh vực đất đai lại không giải quyết

chuyên sâu về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Kết quả của các công trình trong nước thể hiện ở một số công

trình nghiên cứu khoa học cấp Bộ, cấp Nhà nước do Bộ Tư Pháp và

Thanh tra Chính phủ chủ trì. Một số hướng khác được thể hiện trong các